به گزارش خبرنگار ایسنا، تا همین دیروز کمتر کسی در مواجهه با اصلاحاتی همچون کوه‌خواری، کویرخواری، رودخواری و...به سردرگمی نمی‌افتاد اصطلاحاتی که سال‌ها است بخش زیادی از تیترهای تکراری و پرمخاطب اخبار و وقایع رسانه‌ها را به خود اختصاص می‌دهند و جزیی لاینفک از اخبار روزانه رسانه‌ها در ایران ماست.

نقض آشکار قوانین، سکوت در برابر تخریب‌های گسترده طبیعت به بهانه‌هایی مثل اشتغال، بی‌تفاوتی برخی صاحبان معادن و بی‌عملی در برابر مواردی از این دست تقریبا حجم بالایی از گلایه‌های دوستداران طبیعت در ایران را تشکیل می‌دهد گلایه‌هایی که هرچند یک‌بار در رسانه‌ها بازنشر می‌یابند اما در عمل کم اتفاق می‌افتد که این جدل‌های رسانه‌ای با رقم خوردن پایانی خوش برای طبیعت زخمی ایران‌زمین و شماره‌های به نفس افتاده گونه‌های گیاهی و جانوری و گاه انسانی‌ آن به انتها برسد.

"شاهوار" پابرجاترین و بلندترین قله در البرز شرقی ایران است کوهی بلند و ایستاده که شهرهای تاریخی بسطام و شاهرود و ساکنان آن به آن تکیه داده و به باور برخی کارشناسان نیاز آبی مردمان منطقه نیز عمدتا در پناه همین ارتفاعات تجمیع و پس از طی طریق از دل خاک به مدد چاه‌هایی که گاه قارچ‌گونه در این چند دهه روییده‌اند و یا به مدد قنات، این هنر چندهزار ساله ایرانیان از دل خاک سربرمی‌آورد تا برای دشت تفتیده کویر در جنوبی‌ترین نقاط بسطام و شاهرود، آوازخوان سروده‌های سبز باشد.

جدا از این، پوشش گیاهی این منطقه نیز تنوع زیادی دارد و در دامنه‌های آن می‌توان از درختچه‌های گَون و زرشک کوهی تا درختان استوار اورس را دید. ضمن اینکه تنوع گونه‌های جانوری آن نیز از غنای بالایی برخوردار است به طوری که گونه‌های بز، کل، میش، قوچ، خرس و پرندگانی همچون عقاب و کبک و....در آن به وفور دیده می‌شود لذا تخریب این منطقه جدا از خطر تخریب پوشش گیاهی، حیات وحش آن را نیز تهدید می‌کند.

تخریب گسترده شاهوار

دبیر دیده‌بان طبیعت شاهرود از تخریب گسترده بزرگترین قله البرزشرقی به‌عنوان بزرگترین و بی‌سابقه‌ترین کوه‌خواری و تخریب طبیعت در ایران نام برد و گفت: ارتفاعات شاهوار مهمترین عامل شکل‌گیری یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های بشری در دشت‌های تاریخی بسطام و شاهرود است و لذا تخریب آن بزرگترین مصیبت زیست‌محیطی در استان پهناور سمنان است.

امیرحسین ولیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با انتقاد از آنچه تخریب گسترده قله شاهوار می‌خواند اظهار کرد: یکی از دیرین‌ترین حوزه‌های تمدنی جهان در سایه همین قله 4000متری شاهوار در دشت تاریخی بسطام شکل گرفته است.

وی با بیان اینکه سایت تاریخی چخماق در دامنه‌ها و پایین دست این ارتفاعات هفت-هشت هزار سال قدمت دارد افزود: تمامی سکونت‌گاه‌های دشت تاریخی بسطام و شاهرود در پناه همین ارتفاعات شاهوار شکل گرفته که امروز بدون حامی مانده و به بهانه‌های مختلف به تخریب آن می‌پردازند.

دبیر دیده‌بان طبیعت شاهرود از این ارتفاعات به مثابه مهمترین ذخیره‌گاه آب منطقه شاهرود و بسطام و مناطق کویری و بیابانی پایین‌دست آن نام برد و خاطرنشان کرد: به گفته کارشناسان حوزه آب اصولا کل آب و منابع آبی فلات ایران از چندین کوه بیش از 3000متری و مناطق مجاور آنها سرچشمه می‌گیرد و لذا تخریب این ارتفاعات تمدن کهن ایران را به مخاطره می‌اندازد.

