11 اکتبر سال جاری بود که ترامپ در نهایت به موضع‌گیری‌های خصمانه خود علیه برجام جامه عمل پوشاند و از تایید پایبندی ایران به برجام خودداری کرد که بسیاری از کارشناسان این اقدام او را نخستین گام جهت خروج کامل آمریکا از توافق هسته‌ای دانستند. این اقدام ترامپ در حالی انجام شد که جامعه بین‌الملل و در راس آن کشورهای اروپایی متحد واشنگتن و همچنین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایبندی ایران به برجام را تایید و بر لزوم پایبندی همه طرف‌ها به این توافق تاکید می‌کنند.
با این اقدام ترامپ و بر اساس قانون کنگره در مورد برجام عملا سرنوشت توافق هسته‌ای در دستان قانونگذاران آمریکایی قرار گرفت که اکثریت آنها جمهوری خواهانی بودند که از ابتدا مخالف امضای برجام با ایران بودند. مجلس سنا 60 روز فرصت داشت تا در مورد بازگرداندن کامل تحریم‌های هسته‌ای لغو شده ایران تصمیم‌گیری کند، اما با پایان این فرصت قانونگذاران نتوانستند تا به یک تصمیم قطعی در این‌باره برسند، بنا بر این بار دیگر آینده حضور آمریکا در برجام در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت. بسیاری معتقدند که کنگره و ترامپ سعی دارند تا با انداختن توپ در زمین حریف مسئولیت لغو برجام را بر عهده نگیرند.
رییس‌جمهور آمریکا باید هر 3 ماه یک‌بار پایبندی ایران به برجام را تایید کند از این رو ترامپ باید در دی ماه یک‌بار دیگر در این مورد تصمیم‌گیری کند.
در این میان اما رهبران کشورهای اروپایی در لابی‌های متعدد خود با مقامات کاخ سفید و قانونگذاران آمریکایی تلاش خود را کردند که ترامپ را از خروج برجام بر حذر دارند.
روزنامه المانیتور در گزارشی اعلام کرد که دلیل اصلی آنکه سنا نتوانست تا پایان مهلت 60 روزه به یک تصمیم قطعی در مورد تحریم‌های هسته‌ای برسد مذاکرات سخت و فشرده دیپلمات‌های اروپایی با اعضای سنا بوده است.
اکنون به نظر می‌رسد دولت ترامپ سعی دارد تا به بهانه‌های واهی و نخ‌نمایی مثل حقوق بشر و توسعه برنامه موشکی و مرتبط ساختن این موضوعات با یکدیگر ایران را به نقض روح و متن برجام متهم و به این بهانه‌ها تحریم‌هایی را اعمال کند.
در همین رابطه خبرنگار ایسنا با فرانک ون هیپل استاد دانشگاه و رییس برنامه علوم و امنیت جهانی دانشگاه پرینستون گفت‌وگویی را به انجام رسانده است.
فرانک ون هیپل بین سال‌های 1993 تا 1995 در مقام معاون امنیت ملی دفتر علوم و فن‌آوری کاخ سفید فعال بوده است. او همچنین در جریان مذاکره با میخاییل گورباچف رهبر اتحاد جماهیر شوروی در مورد اساس فنی توافق هسته‌ای با آمریکا حضور داشته است.
وی اکنون استاد دانشگاه پرینستون در بخش امور بین‌الملل است و در مقام یکی از اعضای هیات مشاور مرکز کنترل تسلیحات و منع اشاعه آمریکا فعالیت می‌کند.
ون هیپل در پاسخ به این سوال که برجام را راهکار مناسبی برای حل مساله هسته‌ای ایران می‌داند؟ با بیان این اعتقاد که برجام به جامعه جهانی فرصت می‌دهد تا رژیم منع اشاعه را تقویت کند تا فجایعی همچون کره شمالی دیگر تکرار نشود گفت: این توافق یک گام مهم برای حل موضوع هسته‌ای ایران بود.
