به گزارش ایسنا، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پی منع حضور نوازندگان زن در اصفهان در جریان اجرای ارکستر ملی اصفهان، تاکید کرد: ما باید از یک رویه واحد تبعیت کنیم و شهرها و استان‌ها در مقام اجرا تفاوتی با یکدیگر نداشته باشند. چیزی که خلاف رویه عمومی باشد، مورد نظر وزارت ارشاد نیست و این وزارتخانه حتما این موضوع را پیگیری می‌کند.
او ادامه داد: در اجرای صحنه‌ای بانوان در همه استان‌ها باید به یک رویه عمل شود. نوازندگی بانوان در قالب ارکستری و جمعی ایرادی ندارد و حتما باید با یک رویه واحد انجام شود. دستورالعمل‌های تک نوازی نیز در همه استان‌ها یکسان است.
***
منع حضور نوازندگان زن روی صحنه در برخی نقاط کشور، اتفاق تازه‌ای نیست و بارها در محافل مختلف موسیقی و تجمعات اعتراض‌آمیز به آن اشاره شده است. طبق یک قانون نانوشته بانوان نوازنده سال‌هاست در برخی نقاط کشور از نواختن روی صحنه محرومند.
***
شهریورماه 1393 روزنامه «شرق» در گزارشی به نقل از یک خبرگزاری نوشته بود در اصفهان، تبریز، ارومیه، زنجان، گرگان، تمامی شهرهای استان خراسان، برخی از شهرهای خوزستان و ... منع نوازندگی بانوان روی صحنه وجود دارد و درباره اصفهان نوشته بود « محمد قطبی ـمدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان ـ در اکنش به ممنوعیت حضور زنان (نوازنده) عنوان کرده بود "وقتی از یک خواننده برای برگزاری کنسرت در اصفهان دعوت می‌شود، باید خودش را با شرایط اصفهان هماهنگ کند. تاکنون نیز این موضوع سبب بروز مشکلی نشده است، چراکه طبق آمار سال گذشته 212 کنسرت در اصفهان مجوز اجرا دریافت کردند که از این تعداد، تنها بین 10 الی 12 کنسرت مربوط به گروه‌های خارج از استان و بقیه مجوزها متعلق به گروه‌های استانی بوده است."»
پیروز ارجمند ـ مدیرکل وقت دفتر موسیقی وزارت ارشاد ـ در این زمینه به این روزنامه گفته بود «ما محدودیت شرعی در این زمینه نداریم. این نوع تفکیک جنسیتی و مستثناکردن زنان، با سیاست‌های وزارت ارشاد منافات دارد و اگر در شهرستان‌ها زنان برای حضور روی سن مشکل دارند، مربوط به دیدگاه وزارت ارشاد نیست بلکه در ارتباط با نهادهای دیگر است. به همین دلیل ما به‌دنبال شنیدن سخنان آنها هستیم و می‌خواهیم بدانیم بر اساس کدام مستندات جلوی شرکت زنان در گروه‌های موسیقی گرفته می‌شود.»
ارجمند در ادامه به طور مشخص به اصفهان اشاره و اظهار کرده بود «اصفهان از جمله استان‌هایی است که به‌صورت مستقیم و علنی بیان کرده که از حضور زنان روی سن جلوگیری می‌کند. من در سفری که روز سه‌شنبه، 11 شهریور (1393) به این استان انجام می‌دهم به دیدار مسئولان فرهنگی و هنرمندان این شهر می‌روم و یکی از موضوع‌هایی که قرار است درباره آن گفت‌وگو کنیم، حضور زنان روی سن است.»
او ادامه داده بود «در برخی از شهرستان‌ها به‌صورت علنی عنوان نمی‌شود که چنین موضوعی صحت دارد و ما هم تا قبل از گزارش روزنامه "شرق" از اجرای چنین قانون نانوشته‌ای به صورت گسترده در جریان نبودیم اما حالا در حال پیگیری آن با مسئولان شهرستان‌ها هستیم و توافقاتی هم در برخی از شهرستان‌ها صورت گرفته است.»
***
آبان‌ماه 1393 حسین نوش‌آبادی ـ سخنگوی وقت وزارت ارشاد ـ تاکید کرده بود «برگزاری کنسرت‌های موسیقی به‌صورت هم‌نوازی، با حضور نوازندگان زن، هیچ مشکلی ندارد و برای آن اجراها مجوز صادر می‌شود. آنچه گاهی موانعی را ایجاد می‌کند، حضور زنان برای تک‌نوازی روی صحنه است که تا کنون در این راستا مجوزی صادر نشده است.»