وی با اذعان به اینکه اگر این ارتفاعات نبود، ایران با صحرای عربستان تفاوت چندانی نداشت اضافه کرد: اگر این ارتفاعات در پهنه ایران زمین نبود شاید هیچ‌کدام از تمدن‌های چندین هزار ساله‌ای که در گستره ایران می‌شناسیم، هزگز شکل نمی‌گرفت لذا تاریخ و تمدن ما وامدار این بلندی‌ها و ارتفاعات است و نباید چشم‌مان را ببندیم و در برابر تخریب آنها سکوت کنیم.

معدن بوکسید بلای جان شاهوار

این دوستدار محیط زیست با انتقاد از تخریب روزافزون مناطق وسیعی از این ارتفاعات گفت: نباید به طمع یک معدن و بهره‌برداری‌هایی از این دست در مقابل تخریب این زیستگاه مهم که حیات تمدن‌های دیرینی در پناه آن شکل گرفته، سکوت پیشه کنیم.

ولیان وجود یک معدن بوکسید یا سنگ آلومینیوم را بلای جان شاهوار برشمرد و خاطرنشان کرد: متاسفانه در این معدن بدون توجه به آسیب جبران‌ناپذیری که به منطقه وارد می‌شود مناطق وسیعی از شاهوار را دربرگرفته است.

وی با بیان اینکه برخی مسوولان تماشاچی این تخریب هستند ادامه داد: شوربختانه شاهوار به بهای سود یک کارخانه آنهم یک کارخانه در خارج از استان در حال تخریب و نابودی است و متاسفانه در این شرایط برخی مسوولان متولی نیز سکوت اختیار کرده‌اند.

وی با بیان اینکه 90درصد نیروی انسانی این معدن نیز از استان خراسان و حدود 10 درصد از استان سمنان هستند تصریح کرد: تخریب این کوه آن هم در چنین سطح وسیع و کم‌سابقه‌ای، آینده این ارتفاعات و ساکنان حاشیه آن را با مخاطرات جدی روبرو می‌کند.

دبیر دیده‌بان طبیعت شاهرود در پاسخ به پرسشی در خصوص میزان تخریب‌های انجام شده در این منطقه به ایسنا گفت: اطلاعات موثق و بازدیدهای تشکل‌های مردم‌نهاد و دیده‌بانی طبیعت شاهرود حکایت از این دارد که این معدن، چندصد هکتار از کوه و ارتفاعات شاهوار را تخریب کرده و جدا از تخریب و نابودی منطقه، زمینه بروز سیل و سیلاب و...را نیز در آن فراهم کرده است.

وی حجم بالای تخریب در این منطقه را غیرقابل پذیرش دانست و اظهار کرد: عمده فعالیت این معدن به‌صورت برداشت از لایه‌های رویی است و برخلاف معادنی مثل زغال‌سنگ که معمولا چندصدمتر را دربر می‌گیرند و معدن‌کاری بیشتر در عمق انجام می‌شود در این معدن بوکسید، شاهد استخراج از سطح هستیم و از این رو صدها هکتار از منطقه تخریب شده است.

وی به بازدید و هشدار چند تن از اساتید دانشگاه تهران و دوستداران محیط‌زیست در خصوص فعالیت این معدن اشاره و یادآوری کرد: به‌طور مثال دکتر آخانی استاد دانشگاه تهران و یکی از شناخته‌شده‌ترین اساتید حوزه جنگل و منابع طبیعی ایران در بازدید اخیر خود از شاهوار از آن به عنوان "بزرگترین پرونده کوه‌خواری ایران نام برد و در مطلبی که در رسانه‌های کثیرالانتشار هم منتشر شد نسبت به تداوم آن هشدار دادند.

این پزشک دوستدار محیط‌زیست در پاسخ به پرسشی در خصوص فعالیت این معدن گفت: این معدن حدود هشت سالی است که فعال است اما در دو-سه سال اخیر فعالیت و برداشت خود را افزایش و سرعت داده و همین به افزایش تخریب‌ها انجامیده و بیم آن می‌رود با تداوم آن ضربات جبران‌ناپذیر بیشتری به شاهوار که حیات انسانی ،گیاهی و جانوری منطقه به آن وابسته است وارد شود.

