به گزارش ایسنا، باغ وحش وکیل‌آباد مشهد که در سال 1359 و پس از انتقال از مکان اولیه خود، در منطقه خواجه‌ربیع در زمینی به مساحت 4 هکتار تاسیس شد، روزگاری به‌عنوان بزرگ‌ترین باغ وحش ایران شناخته می‌شد. اما امروز پس از سه دهه فعالیت، به دلایلی مانند گسترش شهر و قرارگیری در حریم آن، اخذنکردن پروانۀ بهره‌برداری سازمان حفاظت از محیط‌زیست و همین‌طور آنچه نگهداری نامناسب و غیراستاندارد حیوانات خوانده می‌شود، از سوی سازمان‌های مردم‌نهاد و سازمان‌های مسئول برای جابه‌جایی و استانداردسازی تحت فشار قرار دارد.
در ماه‌های اخیر و با ورود رسانه‌ها و حساس‌شدن افکار عمومی، موضوع باغ وحش وارد مرحله‌ای تازه شده است، زمزمه‌های تعطیلی باغ وحش و جمع‌آوری گونه‌های امانی، ورود برخی چهره‌های استانی همانند امیر شهلا، عضو شورای اسلامی شهر مشهد، به این موضوع و همچنین فیلم‌هایی که از مجموعه باغ وحش وکیل‌آباد در فضای مجازی پخش شده و بازخوردهای متفاوت کاربران را به همراه داشته، از جمله حواشی است که پیرامون این موضوع به‌وجود آمده است.
با توجه به اهمیت این موضوع و برای تبیین ابعاد مختلف آن، ایسنا به مصاحبه‌ها و گزارش‌هایی پیرامون این موضوع خواهد پرداخت. آنچه در ادامه می‌خوانید، مصاحبه‌ای است با علی کشمیری، فعال حقوق حیوانات.
علی کشمیری در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه «تأسیس باغ وحش در ایران به دوران قاجار برمی‌گردد»، اظهار کرد: شاهان قاجار و به‌ویژه ناصرالدین‌شاه به حیوانات علاقه داشتند که این علاقه گاهی خود را در قالب شکار نشان می‌داد. تأسیس باغ وحش سوغات فرنگ ناصرالدین‌شاه برای ایران بود و اولین باغ وحش کشور در سال 1257 در منطقه «دوشان‌تپه» راه‌اندازی شد.
کشمیری ادامه داد: در حال حاضر مانند سلسله قاجار، اثری از آن باغ وحش‌ها نیست، اما هنوز تفکرات قاجار در اداره باغ وحش‌ها دیده می‌شود و همچنان در بسیاری از باغ وحش‌های کشور، حیوانات در قفس‌هایی که به سبک‌وسیاق آن زمان ساخته شده است، نگهداری می‌شوند.
این فعال حقوق حیوانات با اشاره به تاریخچه تأسیس باغ وحش مشهد، تصریح کرد: اولین باغ وحش در مشهد در دهه 40 و توسط پدر مالک فعلی باغ وحش وکیل‌آباد، یعنی آقای رستمی و در منطقه خواجه‌ربیع ایجاد شد که آن باغ وحش در اواخر دهه 50 به محل فعلی باغ وحش وکیل‌آباد منتقل شده است.
وی خاطرنشان کرد: هنگامی که باغ وحش به وکیل‌آباد منتقل می‌شود، شهر تا این حد توسعه نداشته و مکان باغ وحش خارج از شهر بوده و باغ وحش وکیل‌آباد در زمینی به مساحت 4 هکتار بنا می‌گردد.
کشمیری افزود: در حال حاضر با توجه به گستردگی شهر می‌توان گفت که شهر، باغ وحش را محاصره کرده و بر این اساس بسیاری از افراد نگران سلامتی مردمی هستند که در همسایگی باغ وحش زندگی می‌کنند، اما ما علاوه‌بر انسان‌ها نگران حیوانات هم هستیم. حیواناتی که آلودگی، سروصدا و... را تحمل می‌کنند، ما به موضوع باغ وحش‌ها نه خیلی سفید و نه خیلی سیاه نگاه می‌کنیم.
استیصال محیط زیست و نامه‌هایی که بی‌پاسخ ماندند
عضو شبکه سمن‌های زیست‌محیطی خراسان رضوی با اشاره به اینکه «با توجه به مشکلات باغ وحش اداره‌کل محیط زیست در شهریورماه سال 91 نامه‌ای به مالک باغ وحش می‌زند و برنامه زمان‌بندی سه سالهای را برای انتقال باغ وحش اعلام می‌کند»، اظهار کرد: این نامه چهار بند اصلی داشته است و در آن 6 ماه به تهیه زمین و انجام مطالعات و 6 ماه برای اجرای زیرساخت‌ها و تکمیل مجوزهای لازم زمان در نظر گرفته شده بود.
