حمید چینی‌ساز، کاپیتان خوزستانی با سابقه 19 سال دریانوردی در اقیانوس‌ها و مسیرهای دریایی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: افسران عرشه در هر کشتی وظیفه راهبری کشتی را به عهده دارند. در کشتی‌ها 24ساعت شبانه روز به 6 بخش چهار ساعته تقسیم می‌شود و سه افسر عرشه وظیفه راهبری کشتی را در طول 24 ساعت به عهده دارند.
وی افزود: اتفاقی که برای نفتکش سانچی رخ داد، یک اتفاق بسیار نادر بود و می‌توان گفت که خطای انسانی افسران عرشه هر یک از کشتی‌ها می‌تواند عامل این حادثه باشد، هرچند این مساله را تا زمانی که جعبه سیاه هر دو کشتی باز نشود، نمی‌توان با قطعیت بیان کرد.
احتمال خاموش بودن رادار کشتی‌ها رد است
این کاپیتان در خصوص احتمال خاموش بودن رادارهای کشتی نفتکش ایرانی و کشتی چینی، عنوان کرد: منطقه‌ای که نفتکش سانچی با کشتی چینی برخورد کرد، یکی از مناطق پرتردد است و منطقه‌ای نیست که کشتی در آنجا رادار خود را خاموش کند. این منطقه یه گذرگاه بسیار شلوغ و پرتردد است و امکان خاموش کردن رادار کشتی وجود ندارد.
چینی‌ساز عنوان کرد: امکان اینکه نفتکش سانچی و یا کشتی چینی رادار خود را در منطقه‌ای که برخورد انجام گرفت، خاموش کرده باشند اصلا وجود ندارد؛ زیرا در آن منطقه تردد بسیار زیاد است. همچنین کشتی‌های کوچکی در آن محل تردد می‌کنند و هر دو کشتی برای آنکه برخوردی با این کشتی‌های کوچک نداشته باشند، باید رادارهای خود را روشن بگذارند.
همیشه حداقل یک رادار روشن است
وی با بیان اینکه در کشتی‌ها همیشه حداقل یک رادار روشن است و احتمال آنکه رادار کشتی‌ها در این حادثه خاموش بوده باشد، وجود ندارد، گفت: کشتی‌های اقیانوس‌پیما و نفتکش‌ها در کمترین حالت ممکن دارای دو رادار هستند و در حالت عادی نیز مرسوم نیست که کسی رادار کشتی را خاموش کند و در شرایط معمول حداقل یک رادار روشن است.
این کاپیتان اظهار کرد: کشتی‌ها دارای چراغ‌هایی هستند که براساس استانداردهای دریانوردی روی آن‌ها نصب شده است و در شرایط مختلف روشن می‌شوند. بر روی کشتی‌ها در سمت راست یک چراغ سبز رنگ، در سمت چپ کشتی یک چراغ قرمز رنگ و یک چراغ نیز در جلو قرار دارد که در ارتفاعی پایین‌تر از چراغ عقب کشتی نصب شده است و کشتی که به سمت کشتی دیگر می‌رود، با توجه به چراغ‌ها می‌تواند تشخیص دهد که از چه جهتی به سمت کشتی دیگر می‌رود.
چینی‌ساز بیان کرد: همه دریانوردان دوره‌های لازم را در این زمینه دیده‌اند و مهارت کافی را دارند تا با دیدن این چراغ‌ها، کشتی که به سمت آن می‌روند را تشخیص دهند و به نوعی از فاصله‌ای که با این چراغ‌ها دارند، فاصله را تا کشتی دیگر محاسبه کنند.
وی با اشاره به وجود بوق‌های هشداردهنده در کشتی‌های نفتکش، عنوان کرد: کل هدف‌هایی که به وسیله رادار دیده می‌شوند را می‌توان برای سیستم ناوبری تعیین کرد تا در فاصله‌ای معین از آن اهداف، نسبت به نزدیکی آن شئ به کشتی هشدار دهد تا بتوان اقدامات بعدی را انجام داد. این سیستم برای مثال به کاپیتان این هشدار را می‌دهد که یک کشتی با فاصله و سرعتی خاص به کشتی شما نزدیک می‌شود و باید نسبت به واکنش‌های بعدی اقدام کرد.
