به گزارش ایسنا، سیدعباس عراقچی _که در دستگاه دیپلماسی کشور که مسئولیت دیپلماسی آب را نیز برعهده دارد _ صبح روز سه‌شنبه در مراسم افتتاحیه «همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت های هیدروپلتیک غرب آسیا» با بیان اینکه «نیازی نیست که در مورد بحران آب در کشور صحبت شود؛ چراکه همگان به آن واقف هستند»، اظهار کرد: نزولات آسمانی در کشور رو به کاهش است و در مقابل آن مصرف آب در حال افزایش است. در گذشته در بحث تامین منابع آب ما بیشتر تمرکزمان به سمت منابع آبهای زیرزمینی رفته است وتلاش کرده‌ایم که از این طریق کمبود آب را جبران کنیم، در حالی‌که به موضوع مدیریت آب توجه نداشته و بر روی آن سرمایه‌گذاری جدی انجام نداده‌ایم.
وی با بیان اینکه «اکنون با کاهش منابع آبهای زیرزمینی روبرو هستیم»، گفت: در حال حاضر موضوع دیپلماسی آب مطرح شده است در حالی‌که به نظر می‌رسد در کنار توجه به دیپلماسی آب باید بر روی این موضوع کار کنیم که چگونه می‌توان مشکل آب را در کشور به صورت واقعی حل کرد و فکری جدی بر روی مدیریت مصرف آب داشته باشیم.
وی در ادامه با ابراز تاسف از میزان بالای پرت آب در کشور در بخش کشاورزی و همچنین مصرف روزانه مردم تصریح کرد: با تغییر الگوی کشت در کشور می توان به مقدار زیادی در مصرف آب صرفه‌جویی کرد. در بحث مقابله با بحران آب ضروری است که بررسی کلانی در این ارتباط داشته باشیم و به صورت دقیق این موضوع را مورد موشکافی قرار دهیم که چه مقدار از این موضوع معطوف به داخل کشور است و چه مقداری از آن به دیپلماسی آب برمی‌گردد.
معاون وزیر خارجه به نمونه‌ای از اثرات خشکسالی در کشور اشاره کرد و گفت: در استان سیستان و بلوچستان با کاهش شدید آب مواجه هستیم و به خاطر برخی از سیاست‌های غلط در مورد تالاب‌ها و سدهایی که احداث شده خشکسالی در این منطقه تشدید شده است و این خشکسالی باعث ایجاد مشکلاتی در امر کشاورزی و اشتغال مردم شده و زمینه‌ساز مهاجرت مردم این منطقه به دیگر نقاط کشور شده است. در حالی که ما می‌دانیم بحث مهاجرت در صورتی که به صورت مناسب و سازماندهی صورت نگیرد، ممکن است مسائل امنیتی نیز به همراه داشته باشد. در مورد مشکل سیستان و بلوچستان ممکن است برخی بگویند که آسان‌ترین راه این است که آب از افغانستان بیاوریم. در حالی که به نظر می‌رسد با روش‌های دیگر نیز می توان این مشکل را حل کرد.
وی با تاکید بر اینکه «صحبت من در این راستا است که ما قبل از اینکه بر روی دیپلماسی آب متمرکز شویم باید سهم خود در داخل را در ارتباط با موضوع آب مشخص کنیم و از توانمندی‌ها و امکانات داخل به نحو مناسب برای حل این مشکل استفاده کنیم»، ادامه داد: امروز دیپلماسی آب به حوزه‌ای فراتر ارتقا پیدا کرده و از آن به عنوان دیپلماسی آبهای فرا مرزی یاد می شود. صحبت از این است که ما چگونه از حوزه‌های آبی مشترک بین ما و همسایگانمان بهره‌برداری کنیم به نحوی که این بهره‌برداری بدون نزاع ودرگیری باشد.
این دیپلمات ارشد کشورمان تصریح کرد: همانطور که می دانید آب این ظرفیت را دارد که تبدیل به یک منازعه بین دو روستا، دو شهر و یا دو کشور شود اما تاریخ نشان می دهد که موضوع آب بیشتر به جای اینکه محل درگیری باشد، به موضوعی برای همکاری بین کشورها تبدیل شده است.
وی با بیان اینکه« مذاکره بر سر آبهای فرا مرزی و رسیدن به معاهده در مورد تقسیم منابع آبی کار راحتی نیست»، در همین ارتباط گفت: مثلا معاهده هیرمند که در دهه 50 میلادی بین ایران و افغانستان امضا شد، محصول ده‌ها سال مذاکره است.
