به گزارش ایسنا، در این نشست که روز گذشته ۲۱ اسفند و در تالار کمال دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد، نخست محمود جعفری دهقی، مدیرسابق گروه ایرانشناسی دانشگاه تهران و رئیس هیات مدیره انجمن علمی ایرانشناسی در مورد ملت تاجیک، معنای واژه تاجیک و جمعیت آنان صحبت کرد.
ریچارد فولتز که از دو سال گذشته به دنبال تدوین کتاب خود در مورد تاجیک‌ها و زبان فارسی است، در سخنانی اظهار کرد: از همان دوران جوانی به عنوان یک فارغ التحصیل لیسانس زبان فارسی آرزو داشتم به ایران سفر کنم امّا به دلایل مختلف هیچگاه نتوانستم به ایران بیایم.
وی در ادامه صحبتهای خود به بیان آسیب‌های وارد شده از مطالعات شورویشناسانان به تاریخ و فرهنگ تاجیکستان اشاره کرد و با بیان این‌که این آسیب‌ها همیشه مغرضانه و با هدف تاریخسازی و گسترش تسلط خود بر منطقه مورد بحث انجام شده است، گفت: علاوه بر برنامه‌های هویتسازی که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی توسط کشورهای عضو و به عنوان یکی دیگر از آفت‌های اساسی در زمینه تاریخ‌نویسی تاجیکستان رخ داده‌اند، لزوم شفاف سازی و تاریخ‌نویسی علمی را دوچندان کرده است.
فولتز در بین صحبت‌هایش به علاقه پروفسور "ریچارد فرای" به ایران و تمایلش برای دفن در کشرمان اشاره کرد و گفت: "فرای" در دوران تدریس در دانشگاه تاجیکستان از کم‌سوادی دانشجویان از تاریخ کشور خود ناراضی بود، به همین دلیل تصمیم گرفت کتابی در مورد تاریخ تاجیک از یک قوم ایرانی بنویسد، کتابی که تاریخ تاجیک‌ها را بیان کند و نشان دهد که آن‌ها از اقوام ایرانی هستند که هنوز ارتباط فرهنگی- زبانی خود را با ایرانیان حفظ کرده‌اند اما مطالب کتاب به مسیر دیگری رفت و نسبت به این موضوع کتاب نسبتا سطحی تالیف شد.
او در ادامه تاریخ توجه به بحث "تاریخ تاجیک‌ها" را به ۲۰ سال جلوتر برد و گفت: تورج دریایی، رئیس بنیاد ایران شناسی آمریکا ۲۰ سال بعد یک سرس سخنرانی‌های ایران‌شناسانه یادگار از پروفسور فرای برگزار کرد و از من نیز درخواست صحبت در آن جلسه را داشت، در زمان آماده کردن متن سخنرانی‌ها به خاطرات خود با پروفسور فرای بازگشتم و احساس کردم که فرای در هر بخش از ایرانشناسی به مباحث مختلف یعنی از باستان‌شناسی به زبانشناسی و ادبیات مشعول بوده است و ایرانشناسی را در سطحی وسیع و برحسته می‌دیده است.
وی با تاکید بر علاقه فرای به ایران و شرق اظهارکرد: نخستین تجربه فرای در رویایی با جامعه ایرانی‌شنیدن زبان فارسی در کوچه‌های کابل و افغانستان بوده است، همان تجربه‌ای که من نیز داشتم. همیشه برایم روشن و آشکار بود که بین ایران و آسیای میانه نزدیکی فرهنگی و تاریخی وجود داشته و دارد و رد پای فرهنگِ قوی ایرانی در این منطقه دیده میشود.
این مدرس دانشگاه تاکید می‌کند: نیت فرای این بود که نشان دهد ایرانیان شرق از ایرانیان غرب جدا نبودهاند، اما متأسفانه کتاب فرای به سمت اثبات این مسیر نرفت.
او در ادامه از تصمیم خود مبنی بر نوشتن کتابی با این موضوع ارتباط ایرانیان شرقی و غربی با یکدیگر از دو سال گذشته خبر داد و افزود: تلاش می‌کند در کتاب خود این نقصان مطالعاتی "فرای" را جبران و ثابت کند که ایرانیان شرقی هیچگاه از ایرانیان غربی جدا نبودهاند. بلکه سیاست و تاریخسازی باعث فاصله بین این دو قسمت از ایران شده است و بر اساس این فرضیه استدلالهایی در کتابم ارائه می‌دهم.
وی ایرانیان شرق را در کتابش با محوریت تاریخ نگاری تاجیکستان از دو زاویه زبانشناسی و دینشناس مورد بررسی قرار داده است.
فولتز با بیان این‌که در ابتدای نگارشِ کتاب‌اش، لزوم تشریح واژه تاجیک بسیار ضروری بود، افزود: نام تاجیک همان «تازیک» است که در دوره ساسانی به قوم عرب «تای» گفته میشد که به منطقه آسیای میانه مهاجرت کرده بودند.
او ادامه داد: این شیوه در همه جهان بسیار متداول است همانطور که از دید ایرانیان، تمام اروپاییان «فرنگی» خطاب میشوند یا از دید اروپاییها تمام مسلمانان “Saracen” هستند. بعدها واژه تاجیک به عنوان یک مسلمان فارس زبان شناخته شد.
وی با اشاره به تفات‌هایی که بین رشته‌های مختلف تحصیلی با عناوین مختلف "خاورشناسی"، "ایرانشناسی" و "آسیای مرکزی شناسی" در دانشگاه‌های مختلف وجود دارد، افزود: بخشی از خاورشناسی به ایران برمی‌گردد که آن نیزبیشتر حول ایرانِ معاصر و جمهوری اسلامی است، رشته آسیای مرکزی شناسی نیز از حدود ۲۵ سال گذشته کار خود را آغاز کرده و هنوز جوان است و تلاش می‌کند دروزغ‌های تاریخی را از کشورها برداشته و بیرون ببرد.
به گفته‌ی این مدرس دانشگاه بخشی از ایرانشناسی به ایران فرهنگی گذشته و به خصوص کشورهایی مانند افغانستان و هند برمی‌گردد.
فولتز در بخش دیگری از صحبت‌هایش در مورد تفاوت فارسی و زبان دری اظهار کرد:به اعتقاد فرای زبان فارسی به دلیل داد و ستد بین بخارا، بغداد و ایران، که فارسی غربی – ایرانی در بخارا رایج بود، مردم آسیای مرکزی زیاد با زبان فارسی اشنایی نداشتند، بلکه زبان آن‌ها سغدی بود و اکنون نیز آرشیو آن‌ها به زبان سغدی است و حتی یک نوشته اززبان فارسی در مأخذ آن‌ها وجود ندارد.
به گزارش ایسنا، هیات مؤسس انجمن علمی ایرانشناسی از حدود ۲۵ نفر از استادان دانشگاه‌های مختلف کشور تشکیل شده است. نخستین مجمع عمومی این انجمن نهم بهمن با حضور اکثریت اعضا تشکیل شد و هیات مدیره و رئیس انجمن با حضور نماینده وزارت علوم انتخاب شدند.
انتهای پیام