***
بهمن‌ماه 1393 در جریان کنسرت همایون شجریان، عده‌ای در اعتراض به حضور سه زن نوازنده روی سن، در سئانس اول به سالن کنسرت وارد شدند و وقفه‌ای چند دقیقه‌ای در اجرای کنسرت ایجاد کردند.
در پی این جریان حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قطبی - مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان - با انتشار بیانیه‌ای، نسبت به حاشیه‌های کنسرت همایون شجریان واکنش نشان داد و معترضان را به گفت‌وگو و تمکین به قانون دعوت کرد.
***
اسفندماه 1393 جمعی از فعالان حوزه موسیقی در مقابل خانه موسیقی تجمع کردند که یکی از دلایل آن ایجاد محدودیت برای بانوان نوازنده بود.
در این تجمع، با بیان اینکه «هیچ‌وقت فکر نمی‌کردیم با آغاز دولت "تدبیر و امید" موسیقی‌دان‌ها این‌گونه دچار یأس وناامیدی شوند.» اظهار شده بود «همه ما می‌دانیم قضیه‌ی بگیر و ببند در موسیقی، از جاهایی شروع شد و اول از حضور بانوان نوازنده روی صحنه خودداری کردند که هیچ وجهه‌ی قانونی ندارد. مگر می‌شود که در مملکتی، زنان حق آموزش موسیقی داشته باشند، اما حق اجرا نداشته باشند. این یک بام و دو هوا چه توجیهی دارد؟»
در ادامه به منع نوازندگی حریر شریعت‌زاده ـ نوازنده پیانو و همسر سالار عقیلی ـ در شهر طرقبه اشاره و گفته شده بود «این موضوع اول به دو استان مربوط بود و حالا 12 استان از حضور بانوان روی صحنه جلوگیری می‌کنند.»
حریر شریعت‌زاده نیز در توضیح جزییات آن شب گفته بود «من چندبار از زن بودنم احساس حقارت کردم؛ اما آن شب در مشهد خیلی غمگین شدم و از خودم می‌پرسیدم که چرا باید این اتفاق بیفتد. من با وقار به روی صحنه رفتم. آنجا من فقط ساز می‌زنم و در موسیقی غرق می‌شوم.»
***
آذرماه 1394 نیز اجرای کنسرت ارکستر سمفونیک تهران در افتتاحیه رقابت‌های کشتی باشگاه‌های جهان به‌دلیل نوازندگی زنان، لغو شد.
ایسنا در گزارشی که درپی این اتفاق منتشر کرد، آورده بود «منع نوازندگی زنان روی صحنه‌ی اجرا در شهرستان‌ها به یک موضوع عادی تبدیل شده است، اما تا کنون در تهران ممانعتی در این زمینه وجود نداشت که بانوان نوازنده با حجاب کامل در کنسرت‌ها حضور پیدا کنند. با این حال، اجرای ارکستر سمفونیک تهران در مجموعه‌ی ورزشی آزادی لغو و اعلام شد که احتمالا دلیلش این است که تقریبا نیمی از نوازندگان این ارکستر را زنان تشکیل می‌دهند.»
علی رهبری که در آن زمان مدیریت هنری ارکستر سمفونیک تهران را برعهده داشت، در این‌باره به اظهار کرده بود «وقتی 15 دقیقه به اجرا زمان مانده بود و ما داشتیم برای اجرای سرود رسمی کشور آماده می‌شدیم، یک‌دفعه اعلام کردند که زنان نباید روی صحنه ساز بزنند.من از این اتفاق ناراحت شدم و گفتم امکان ندارد این اهانت را بپذیرم یا همه با هم اجرا می‌کنیم یا سالن را ترک می‌کنیم. بعد عده‌ای رفتند که رایزنی کنند تا این مشکل حل شود. در نهایت هم گفتند، اصلا نمی‌شود، خانم‌ها ساز بزنند. من هم پاسخ دادم، اصلا اجرا نمی‌کنیم.»