تشدید خشکسالی و ضرورت صیانت از داشته ها

به هر روی امروزه کمتر کسی است که به اهمیت محیط‌زیست و منابع طبیعی، آگاهی نداشته باشد. اهمیت این بخش در کشوری مثل ایران که براساس گزارش‌ مراکز معتبر علمی دنیا در شرایط دشواری است اهمیت مضاعف و دوچندان می‌یابد.

روند نگران‌کننده تغییرات اقلیمی، تداوم خشکسالی‌ها، کاهش محسوس میانگین بارش‌ها در چند دهه اخیر، شرایط دشوار چند سال اخیر و...همه و همه حکایت از جدی بودن مشکل کم‌آبی و درخطر بودن حیات کونه‌های گیاهی و جانوری در ایران‌زمین دارد.

آنچنان که پیشتر نیز در یکی از تحقیقات اقلیمی "ناسا"نیز آمده بود، این تغییرات اقلیمی در سه چهار دهه پیش رو تشدید خواهد شد و کشور ما نیز در یکی از مناطقی واقع شده که بیش از بسیاری از کشورها متاثر از این تغییرات اقلیمی خواهد شد.

به هر روی بر پایه این گزارش و ادعای محققان آن، ظرف 30-40سال آینده زمین با یک "تغییر نظام بارش" روبرو می‌شود که در اثر آن مناطق خشک، خشک‌تر و مناطق پرباران، با بارش‌های بیشتر و سیلاب‌های متعدد روبرو می‌شوند. در چنین شرایطی که دشورای آن نیز در پنج-شش سال اخیر نیز برای همه ماها تا حدودی قابل درک بوده، حفظ داشته‌ها و حراست از طبیعت ایران‌زمین و خصوصا استان‌های مرکزی ایران و علی‌الخصوص استان پهناور سمنان بیش از پیش ضروری می‌نماید.

بی‌تردید چشم‌پوشی از برخی تخریب‌های طبیعت آنهم در منطقه‌ای مثل شاهرود که در میانه جنگل و کویر و در خط مقدم نبرد با خشکی است، قابل توجیه نیست و می‌طلبد که مردم و خصوصا مسوولان با حفظ و حراست از طبیعت این دیار از آسیب بیشتر به محیط‌زیست و منابع طبیعی جدا جلوگیری کنند.

به هر روی صاحب این قلم معتقد است، تداوم سکوت در برابر تخریب آشکار طبیعت، آن هم در منطقه ای حساس که در آینده نزدیک جولانگاه و خط مقدم نبرد بین خشکی و زندگی است قابل پذیرش نبوده و تداوم سکوت و بی عملی در برابر زخمی که"شاهوار" به مثابه نمادی از -طبیعت در خطر ایران زمین- از دست درازی به طبیعت برداشته، به نوعی خالی کردن پشت "جبهه زندگی و حیات تمدنی"در رویارویی با "جبهه خشکی و مرگ تدریجی طبیعت"است.

به هر روی "شاهوار" اگرچه همچنان ایستاده و با وقار سنگینی برف های زمستانی را تاب می آورد تا در عطش تابستان گرم، مردمان این دیار از خنکای چشمه سارهایش، جانی تازه کنند اما این کوه استوار با همه شکوه و بلندی‌اش چند سالی است که آبستن یک درد است دردی به بزرگی خطر مرگ تدریجی یک تمدن دیرین.

به گزارش خبرنگار ایسنا، برای تکمیل این گزارش از سوی خبرنگار ایسنا با مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان و همچنین معاون طبیعی محیط‌زیست استان رایزنی صورت گرفت که متاسفانه به دلایلی از اظهارنظر و پاسخ‌گویی در این خصوص سرباز زدند. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اظهارنظر در این خصوص را منوط به پیگیری از طریق روابط عمومی و معاون طبیعی محیط‌زیست استان نیز اظهار نظر در خصوص آن را منوط به هماهنگی با مدیرکل آن کرد.

گزارش از هوشنگ حبیبی بسطامی، خبرنگار ایسنای سمنان

انتهای پیام