وی با بیان اینکه «بحث مدیریت آبهای فرا مرزی موضوعی است که سال‌ها جزو وظایف وزارت خارجه است و بر روی آن تمرکز دارد»، در بخش دیگری از صحبتهای خود تصریح کرد: منطقه غرب آسیا به سرعت به سمت خشکسالی کامل به پیش می رود. در این منطقه تنها در حال حاضر 9 کشور هستند که با خشکسالی کامل روبرو نشده اند از جمله ایران.ولی پیش بینی می شود تا سال 2025 تمام کشورهای منطقه از جمله ایران در شرایط خشکسالی کامل قرار بگیرند. در چنین شرایطی همه کشورها به دنبال استفاده کامل از منابع آبی خود هستند و اجازه نمی دهند که منابع آبی از کشورشان خارج شود. همسایگان ما این سیاست را در پیش می گیرند و ما هم این کار را می‌کنیم. سیاست کلان کشور این است که جلوی خروج آب از کشور را بگیریم. البته این سخن به آن معنا نیست که باعث تشنگی همسایگانمان شویم ولی همانطور که گفتم این موضوع احتیاج به مدیریت دارد.
عراقچی با تاکید بر اینکه «دیپلماسی آبهای فرا مرزی بخش عمده ای از دیپلماسی آب است»، اظهار کرد: دیپلماسی آب بعدهای دیگر نیز دارد که یکی از آنها موضوع آبهای مجازی است. مثلا اینکه به این موضوع توجه کنیم که چه کالایی تولید کنیم که آب کمتری را مصرف کند. در راستای توجه به این موضوع باید یک تجدیدنظر اساسی در واردات و صادرات کالاها در کشور صورت بگیرد. باید به سمت هوشمند کردن تجارت کشور در این زمینه حرکت کنیم و به سمت تولید کالاهایی برویم که آب کمتری را در جریان تولید احتیاج دارند.
وی ادامه داد: شاید در همین چارچوب لازم باشد که در بحث کالاهای استراتژیک در کشور تجدیدنظر کنیم. اگر قبول کنیم که آب یک کالای استراتژیک است، باید به این موضوع نیز توجه داشته باشیم که تولید چه کالایی به آب کمتری و تولید چه کالاهایی به آب بیشتری احتیاج دارد و در کنار این موضوع بحث استقلال غذایی نیز مطرح است.
سید عباس عراقچی در همین چارچوب ادامه داد: هلند یکی از پرآب ترین کشورها است ولی ما سالانه مقدار زیادی آب به این کشور صادر می کنیم. در قالب صادرات کالاهایی که تولید آنها آب زیادی را طلب می کند.
معاون وزیرامورخارجه در ادامه صحبتهای خود در بحث تشریح ابعاد دیپلماسی آب به موضوع کشت‌های فرا سرزمینی نیز اشاره کرد و گفت: در این زمینه با حدود 11 کشور توافق کردیم که کشت فرازمینی داشته باشیم و در همین چارچوب چندین هکتار زمین وزارت خارجه توانست در اختیار بگیرد ولی متاسفانه به دلیل عدم هماهنگی داخلی و مشکلاتی که در این ارتباط وجود داشت، این امر محقق نشد.
وی همچنین در ارتباط با بحث دیپلماسی آب به موضوع انتقال آب از خارج از کشور به داخل ایران نیز اشاره کرد و گفت: مثلا می گویند ما آب از تاجیکستان به ایران منتقل کنیم. یا در مورد دریاچه ارومیه برخی این پیشنهاد را مطرح می کنند که آب از دریاچه وان ترکیه به ایران منتقل شود. اینها بحث‌هایی است که مطرح می‌شود ولی اینکه چقدر قابل محقق شدن است ، موضوع قابل بحثی است.
این دیپلمات ارشد کشورمان در بحث صرفه‌جویی در مصرف آب نیز تصریح کرد: ما می توانیم با کمک دستگاه دیپلماسی تجربیات بین‌المللی که در این عرصه وجود دارد را به داخل کشور منتقل کنیم. مثلا شهرداری توکیو به پیشرفت‌های خوبی در زمینه جلوگیری از هدر رفت و پرت شدن آب به دست آورده و حتی اعلام آمادگی کرده که با شهرداری تهران در این زمینه همکاری‌هایی داشته باشد. گرچه چنین همکاری‌هایی هزینه‌های سنگین مالی نیز به همراه دارد.
وی ادامه داد: انتقال تجربیات بین‌المللی در زمینه صرفه‌جویی در مصرف آب و ایجاد همکاری‌های بین‌المللی در خصوص مصرف بهینه آب یکی از ابعاد مهم در بحث دیپلماسی آب است.
عراقچی در ادامه سخنان خود اظهار کرد: باید از اعتبارات بین‌المللی که در این زمینه وجود دارد نیز استفاده کنیم. مثلا برای مقابله با گرمایش زمین بودجه سنگینی در عرصه بین‌المللی اختصاص داده شده است ولی ما چندان نتوانسته‌ایم این بودجه‌ها را در انجام پروژه‌های خود جذب کنیم.
به گزارش ایسنا، در این مراسم پیش از صحبتهای معاون وزیر خارجه رئیس دانشگاه خوارزمی، رئیس کمیته علمی این همایش، رئیس انجمن ژئوپلتیک ایران، سردار رحیم صفوی و همچنین محمدعلی نجفی شهردار تهران سخنرانی کردند.
انتهای پیام