وی ادامه داد: در این برنامه برای آماده‌سازی فضای مورد نیاز 18 ماه زمان تعیین شده بود و 6 ماه آخر نیز به تکمیل فضاها اختصاص داشت. همچنین در این نامه اشاره شده بود که هر سه ماه باید گزارش پیشرفت این اقدامات به اداره‌کل محیط زیست داده شود.
کشمیری عنوان کرد: در حال حاضر پنج سال از ارسال آن نامه می‌گذرد، اما تا کنون هیچ اتفاقی نیافتاده است. زمان سپری شده و متاسفانه باغ وحش مشهد پاسخگو نبوده و خود را ملزم به پاسخ‌گویی نمی‌دانسته است.
محیط زیست هم باید پاسخگو باشد
وی با بیان اینکه «طبق ماده 72 آیین دادرسی کیفری سازمان‌های دولتی باید تخلفات آشکار را به مقام‌های قضایی گزارش دهند»، تصریح کرد: متاسفانه در پنج سال گذشته این اتفاق در مورد باغ وحش وکیل‌آباد نیفتاد و اداره‌کل محیط زیست هم باید پاسخ بدهد که چرا پس از گذشت این مدت از زمان ابلاغ نامه به باغ وحش هیچ واکنشی نشان داده نشده است.
روایتی از یک نامه عاشقانه
این فعال حقوق حیوانات گفت: تنها اتفاقی که در طول این پنج سال رخ داده، این بوده است که سال گذشته محیط زیست نامه دیگری به باغ وحش می‌نویسد، نامه‌ای که متن آن برای ما تأمل‌برانگیز است.
وی با اشاره به اینکه «متن نامه ارسالی محیط زیست به باغ وحش به هر چیزی به جز یک ابلاغ رسمی شباهت دارد»، خاطرنشان کرد: این نامه نیز بیش‌تر شبیه یک نامه عاشقانه بود و اقتداری که باید را نداشت و این موضوع ما را نگران می‌کند که آیا برخوردها در خارج از قلم و کاغذ هم به همین شکل است؟
عضو شبکه سمن‌های زیست محیطی استان با بیان اینکه «اخیراً فشار افکار عمومی در خصوص باغ وحش افزایش یافته است»، عنوان کرد: فشار افکار عمومی موجب شد سازمان محیط زیست به این موضوع ورود کند و گونه‌های امانی خود را که در سالهای گذشته به باغ وحش تحویل داده بود، پس بگیرد.
وی یادآور شد: یکی از تخلفاتی که به باغ وحش مشهد وارد است جابه‌جایی حیوانات بدون اطلاع اداره‌کل محیط زیست استان است؛ در حالی که یکی از الزامات تمام باغ وحش‌ها این است که هرگونه ورود و خروج، زادآوری و اتلاف حیوانات را حتماً به اداره کل محیط زیست گزارش کنند. در بازدیدهای ادواری که توسط اداره‌کل محیط زیست از باغ وحش انجام شده نیز بارها رعایت‌نشدن این موضوع مشاهده شده است.
کشمیری ادامه داد: بر اساس اطلاعاتی که اداره‌کل محیط زیست استان اعلام کرده، در یک مورد یک قلاده ببر از آماری که در گذشته بوده کاهش یافته و سپس این ببر سر از ویلایی در خیابان امام رضا(ع) درآورده است؛ همچنین اتلاف کفتار و آهو در باغ وحش وجود داشته که گزارش نشده و این بسیار نگران‌کننده است.
باغ وحش به هیچ‌کس پاسخگو نیست
وی با اشاره به اینکه «مسئولان باغ وحش خود را به هیچ سازمانی پاسخگو نمی‌دانند»، گفت: آن‌ها در مصاحبه‌هایی که انجام دادند، عنوان کردند که حیوانات باغ وحش را دامپزشک معاینه می‌کند؛ بله، دامپزشک معاینه می‌کند، اما آیا شما مجوز از اداره‌کل دامپزشکی و محیط زیست دارید؟
این فعال حقوق حیوانات با اشاره وضعیت نامناسب باغ وحش وکیل‌آباد، عنوان کرد: زمین فعلی باغ وحش حدود 4 هکتار است که در صورت رعایت استانداردها باید به مراتب وسیع‌تر باشد. برای نمونه بر اساس حداقل استانداردها باید به هر قلاده شیر، کفتار یا گرگ حداقل 150 مترمربع فضا اختصاص یابد، درحالی‌که هم‌اکنون قفس کفتار باغ وحش مشهد تنها 12 مترمربع است. استانداردها تصریح می‌کند فضایی که برای حیوان طراحی می‌شود باید با توجه به خصوصیات رفتاری حیوان باشد و در آن توصیه شده حداقل 20 درصد، فضای سبز در باغ وحش وجود داشته باشد تا حیوانات خیلی احساس نکنند که از طبیعت خود دور شده‌اند، همچنین فضای بصری مناسبی برای بازدیدکنندگان ایجاد شود که متاسفانه هیچ‌کدام از این موارد در باغ وحش وکیل‌آباد رعایت نمی‌شود.
