دکتر ابوالحسن شاهزاده فاضلی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا به مناسبت 15 فروردین، روز ملی «ذخایر ژنتیکی و زیستی»، اظهار کرد: حوزه فعالیت‌های مرکزملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران در حیطه حفظ، نگهداری و معرفی ذخایر ژنتیکی جهت بهره‌برداری از ذخایر ژنتیکی، اعم از سلول‌های انسانی، جانوری، گیاهی و میکروارگانیسم‌ها است.
رییس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران درباره کاربردی کردن و بهره‌برداری از نمونه‌های ژنتیکی، توضیح داد: در برنامه سال 97 قصد آن را داریم که از نمونه‌هایی که می‌توانند در راستای بهره‌برداری از غذای انسان، دام یا طیور باشند، به شکل اقتصادی بهره‌برداری کنیم و در بخش سلامت نیز نمونه‌هایی که می‌توانند در حوزه دارویی اعم از گیاهی و یا میکروارگانیسم‌ها مورد استفاده قرار گیرند را مورد هدف قرار دهیم.
وی ادامه داد: همچنین در حال شکل دهی به کارگروه های تحقیق و توسعه در مجموعه هستیم که این ها از نیاز های مجموعه در موقعیتی است که بودجه کم دارد، تا بتواند حداقل از منافع این ذخایر ژنتیکی استفاده کند.
رییس مرکز ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران افزود: در بحث محیط‌زیست و انرژی نیز برنامه هایی وجود دارد. در بخش محیط زیست این آمادگی را در سال های قبل هم اعلام کرده ایم که اگر سازمان محیط زیست از ما حمایت مالی کند، می توانیم تکثیر پوشش های گیاهی در معرض انقراض را انجام دهیم.
شاهزاده فاضلی ادامه داد: مرکز در بخش جانوری نیز در نگهداری اسپرم و تخمک جانوران در حال انقراض نیز می‌تواند فعالیت داشته باشد.
وی در ادامه اظهار کرد: در بخش انرژی، تولید سوخت‌های زیستی از منابع گیاهی و میکروبی نیز از برنامه‌هایی است که شروع آن از سال 97 خواهد بود.
رییس مرکز ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران درباره مهمترین فعالیت‌های این مرکز گفت: در طی 10 سال گذشته اولین اقدام مرکز این بوده که کلکسیون‌های مهم و اولویت دار گونه‌هایی که در بحث اقتصادی اعم از غذا، سلامت، محیط زیست یا انرژی اهمیت دارند را در داخل و خارج از کشور شروع به جمع آوری و شناسنامه‌دار کردن کند و شمار قابل توجهی از آن‌ها را در مرکز در قالب 27 کلکسیون ارائه کند.
شاهزاده فاضلی تصریح کرد: در طی یکی دو سال اخیر برای اینکه بهره‌برداری از این نمونه‌ها به صورت هدفمند انجام شود، مرکز اولویت نمونه‌هایی را که می‌خواست افزایش دهد، در قالب کلکسیون‌های جمع آوری شده، در بخش غذا و سلامت قرار داد که بخش غذا و سلامت به حوزه انسانی، جانوری، دام و طیور مربوط می‌شود.
وی درباره دستاوردهای این مرکز در سال 96 اظهار کرد: سال 96 تقریبا نزدیک به 10 درصد نمونه‌های مرکز افزایش یافت، یعنی از 30 هزار نمونه به 33 هزار رسید و نزدیک به هفت نمونه میکروارگانیسم جدید را کشف کردیم که این نمونه‌ها به دنیا معرفی شدند.
رییس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران اضافه کرد: قدم دیگری که برداشته شد، این بود که با توجه به اینکه برای تکثیر گیاهان دارویی و تزئینی با روش کشت بافت دانش فنی خوبی در مرکز وجود داشت، مرکز خدمات کشت بافت راه‌اندازی شد.
