روز یکشنبه، دقایقی پیش از شروع رفراندوم استقلال منطقه کاتالونیا پلیس جلوی تعدادی از مراکز رای‌گیری تجمع کرد و در بعضی مراکز اجازه ورود رای‌دهندگان به مرکز رای‌گیری داده نشد. در برخی مراکز، پلیس صندوق‌های رای و تعرفه‌ها را ضبط کرد، با مردم درگیر شد و در طول زد و خوردها بیش از ۸۰۰ تن زخمی شدند؛ از جمله بیش از ۳۰ مامور پلیس.
اعتراض‌های روز رفراندوم کاتالونیا نمایش همبستگی مردم این منطقه در برابر دولت مرکزی بود. در برخی خیابان‌ها پلیس محلی کاتالونیا و در برخی مناطق، آتش‌نشان‌ها برابر پلیس ضد شورش قرار گرفتند و از مردم حمایت کردند. با این حال به نظر می‌رسد درگیری‌های روز یکشنبه چالش اساسی پیش روی حزب حاکم در اسپانیا باشد.
در حالی که نخست‌وزیر اسپانیا می‌گوید از نظر دولت، رفراندومی در کاتالونیا رخ نداده است و نتایج اعلام شده در مورد موافقت مردم با استقلال کاتالونیا را نمی‌پذیرد، مردم با توییت کردن صحنه‌هایی از درگیری بین مردم کاتالونیا و پلیس ضد شورش از نخست‌وزیر اسپانیا خواسته‌اند توضیح دهد اگر رفراندومی وجود نداشته، درگیری مردم با پلیس بر سر چه چیزی رخ داده است.
رفراندوم روز یکشنبه کاتالونیا برای جدایی از اسپانیا، بی‌سابقه نبوده است. سال ۲۰۱۴، کاتالونیا یک بار دیگر همه‌پرسی استقلال برگزار کرد و بیش از ۸۰ درصد رای‌دهندگان به استقلال این منطقه از اسپانیا رای دادند اما پادشاه و حکومت اسپانیا اعلام کردند که همه‌پرسی جنبه الزام‌آور ندارد و از تجزیه کشور جلوگیری کردند. این بار هم نخست‌وزیر اسپانیا با همین استدلال وارد شده است و می‌گوید در جایگاه نخست‌وزیر باید حافظ قانون اساسی و مجری آن باشد و قانون اساسی این کشور اجازه نمی‌دهد بخشی از خاک اسپانیا از این کشور جدا شود.
در همه‌پرسی این هفته کاتالونیا، بیش از 40 درصد واجدان شرایط رای داده‌اند؛ ۹۰ درصد شرکت‌کنندگان رای مثبت به جدایی کاتالوینا از اسپانیا دادند، تا دوباره خواست مردم این منطقه برای ایجاد جمهوری به صدر اخبار بیاید. منطقه کاتالونیا که علاوه بر مرز با فرانسه، به دریای آزاد هم راه دارد، در طول تاریخش چند بار بین فرانسه و اسپانیا دست به دست شده است اما هیچ وقت از اصرار به استقلال از دولت‌های دیگر دست برنداشته است.
کاتالونیا دومین منطقه پر جمعیت در اتحادیه اروپاست. با این که دولت اسپانیا امکان شرکت آنلاین در رفراندوم را سلب، ارتباط بین مراکز رای‌گیری را قطع و حدود ۱۰ میلیون برگ رای را ضبط کرد، دولت کاتالونیا به مردم اجازه داد که خودشان تعرفه رای چاپ کنند و بدون در نظر گرفتن جایی که در آن زندگی می‌کنند، هر کجا می‌توانند رای بدهند. در رفراندوم این منطقه ۲.۲ میلیون تن شرکت کردند. یکی از شرکت‌کنندگان در رفراندوم درباره روز یکشنبه به روزنامه گاردین می‌گوید: «از ساعت ۵ صبح در صف بودیم تا به محض باز شدن درهای حوزه‌های رای‌گیری بتوانیم در رفراندوم شرکت کنیم. سه‌ونیم ساعت بعد، پلیس به محل رای‌گیری حمله کرد. به ما گفتند دادگاه عالی کاتالونیا دستور داده است که رای‌گیری متوقف شود.»
مردم البته به این اظهارات توجه نکردند. در نتیجه برخورد پلیس شدیدتر شد. در حالی که در برخی از حوزه‌ها رای‌گیری ادامه پیدا کرد، در حوزه‌های دیگر ماموران برای ضبط صندوق‌های رای از دیوارهای حوزه رای بالا رفتند. پلیس ضد شورش علاوه بر این که تعدادی از معترضان و مقامات محلی را بازداشت کرد، هزاران گلوله پلاستیکی به سمت معترضان شلیک کرد.