وی افزود: بارها از سوی مسئولان باغ وحش مشهد اعلام شده که حیوانات در اسارت به دنیا آمده‌اند و اصلاً نمی‌دانند طبیعت چیست؛ بنابراین ظلمی به آن‌ها نشده است. این در حالی است که برای نمونه در باغ وحش قزوین برای دو قلاده شیر 600 متر مربع فضا تخصیص داده‌اند، این 600 متر بهشت حیوانات نیست، اما حداقلی برای زندگی یک حیوان محسوب می‌شود.
ورود دادستانی به موضوع باغ وحش و تشکیل کارگروه استانی
عضو شبکه سمن‌های زیست محیطی خراسان رضوی با بیان اینکه «باید تمام شهر برای رفع مشکلات باغ وحش مشهد دست به دست هم دهند»، اظهار کرد: معاون دادستان نیز براین قضیه اذعان دارد و بر این اساس در مردادماه نامه‌ای خطاب به فرماندار تنظیم کرده و گفته است می‌خواهیم باغ وحش در مشهد حفظ شود، اما به تخلفات آن هم باید رسیدگی شود. باغ وحش باید با شرایط استانداردی که اداره‌کل محیط زیست تدوین کرده، پابرجا بماند و خواستار این هستیم که جلساتی توسط فرمانداری و با حضور نمایندگان اداره‌کل محیط زیست، شهرداری، دامپزشکی و سازمان محیط زیست جهت حفظ و ارتقای کیفیت نگهداری حیوانات برگزار شود.
کشمیری ادامه داد: تصمیم‌گیری نهایی در خصوص باغ وحش باید در این کارگروه انجام شود.
تعهد مالک به جابه‌جایی باغ وحش
وی با تاکید بر لزوم جابه‌جایی باغ وحش، تصریح کرد: بر این اساس دادستانی از مالک باغ وحش برای جابه‌جایی آن به مکان جدید تعهد گرفته است. دادستانی نشان داده در جایی که پای مطالبات مردم در میان است با هیچ‌کس شوخی ندارد و امیدواریم با ورود دادستانی و همکاری تمام سازمان‌ها کارهایی که باید در این سال‌ها انجام می‌شد و نشده در حال حاضر انجام شود، اما باید بپذیریم که این کار زمان‌بر است.
این فعال زیست‌محیطی خاطرنشان کرد: درحال حاضر باید برنامه زمانی فشرده‌تری نسبت‌به برنامه قبلی تنظیم شود و مسئولان باغ وحش به اجرای آن پای‌بند باشند. این برنامه باید مورد پایش قرار گرفته و انحرافاتی که نسبت‌به برنامه زمان‌بندی وجود دارد، اطلاع‌رسانی شود. در این صورت می‌توان امیدوار بود که اتفاقات خوبی رخ دهد.
تلاش می‌کنیم باغ وحش در مشهد حفظ شود
وی عنوان کرد: ما سازمان‌های مردم‌نهاد تلاش می‌کنیم باغ وحش در مشهد حفظ شود و به هیچ‌وجه با تعطیل‌شدن آن موافق نیستیم؛ همچنین با حفظ وضعیت فعلی هم موافق نیستیم.
کشمیری با بیان اینکه «حداقل‌های استاندارد باید در باغ وحش رعایت شود»، بیان کرد: این حداقل‌ها طراحی یک فضای مناسب‌تر و انتقال حیوانات به آن‌جا و همچنین تعامل بیش‌تر با دستگاه‌های نظارتی و سازمان‌های مردم‌نهاد است.
وی با تاکید بر اینکه «نمی‌توان با این موضوع احساسی برخورد کرد»، عنوان کرد: بحث انتقال که پیش آمد، گونه‌های امانی را بردند؛ اما هنگامی که می‌گوییم حیوانات را منتقل کنیم برخی با این موضوع احساسی برخورد می‌کنند. نمی‌شود با بگیروببند و غل‌وزنجیر با موجود زنده برخورد کرد. اگر باغ وحش را تعطیل کنیم حیوانات را کجا ببریم؟ به‌جز باغ وحش‌های قزوین و تهران سایر باغ وحش‌های کشور وضعیت مشابه باغ وحش مشهد دارند.
