به گزارش خبرنگار ایسنا، دکتر سیدمحمدعلی بنی‌هاشمی در همایش راهکارها و چالش‌های سد گتوند، پنل دوم با عنوان "راهکارها" که امروز (سه‌شنبه، دوم خردادماه) در دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، اظهار کرد: در سال 68 مطالعات مرحله شناخت برای احداث سد گتوند، توسط شرکت‌های مشانیر و لامایر انجام شد که در این مطالعات به مسائل زمین‌شناسی بی‌توجهی شد. در سال 79 نیز مطالعات مرحله اول مشانیر – کایتک صورت گرفت که در این مطالعات نیز به مسأله وجود سازندهای نمک بی‌توجهی شد.
وی افزود: قراردادهای عملیات اجرایی و نیروگاه در سال 80 منعقد و در سال 81 مطالعات مرحله دوم توسط شرکت‌های مشانیر و کایتک انجام و در سال 83 مطالعات مرحله دوم از سوی شرکت‌های مهاب قدس و شرکت فرانسوی "کوینه بلیه" و مطالعات توده عنبل با هشدارهای دانشگاه شهید چمران آغاز شد. در سال 90 سد آبگیری و در سال 91، واحدهای اول و دوم نیروگاه و در سال 92 نیروگاه هزار مگاواتی راه‌اندازی شد.
این عضو هیأت‌علمی دانشگاه تهران ادامه داد: در سال 1967 شرکت هارزا ساخت 6 سد را پیشنهاد داد که سه سد در حد فاصل کارون یک و مسجدسلیمان و سه سد در کیلومترهای 377، 413 و 440 قرار داشت. در سال 1975 شرکت موننکو، سه سد پیشنهادی دیگر را ارائه داد؛ سدی که ما امروز ساخته‌ایم، یعنی سد گتوند در کیلومتر 382.5 قرار دارد.
بنی‌هاشمی با اشاره به مطالعات علاج‌بخشی سد گتوند، عنوان کرد: گام اول تعیین راهکارها، شناسایی آن‌ها بود که با برگزاری جلسات طوفان فکری با ذینفعان و جلسات کارشناسی انجام شد؛ اهداف راهکارها، تخلیه و کاهش شوری مخزن، تحویل آب با شوری حداقل به رودخانه یا تلفیق و دستیابی به هدف در صورت امکان بود. در دی‌ماه سال 93، این کار به موسسه آب دانشگاه تهران پیشنهاد داده شد، اما قرارداد آن در اسفندماه همین سال بسته شد و تیرماه سال 94 پروژه راهکارها را تحویل دادیم؛ این راهکارها به‌عنوان راهکارهای مرحله شناخت به دولت ارائه شد، اما از وقتی آن‌ها را تحویل دادیم، خبر دیگری از ادامه کارها نداریم.
وی در خصوص راهکارهای ارائه‌شده در جلسات طوفان فکری، گفت: کنترل شوری از مبدأ، نمک‌زدایی و محبوس کردن نمک، مدیریت مخزن و شست‌وشوی سریع، انتقال و انحراف آب و برچیدن، از راهکارهای ارائه‌شده بودند که در مرحله غربالگری راهکارها (دومین مرحله از گام‌های تعیین راهکارها)، سه راهکار نمک‌زدایی، محبوس کردن نمک و کنترل شوری از مبدأ غربال شدند.
رئیس موسسه آموزش عالی آب دانشگاه تهران درباره راهکارهای رفع شوری، گفت: مدیریت مخزن و شست‌وشوی سریع، انجراف و برچیدن سد و انتقال به خارج از رودخانه کارون، راهکارهای گزینش‌شده برای رفع شوری بودند که برای انتقال به خارج از رودخانه کارون باید نمک به خلیج‌فارس یا در حوضچه‌های تبخیری نزدیک سد تخلیه شود.
بنی‌هاشمی در خصوص راهکار تخلیه تدریجی، گفت: این راهکار استفاده از کلیه ظرفیت‌های تخلیه آب در ترازهای مختلف جهت کنترل شوری در مخزن و رودخانه است. راهکار مدیریت مخزن نیز به این منظور در نظر گرفته شد که آیا می‌توان نمک کمتری را به رودخانه منتقل کرد، یا خیر؟ در روزهای خاصی که سد در حال آبگیری بود، گاهی حدود 50 هزار تن نمک وارد مخزن می‌شد که از توده عنبل سرچشمه می‌گرفت و در سال 94 این میزان نمک به چهار هزار تن در روز رسید.