شاهزاده فاضلی یادآور شد: از نظر فعالیت‌های بین‌المللی در سال 96 نیز، مرکز در گروه کلکسیون‌های میکروبی آسیا عضویت پیدا کرد و عضوی از این کارگروه شد.
وی ادامه داد: مقالات علمی زیادی از مرکز به چاپ رسید که تقریبا می‌توان گفت مهمترین مقاله، مقاله‌ای بود که در حوزه قارچ شناسی با حجمی نزدیک به 590 صفحه در یکی از مجلات معتبر علمی به چاپ رسید.
شاهزاده فاضلی درباره دیگر فعالیت‌های این مرکز در سال 96 گفت: سال 96 مرکز با مرکز گیاه‌شناسی دانشگاه "کاگلیاریا" ایتالیا تفاهم‌نامه همکاری منعقد کرد تا با همکاری آنان بتوانیم پروژه‌های بین‌المللی بزرگی را به انجام برسانیم.
وی افزود: در داخل کشور نیز تفاهم‌نامه‌هایی با سازمان‌های مختلف منعقد شده است، اما برنامه ما این است که این تفاهم‌نامه‌ها به قراردادهای کاری و پروژه‌های مشترک برسد، اما چون بخش‌های دولتی هم به دلیل مشکلات مالی خیلی از پروژه‌هایی که می‌توانستند شروع کنند را به تعویق انداخته‌اند و یا حتی نتوانسته‌اند به تعهدات مالی کارهایی که در سال‌های قبل شروع کرده اند و ما به انجام رسانده‌ایم، عمل کنند؛ این کار تقریبا حالت ایستایی پیدا کرده و دچار رکود شده است. امیدواریم در سال 97 تفاهم‌نامه‌هایی که از قبل منعقد کرده‌ایم، منجر به ایجاد قراردادهای کاری جدیدی شود.
رییس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران درباره مهمترین چالش این مرکز در سال 96 گفت: مرکز عملا از لحاظ بودجه سال سختی را پشت سر گذاشت و بودجه‌ای که به آن تخصیص یافته بود، عملا تنها کفاف حقوق همکاران را می‌داد، به همین لحاظ سال بسیار سختی را گذراندیم و امیدواریم در سال 97 از این مرکز که کتابخانه ژنتیکی کشور محسوب می‌شود، حمایت‌های مالی بیشتری انجام شود.
شاهزاده فاضلی تاکید کرد: این مراکز به عنوان کتابخانه‌های ژنتیکی کشور باید به خوبی مورد حمایت قرار گیرند، مقدار بودجه‌ای که برای مرکز در نظر گرفته می‌شود، با توجه به برنامه‌های مرکز که با نیازهای کشور تنظیم شده، کفاف مرکز را نمی‌دهد. شاید این بودجه برای فعالیت‌های چند سال پیش مرکز کافی بود، اما اکنون با توجه به رشدی که مرکز داشته و نیازهای جدیدش این بودجه برای ما ناکافی است.
رییس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران درباره سایر چالش‌های این مرکز گفت: بحث تحریم‌ها باعث شده است که کشور ما برای تبادل بعضی از مواد و تجهیزات و یا نمونه‌های زیستی که در کشورهای دیگر به راحتی تبادل می‌شود، در لیست سیاه قرار گیرد؛ البته برای برون‌رفت از این تحریم‌ها راه حل‌های خاصی را پیدا کرده‌ایم، اما به هرحال این تحریم‌ها برای مرکز نوعی سرعت‌گیر است و باعث می‌شود انجام کاری که برای مثال به یک هفته زمان نیاز دارد، 6 ماه طول بکشد.
شاهزاده فاضلی در پایان یادآور شد: ما در مرکز نیروی جوان، نخبه و توانمند و زیرساخت‌ها را در اختیار داریم، اما اگر سوخت رسانی مطلوب انجام نشود، یعنی بودجه کافی برای در اختیار قرار دادن مواد و تجهیزات وجود نداشته باشد، فعالیت مرکز دچار رکود می‌شود.
انتهای پیام