این کاپیتان با تجربه گفت: کاپیتان کشتی با توجه به شرایط آب و هوایی، این هشدارها را برای سیستم ناوبری کشتی تعریف می‌کند تا رادارها هشدارهای لازم را به کشتی شما اعلام کنند و زمان لازم برای انجام اقدامات بعدی وجود داشته باشد.
چینی‌ساز تصریح کرد: تصادف میان کشتی‌ها در دریا امکان‌پذیر است اما این چنین اتفاقاتی بسیار نادر است. اینکه چه شرایطی وجود داشته که نفتکش سانچی و کشتی چینی با یکدیگر برخورد داشته‌اند، تا زمان باز نشدن جعبه سیاه هر دو کشتی قابل تشخیص نیست اما خطای رخ داده در این حادثه یک خطای بسیار نادر است.
علت حادثه ممکن است خطای انسانی افسر عرشه هر کدام از کشتی‌ها باشد
وی در خصوص علت احتمالی حادثه برخورد نفتکش سانچی با کشتی چینی، عنوان کرد: علت این حادثه ممکن است خطای انسانی افسر عرشه هر کدام از کشتی‌ها باشد که در محاسبات خود دچار خطا شده باشند و این حادثه رقم خورده باشد. در این حادثه حتی اگر یکی از افسرهای این کشتی‌ها دچار خطا شده باشد، افسر کشتی دیگر را نیز با خطا رو به رو می‌کند و باعث بروز چنین حادثه‌ای می‌شود.
این کاپیتان خوزستانی ادامه داد: یکسری قوانین دریایی وجود دارد که کشتی‌ها ملزم به انجام آن‌ها هستند اما اگر این قوانین اجرایی نشوند و یا به نوعی یک کشتی این قوانین را به درستی انجام ندهد، ممکن است برای کشتی‌های دیگر خطرساز شوند.
به احتمال فراوان در زمان تعویض شیفت خطاهای انسانی رخ داده است
چینی‌ساز با اشاره به اینکه ساعت حادثه تصادف نفتکش سانچی حوالی ساعت 20 اعلام شده است، گفت: در استانداردهای جهانی معمولا ساعت20، ساعت تعویض شیفت‌ها است. کشتی‌ها بر اساس طول جغرافیایی که رد می‌کنند، ساعت خود را تغییر می‌دهند و بر این اساس اگر ساعت هر دو کشتی در زمان حادثه بر روی ساعت 20 بوده باشد، به احتمال فراوان در زمان تعویض شیفت خطاهای انسانی رخ داده است که باعث بروز چنین حادثه‌ای شده است اما این مساله فقط یک احتمال است و تا زمان باز نشدن جعبه سیاه هر دو کشتی نمی‌توان در این زمینه به درستی اظهار نظر کرد.
وی افزود: تنها فردی که می‌تواند اجازه دهد تا افراد کشتی را ترک کنند، کاپیتان کشتی است. در این زمینه کاپیتان اگر احساس کند که کشتی امن نیست، قطعا فرمان ترک کشتی را خواهد داد زیرا در دریا، امن‌ترین محل خود کشتی است و تا زمانی که احتمال پایداری کشتی وجود داشته باشد، کاپیتان حضور در کشتی را نسبت به ترک آن ترجیح خواهد داد.
چینی‌ساز گفت: کاپیتان است که باید تصمیم بگیرد افراد، کشتی را ترک کنند یا خیر و بر این اساس اگر کاپیتان کشتی خطری را احساس کند، قطعا نسبت به ترک کشتی دستور خواهد داد. اگر کشتی دچار آسیب شود و به شکلی امکان ماندن در آن نباشد، به لحاظ فنی باید از آن فاصله گرفت زیرا اگر کسی در کشتی بماند، در زمان غرق شدن، کشتی همه چیز را با خود به پایین می‌کشد.