از مهم‌ترین همراهان همه‌پرسی استقلال کاتالونیا، چه در دور قبلی و چه در دور تازه، باشگاه بارسلوناست که تعدادی از بازیکنانش در روز همه‌پرسی رسما از جدایی کاتالونیا از اسپانیا حمایت کردند و خود باشگاه هم با صدور بیانیه‌ای رسمی، از تلاش‌ها برای جلوگیری از دستیابی مردم به حق قانونی تعیین سرنوشت‌شان انتقاد کرد.
نتایج همه‌پرسی اخیر پیروزی برای رییس دولت منطقه کاتالونیا، کارلس پوجیمون و دولت حامی استقلالش محسوب می‌شود. رییس دولت کاتالونیا اعلام کرده است در چند روز آینده اعلام استقلال خواهد کرد اما دولت اسپانیا بعد از این همه‌پرسی و برخود تند پلیس ضد شورش با مردم، در وضعیت سختی قرار گرفته است. پابلو ایگلسیاس توریون، دبیر کل حزب پودموس (ما می‌توانیم) در واکنش به حوادث روز رفراندوم در کاتالونیا در فیلمی که در توییترش منتشر کرده، می‌گوید دولت برخواسته از حزب مردم، فاسد است. برخورد پلیس به دستور حکومت با مردمی که می‌خواستند یک برگ رای را به صندوق بیندازند، بحرانی است که حزب مردم (حزب حاکم در اسپانیا) توانایی رویارویی با آن را ندارد. استراتژی حزب مردم ضربه هولناکی به دموکراسی و همزیستی سرزمین‌هاست. آقای ماریانو راخوی باید بداند که نمی‌توان با چماق از دموکراسی حفاظت کرد. ما در حال حاضر دولتی داریم که نه تنها فاسد است بلکه غیر قانونی عمل می‌کند و دستوراتش علیه قانون است.»
پودموس می‌گوید وقتش رسیده است که حزب مردم و حزب شهروندان که با این حزب ائتلاف کرده است را از قدرت پایین کشیده و سعی در جبران مافات شود: «این اسپانیا نیست که به کاتالونیا حمله کرده است. این حزب مردم است که به کاتالونیا و دموکراسی حمله کرده است. من رو به مردم کاتالونیا و اسپانیا می‌گویم، باید با فاسدان و خشونت‌طلبان مقابله کنیم. زنده باد دموکراسی و برادری!»
این اظهارات در حالی مطرح شده است که ماریانو راخوی، نخست‌وزیر اسپانیا، برگزارکنندگان رفراندوم را به بر هم زدن نظم عمومی متهم و از پلیس این کشور که به وظیفه‌اش در کنترل تظاهرات مردم عمل کرده، تشکر کرده است. رییس دولت کاتالونیا اما می‌گوید: «در این روز امید و رنج، مردم کاتالونیا حق جدایی از اسپانیا و ایجاد جمهوری کاتالونیا را به دست آوردند.»
مردم کاتالونیا در اعتراض به واکنش خشونت‌آمیز پلیس در روز رفراندوم، یک روز پس از برگزاری این رفراندوم دست به اعتصاب زده و تجمع‌های اعتراض‌آمیز برگزار کرده‌اند. با این که تعدادی از نمایندگان پارلمان اروپا در واکنش به رفتار دولت اسپانیا در برابر جدایی‌طلبان، از دولت این کشور به شدت انتقاد کردند، بوریس جانسون، وزیر امور خارجه انگلیس که این روزها زمزمه‌هایی در مورد احتمال جانشینی‌اش به جای ترزا می، نخست‌وزیر فعلی این کشور شنیده می‌شود، در توییتر خود نوشته است که مساله همه‌پرسی کاتالونیا یک مساله داخلی است. وی همچنین نوشته است که مهم است در مساله کاتالونیا قانون اساسی اسپانیا محترم شمرده شود و تاکید کرده است که اسپانیا متحد نزدیک انگلیس است و دولت این کشور در کنار دولت دوست و همسایه‌اش خواهد ایستاد. با این وجود، جرمی کربن، رهبر حزب کارگر انگلستان و همچنین نخست‌وزیر بلژیک خشونت‌ها در کاتالونیا را محکوم کردند.
با موضع‌گیری‌های بعد از رفراندوم به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا و اسپانیا، روزهای پر تب و تابی را در پیش رو داشته باشند اما مسلم است که اگر کاتالونیا از اسپانیا جدا شود، بارسلونا دیگر نمی‌تواند در لیگ اسپانیا بازی کند!