رهبری تصریح کرده بود «نوازندگان زن قرار بود، سرود رسمی کشور را اجرا کنند و این برخورد با آنها خجالت‌آور بود. قرار نبود، زنان کار خاصی انجام دهند، فقط چند قطعه‌ی مشخص را اجرا می‌کردند. چرا نباید آنها بتوانند سرود رسمی کشورشان را اجرا کنند؟ بارها گفته‌ام، من هم در این کشور بزرگ شده‌ام و خط قرمزها را خیلی بهتر از دیگران می‌شناسم، اما تا وقتی ارکستر را هدایت می‌کنم، اجازه‌ی چنین برخوردی را نخواهم داد. آنها خودشان ما را دعوت و در عین حال، به ما بی‌احترامی کردند.»
***
تیرماه 1396 نیز در جریان نشست «گفتمان ضرب اصول»، نگار خارکن ـ نوازنده کمانچه ـ اظهار کرده بود «نمی‌گویم در دوران ریاست‌جمهوری آقای احمدی‌نژاد فضا برای فعالیت موسیقی باز بود اما به بسته بودن دولت یازدهم هم نبود. این فضای بسته هم به خاطر دعوای بین جناح‌ها بوده است. موسیقی بین دو جناح اعتدال‌گرا و محافظه‌گر مانند یک توپ در رفت و آمد است.»
او ادامه داده بود «ما به عنوان موسیقی‌دان از خطوط قرمز تا حدود زیادی نمی‌دانیم. ما می‌دانیم تک‌خوانی زن در قانون ممنوع است اما برای آن تبصره‌هایی نیز وجود دارد که صدای دو خانم در کنار یک آقا امکان‌پذیر است. مساله آنجا بغرنج می‌شود که یک آهنگساز برای این قانون آهنگسازی می‌کند اما بعد از شش ماه وزارت ارشاد از کار او جلوگیری کرده و می‌گوید صدای خانم باید خیلی پایین بیاید و اصلا شنیده نشود یا در یک اوپرای عروسکی دو خانم همخوان اجرا می‌کنند اما در شب دهم اجرا عواملی خارج از ارشاد از اجرای آنها جلوگیری می‌کنند.»
در ادامه خارکن با تاکید بر اینکه تفکیک جنسیتی در موسیقی معنا ندارد، گفته بود «یک گروه که نوازنده خانم دارد و برای یک اجرا چند ماه با یکدیگر تمرین کرده‌اند هنگامی که قرار است در شهرستان به روی صحنه بروند می‌گویند نوازنده زن نمی‌تواند به روی صحنه بیاید. وزارت ارشاد می‌گوید خانم‌ها برای خانم‌ها کنسرت بگذارند اما این توهین بزرگی به آنهاست و کار را به ماقبل تمامی تلاش‌ها برای حضور خانم‌ها در صحنه هنر باز می‌گرداند.»
***
بخش دیگری از اظهارات سید عباس صالحی در سی‌وسومین جشنواره موسیقی فجر به تدوین «آیین‌نامه» و انتخاب مدیر این رویداد برمی‌گشت.
وزیر ارشاد در این‌باره تاکید کرد: هیچ جشنواره‌ای ضرورت ندارد دبیرخانه خود را بلافاصله فعال کند. در این ایام گفت‌وگوهایی در رابطه با آیین‌نامه جشنواره موسیقی فجر که محل اتکا برای سالیان متعدد باشد داشتیم و قرار است بعد از جشنواره کمیته مشترکی از اساتیدی که مجموعه فضای موسیقی را به شکل حداکثری پوشش بدهد آن آیین‌نامه را نهایی کنند. معاون امور هنری به من گفت کارهای اولیه‌اش را در چند جلسه در این ایام انجام دادیم. خود او سه، چهار جلسه با مجموعه‌های متفاوت و مشاوران برنامه‌ریزان هم همین طور داشتند.
او اضافه کرد: تقریبا متناسب با نهایی کردن آن آیین‌نامه، دبیر جشنواره نیز در قالب آن آیین‌نامه نهایی شده تعریف می‌شود تا بتواند نظر حداکثر اساتید و پیشکسوتان حوزه موسیقی را پوشش بدهد.
***
جشنواره موسیقی فجر که در دوره سی‌ویکم با انتقادهایی روبه‌رو شد، در دوره سی‌ودوم خود نیز شاهد موج انتقادهایی از سوی برخی هنرمندان بود که به امضاء و انتشار نامه‌ای خطاب به وزیر وقت ارشاد منجر شد. با تداوم این انتقادها، علی مرادخانی ـ معاون وقت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ دی ماه ۱۳۹۵ در نشست«گفتمان ضرب اصول» قول برگزاری جلسه‌ای را توسط مدیرکل دفتر موسیقی وزارتخانه با منتقدان داد و گفت که اگر لازم باشد، خود او نیز جلسه‌ای را برگزار می‌کند.