وی ادامه داد: باید دید که شرایط در زمان تصادف کشتی سانچی به چه شکلی بوده است و کاپیتان در آن زمان چه تصمیمی را اتخاذ کرده است. کاپیتان براساس شرایط منطقه، آب و هوا و یا سایر اتفاقات نسبت به ترک کشتی تصمیم‌گیری خواهد کرد و اینکه شرایط نفتکش سانچی به چه شکل بوده است، نقش بسیاری در تصمیم کاپیتان کشتی برای سرنشینان دارد.
ترک یا عدم ترک نفتکش به تصمیم کاپیتان بستگی دارد
این کاپیتان اظهار کرد: در حال حاضر نمی‌توان در خصوص اینکه در لحظه برخورد و پس از آن چه شرایطی بر کشتی سانچی حاکم بوده است، صحبت کرد و این مسایل پس از بازشدن جعبه سیاه کشتی مشخص خواهد شد. اینکه زمان انفجار نفتکش سانچی، در لحظه برخورد بوده یا دو ساعت پس از آن، مساله‌ای است که هنوز به طور کامل مشخص نیست اما قطعا این مسایل بر روی تصمیم کاپیتان در خصوص ترک یا عدم ترک نفتکش موثر بوده است.
اولین پیکر کشف شده لباس اطفای حریق به تن داشته است
چینی‌ساز تصریح کرد: اولین پیکری که از حادثه تصادف نفتکش سانچی کشف شد، براساس اعلام‌ها لباس اطفای حریق به تن داشته و این مساله به معنی آن است که پس از تصادف، کاپیتان تشخیص داده که ممکن است افراد بتوانند خود، حریق را مهار کنند. با توجه به اینکه اطلاعات دقیقی هنوز از ابعاد این حادثه مشخص نیست، نمی‌توان به طور قطعی در این خصوص نظر داد اما شاید تشخیص داده شده که می‌توانند آتش را در کشتی مهار کنند اما پس از آن انفجار رخ داده است.
وی با بیان اینکه در کشتی‌ها چند نوع لباس وجود دارد، افزود: اگر جسدی که از آب گرفته شده لباس حریق به تن نداشته و برای مثال جلیقه نجات و لباس شناور به تن داشته، می‌توان گفت که دستور ترک کشتی از سوی کاپیتان صادر شده و پس از آن انفجار رخ داده است.
اگر فاصله کشتی‌ها بیشتر از سه مایل بوده، امکان واکنش وجود داشته است
این کاپیتان خوزستانی در خصوص اینکه اگر نفتکش سانچی و کشتی چینی یکدیگر را پیش از برخورد دیده باشند، احتمال واکنش و فرار از حادثه برای کشتی‌ها وجود داشته یا خیر؟ گفت: این مساله به فاصله‌ای که هر دو کشتی یکدیگر را می‌بینند وابسته است. اگر فاصله‌ای که کشتی سانچی و کشتی چینی یکدیگر را دیده باشند، بیشتر از سه یا چهار مایل بوده باشد، امکان واکنش و تغییر جهت برای کشتی‌ها وجود داشته اما اگر فاصله کمتر از این میزان بوده، امکان فرار برای کشتی با این عظمت در آن فاصله کوتاه وجود نخواهد داشت.
چینی‌ساز بیان کرد: کشتی سانچی اگر می‌خواست عکس‌العملی از خود نشان دهد، باید در فاصله‌ای بیشتر از سه یا چهار مایلی کشتی چینی را می‌دید و از خود واکنش نشان می‌داد، زیرا در غیر این صورت کار برای کشتی سانچی بسیار سخت می‌شد. اگر حتی هر دو کشتی یکدیگر را دیده باشند اما در فاصله‌ای نزدیکتر از این میزان بوده باشد، امکان فرار و عکس‌العمل کشتی با توجه به عظمت آن وجود نداشته است.
گفت‌وگو از: شایان حاجی‌نجف، خبرنگار ایسنا، منطقه خوزستان