این فعال حقوق حیوانات اضافه کرد: یکی از مواردی که بر درآمدزایی باغ وحش موثر است، بازدیدهاست. در حال حاضر در نزدیکی باغ وحش مشهد هم قطارشهری و هم پایانه اتوبوس وجود دارد. اگر باغ وحش30 کیلومتر دورتر از مکان فعلی قرار بگیرد، باز هم آیا سهولت رفت‌وآمد وجود خواهد داشت؟ مسئول باغ وحش در مصاحبه‌ای گفته بود هزینه باغ وحش از طریق بلیت‌فروشی تأمین می‌شود. اگر باغ وحش از شهر دور شود بخش زیادی از درآمد آن از دست می‌رود.
وی با اشاره به اینکه «با رویکرد شورای شهر جدید و شهرداری ظرفیت کمک به باغ وحش وجود دارد»، خاطرنشان کرد: باید دستگاه‌های مختلف در موضوع باغ وحش کمک کنند. دستگاه‌ها در بسیاری از موارد می‌توانند فعالیت داشته باشند، همچنین در بسیاری مواقع می‌توان از خدمات سمن‌ها کمک گرفت.
عضو شبکه سمن‌های زیست محیطی استان عنوان کرد: سازمان‌ها و دستگاه‌ها باید در تهیه زمین باغ وحش کمک کنند، اما مسئول اصلی جابه‌جایی خود مالک است که تا کنون ارادای برای این جابه‌جایی مشاهده نشده است و گویی منتظر هستند دستی از غیب بیاید و این کار را انجام دهند.
سمن‌ها می‌توانند در زمینه فرهنگ‌سازی کمک کنند
این فعال حقوق حیوانات اظهار کرد: مسئولان باغ وحش عنوان می‌کنند یکی از رسالت‌های ما آشنایی مردم با حیوانات و حیوان‌دوستی است. نمی‌دانیم حیوانی که در قفس هست چطور می‌تواند حیوان‌دوستی را به بیننده منتقل کند. فیلم‌هایی وجود دارد که مصادیق بارز حیوان‌آزاری را در باغ وحش نشان می‌دهد. برخی از مردم دوست دارند به هر شکلی به حیوان آزار برسانند و اولین چیزی که کودک در باغ وحش یاد می‌گیرد این است که می‌توان حیوان را اسیر کرد و سمن‌ها می‌تواند در موضوع فرهنگ‌سازی به باغ وحش کمک کنند.
وی افزود: در باغ وحش هیچ ناظری نه برای توضیح دادن در خصوص حیوانات و نه تذکر دادن رفتارهای آسیب‌زننده به حیوانات وجود ندارد. در این شرایط سازمان‌های مردم‌نهاد بسیاری هستند که تمایل دارند در این زمینه‌ها به صورت داوطلبانه همکاری کنند.
مسئولان باغ وحش باید از تفکر قجری فاصله بگیرند
کشمیری با تاکید بر اینکه «مسئولان باغ وحش باید از تفکر قجری فاصله بگیرند»، تصریح کرد: حیوانات مبلمان خانه آقایان نیستند که به‌راحتی راجع‌به آن‌ها تصمیم می‌گیرند و نگاه مالکانه نسبت‌به آن‌ها دارند. حیوان هم حق حیات دارد و حداقل باید بستر مناسب برای آن‌ها ایجاد شود.
موضع‌گیری عضو شورای شهر غیرکارشناسانه بود
وی همچنین با اشاره به بازدید امیر شهلا، عضو شورای شهر مشهد، از باغ وحش و بازخورد آن در فضای مجازی خاطرنشان کرد: رویکرد ایشان مثبت است و با نگاه سازندگی به مکان‌های مختلف می‌روند، اما جا داشت ایشان در کنار خود یک مشاور خوب می‌بردند. کلیپ و متنی که منتشر کردند نشان می‌دهد مشاوره خوبی به ایشان داده نشده است. ایشان گفته بودند حیوانات خوب بودند و داشتند صبحانه می‌خوردند. خوردن صبحانه شاخصی برای سلامت روان یک حیوان نیست.
این فعال حقوق حیوانات ادامه داد: اگر این آگاهی صورت می‌پذیرفت، قطعاً به این شکل بازتاب نمی‌داشت و نمی‌خواهیم مسئولان باغ وحش مشهد از این موجی که راه افتاده به نفع خود استفاده کنند.
مصاحبه مالک باغ وحش یک شوی تبلیغاتی بود
وی اضافه کرد: همچنین مالک باغ وحش نیز مصاحبه‌ای کرده بود و دو کلیپ در فضای مجازی منتشر شد. مصاحبه‌کننده تفاوت بین دامپزشکی و حوزه نظام پزشکی را نمی‌دانست. در نتیجه این مصاحبه نمی‌تواند چالش‌برانگیز باشد؛ این مصاحبه کاملاً یک‌طرفه و یک شوی تبلیغاتی بود.
انتهای پیام