***
دو هفته پس از این جریان، در گفت‌وگو با خبرنگاران نیز اظهار شد که این جلسه برگزار شده و پس از جمع‌بندی، نتیجه آن اعلام می‌شود.
***
فروردین‌ماه 1396، معاون وقت هنری وزارت ارشاد در با اشاره به نظرات منتقدان جشنواره موسیقی فجر و مذاکره با آنها، اظهار کرد «یک اساسنامه برای جشنواره موسیقی فجر تهیه شده و به دغدغه‌هایی که بویژه جوان‌ترها در نظر دارند، در آن توجه شده است»
مرادخانی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه با توجه به نزدیک شدن به پایان دولت یازدهم، آیا ممکن است تهیه این اساسنامه نیمه‌تمام بماند؟ تاکید کرد «خیر؛ همه‌چیز انجام می‌شود، در واقع انجام شده است و جای نگرانی وجود ندارد.»
***
مردادماه 1396 از طرفی فرزاد طالبی ـ مدیرکل دفتر موسیقی ـ در گفت‌وگویی از تدوین این اساسنامه خبر داد و گفت این اساسنامه مراحل تایید و تصویب خود را طی می‌کند.
***
آبان‌ماه 1396 طالبی در جدیدترین گفت‌وگوی خود با ایسنا، در پاسخ به اینکه چرا این اساسنامه هنوز تصویب و ابلاغ نشده، گفت: «پیش‌نویس اساسنامه جشنواره موسیقی فجر طی جلسات مفصلی که با اهالی موسیقی داشتیم، مدتی است که تدوین و برای تأیید نهایی و ابلاغ برای مراجع بالاتر ارسال شده است.»
***
پیش‌نویس این سند ابتدا توسط دفتر موسیقی آماده و به نمایندگان منتقدان جشنواره تحویل داده شد، در ادامه بهار امسال تیمی از منتقدان با اعمال تغییرات این اساسنامه را به دفتر موسیقی تحویل دادند اما بعد از گذشت چند ماه وزارت ارشاد هنوز نظر قطعی خود را درباره این اساسنامه اعلام نکرد.
***
پیگیری این اساسنامه در برهه‌هایی به انتخابات ریاست جممهوری دوازدهم و تغییر و جایگزینی وزیر ارشاد برخورد؛ این موارد تا حدی تاخیر تصویب و اجرایی شدن این اساسنامه را می‌تواند توجیه کند اما در نهایت به نظر می‌رسد این کار برای مسوؤلان ذی‌ربط اولویت چندانی نداشته است و این اساسنامه حداقل به دوره سی‌وسوم نرسید.
***
آذرماه 1396 سید ممد مجتبی حسینی که به تازگی حکم معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را دریافت کرده بود، در بازدید خود از دبیرخانه سی‌وسومین جشنواره موسیقی فجر اظهار کرد « آقای طالبی زحمت کشیدند و شیوه‌نامه برگزاری جشنواره موسیقی فجر را تهیه کردند و به من دادند. فکر می‌کنم ابلاغ این روش‌نامه بتواند برای سال‌های آینده نشان‌دهنده قوام جشنواره باشد. من با دوستان برگزارکننده جشنواره موسیقی فجر مشورت می‌کنم و نظرها و پیشنهادهایم را به آنها ارائه خواهم کرد.»
***
با توجه مطالبی که در این گزارش یادآوری شد؛ به نظر می‌رسد حال و روز موسیقی در این موارد در این سالها هم حال خوشی نبوده و رفع منع نوازندگی زنان در برخی استان‌ها و تدوین اساسنامه جشنواره موسیقی فجر، سرگردان وعده‌های مسئولان بوده است.
می‌توان گفت اهالی موسیقی گوششان از وعده‌ها پر شده و منتظر اقدامات نتیجه‌بخش هستند. از این رو، از وزیر جدید انتظار است سریع‌تر و قاطع‌تر از گذشته برای مشکلاتی از این دست اقدامات ثمربخش انجام داده و آنها را برطرف کند.
انتهای پیام