او در پاسخ به این سوال که برجام توافقی برای حل مساله هسته‌ای است و طرف‌ها در جریان مذاکرات تلاش کردند تا موضوعات دیگری وارد آن نشود، این در حالی است که ترامپ به صراحت می‌گوید برجام تاثیری در نقش ایران در منطقه نداشته است، آیا باید از برجام چنین انتظاری داشت؟ اظهار کرد: دولت اوباما توافق هسته‌ای را نخستین گام و اقدامی ضروری برای آغاز گفت‌وگوها با ایران در مورد مسائل منطقه‌ای که دو طرف اختلافات بسیاری در این زمینه دارند، می‌دانست. دو طرف به این درک مشترک رسیده بودند که نمی‌توانند همه مشکلات خود را در چارچوب یک توافق حل کنند. اکنون دولت ترامپ در مخالفت با برجام کنار اسرائیل و عربستان سعودی ایستاده است و از این فاکتور که برجام همه مشکلات ما با ایران را حل نمی‌کند، به عنوان توجیهی برای نقد آن استفاده می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه لغو یک جانبه برجام به اعتماد بین‌المللی در زمینه توافق‌های بین‌المللی با آمریکا لطمه وارد خواهد کرد، افزود: من فکر نمی‌کنم که اتحادیه اروپا، فرانسه، انگلیس و آلمان در صورتی که آمریکا از برجام خارج شود، این توافق را لغو کنند. اگرچه فکر می‌کنم مقاومت آنها در برابر آمریکا به دلیل اینکه شرکت‌های تجاری این کشورها به دنبال تجارت با ایران هستند، بسیار مشکل خواهد بود. اما امیدوارم که ایران و دیگر اعضای برجام تا زمانی که رئیس‌جمهوری جدید آمریکا انتخاب شود به برجام پایبند بمانند.
این مقام پیشین کاخ سفید در مورد شرایط کنونی شبه جزیره کره و احتمال ایجاد جنگ به دلیل افزایش تنش‌ها میان پیونگ یانگ و واشنگتن نیز به ایسنا گفت: من نسبت به اقدامات انجام شده توسط کره شمالی و واکنش‌های دولت ترامپ بسیار نگران هستم. برای بیش از نیم قرن کره شمالی بدون تسلیحات هسته‌ای بود و دلیل آنکه کسی بروز یک جنگ دیگر در کره شمالی را نمی‌خواست، مورد حمله نظامی قرار نگرفت. اما اکنون پیونگ یانگ با تهدید همسایگان خود و حالا آمریکا توسط تسلیحات هسته‌ای خود یک فاجعه ایجاد کرده‌اند. این اقدامات که ممکن است به جنگ ختم شود نوعی خودکشی برای کره شمالی خواهد بود و امیدوارم کیم جونگ اون، رهبر این کشور این موضوع را درک کند.
ون هیپل ادامه داد: شعار من «دیپلماسی نه به جنگ» است که در سال 1994 و دوران قدرت پدربزرگ کیم جونگ اون، زمانی که من در کاخ سفید بودم کارآمد بود. اما متاسفانه اکنون هیچ یک از دو طرف نشان نداده‌اند که میلی به اتخاذ رویکرد «دیپلماسی نه به جنگ» دارند.
این دیپلمات پیشین آمریکایی در پاسخ به این سوال که تمایل و تصمیم ترامپ برای لغو توافق هسته‌ای با ایران تاثیر منفی بر مذاکرات با کره شمالی و استفاده از راهکار دیپلماسی برای حل مساله کره خواهد داشت؟ با تایید این مطلب گفت: البته این یکی از تاثیرات خواهد بود، ولی نمی‌دانم که تا چه حد می‌تواند در رابطه با موضوعات دیگر مهم باشد.
به گزارش ایسنا در چند ماه گذشته بسیاری از کارشناسان تاکید کرده‌اند که بدعهدی‌های ترامپ نسبت به برجام یک دلیل مهم است که از آمدن کره شمالی به پای میز مذاکره جلوگیری می‌کند.
ون هیپل در ادامه در مورد جلسه استماعی که اخیرا در سنا و برای بررسی اختیارات هسته‌ای ترامپ برگزار شد اظهار کرد: این یک جلسه استماع مهم بود، اما نمی‌توان آن را کافی دانست. معتقدم آمریکا نباید سیاست استفاده پیش‌دستانه از سلاح هسته‌ای داشته باشد و تلاش بیش‌تری برای نابودسازی این تسلیحات انجام دهد، در زمانی که معاهده منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای (NPT) را امضا کردیم به انجام این عمل متعهد شدیم.
به گزارش ایسنا، بن کاردین از اعضای ارشد این کمیته در جریان جلسه استماع مذکور ترامپ را فردی بی‌ثبات دانست که نمی‌توان مسوولیت زرادخانه هسته‌ای را در اختیار داشته باشد.
ترامپ نشان داده است که صبر و ثبات اخلاقی لازم برای کنترل زرادخانه هسته‌ای آمریکا را ندارد، پیش‌تر باراک اوباما گفته بود مردی که با یک توییت از کوره در می‌رود نمی‌توان اختیار زرادخانه هسته‌ای آمریکا را به او سپرد زیرا از لحاظ قانونی تصمیم‌گیری در مورد استفاده از تسلیحات هسته‌ای کاملا و منحصرا در اختیار رئیس‌جمهور آمریکا است. یعنی ترامپ قادر خواهد بود اما برخی این‌گونه استدلال می‌کنند که آمریکا از لحاظ اخلاقی نمی‌تواند چنین اقدامی را انجام دهد.
گزارش از: پوریا فیروزنژاد
انتهای پیام