وی در خصوص مشخصات راهکار مدیریت مخزن، گفت: بهره‌برداری از روند کند شدن نرخ ورود نمک از سازند، اجتناب از هرگونه اقدام سازه‌ای و هزینه‌بر، شروع علاج‌بخشی از حال حاضر سد، تثبیت شوری در حد مطلوب و تخلیه تدریجی آب شور مخزن و نیاز به استفاده از یک مدل بهره‌برداری سیستمی و جامع از مشخصه‌های این راهکار هستند.
رئیس موسسه آموزش عالی آب دانشگاه تهران با بیان اینکه وقتی سد گتوند ساخته نشده بود، روزانه چیزی حدود یک هزار و 500 تا 2 هزار تن نمک در آب حل می‌شد، خاطرنشان کرد: وزارت نیرو اکنون ادعای مدیریت مخزن می‌کند، اما این مدیریت بدون استفاده از مدل جامع بهره‌وری سیستمی انجام می‌شود. اکنون مدلی وجود ندارد که از اهداف آن کنترل شوری آب هم باشد. باید یک مدل طراحی شود که مورد تأیید وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست، دانشگاه شهید چمران و ... باشد.
بنی‌هاشمی درباره راهکار شست‌وشوی سریع، گفت: اهداف این راهکار تخلیه سریع آب شور مخزن و تأمین آب باکیفیت مناسب در خارج از دوره زمانی شست‌وشوی سریع در رودخانه است که به‌صورت تخلیه نمک تجمع‌یافته به شکل متمرکز و با دبی بالا در ایام محدود سال و تأمین آب با کیفیت مناسب در بقیه ایام انجام می‌پذیرد؛ اکنون در حجم مخزن، رسوبات وجود دارد و اگر با رسوب‌گذاری، این رسوبات جای نمک را بگیرند، نمک‌ها به سطوح بالاتر می‌آیند و این رسوب‌گذاری در جهت منفی عمل کرده و کیفیت آب را پایین می‌آورد.
وی مشخصه‌های این راهکار را نیاز به تخلیه سریع آب با دبی هزار مترمکعب بر ثانیه و شوری چهار هزار میکروموس بر سانتی‌مترمکعب به مدت 16 روز در سال، نیاز به رهاسازی آب به اندازه 1.4 میلیارد مترمکعب در سال، لزوم استفاده از حوضچه‌های ذخیره جهت تأمین مصارف شرب و صنعت در طول دوره شست‌وشوی سریع، عدم آبگیری از رودخانه در طول دوره شست‌وشوی سریع جهت مصارف کشاورزی، هزینه‌کرد چهار میلیارد تومان برای ساخت حوضچه‌های ذخیره و خطوط انتقال، عنوان کرد.
این عضو هیأت‌علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه راهکار خط انتقال به‌صورت انتقال شوری مخزن به خارج از رودخانه و به یک نقطه پذیرنده انجام می‌پذیرد، گفت: خطوط انتقال باید بتواند هشت هزار تن نمک در روز را تخلیه کنند؛ در حالی‌که خطوط ارتباطی منطقه اجازه این کار را نمی‌دهند. از اهداف راهکار خط انتقال تخلیه شوری به خارج از مسیر رودخانه، کاهش شوری مخزن و بهره‌برداری اقتصادی از نمک تجمع‌یافته، در مخزن است.
بنی‌هاشمی نقاط پذیرنده نمک را ذخیره در حوضچه‌های جدید نزدیک سد، تزریق به چاه‌های نفت، تحویل به حوضچه‌های جدید و صادرات، تحویل به حوضچه‌های موجود پتروشیمی و تخلیه به خلیج‌فارس عنوان کرد و گفت: البته موارد دوم و چهارم منتفی شدند؛ هزینه انتقال نمک به خلیج‌فارس حدود یک هزار و 400 میلیارد تومان و هزینه انتقال به حوضچه‌های تبخیری نزدیک دریا حدود یک هزار و 53 میلیارد تومان برآورد شده است.
وی با بیان اینکه راهکار ذخیره در حوضچه‌های تبخیری نزدیک سد، بیشترین امتیاز را به دست آورد، گفت: هزینه این راهکار 537 میلیارد تومان برآورد شده است؛ همچنین از میان گزینه‌های بررسی‌شده، گزینه انحراف آب به پایین‌دست گتوند از تراز 220 رودخانه بهترین گزینه بود.
رئیس موسسه آب دانشگاه تهران با اشاره به رتبه‌بندی پنج راهکار ارائه شده، گفت: راهکارهای خط انتقال به نزدیک سد، مدیریت مخزن، خط انتقال به خلیج‌فارس، انحراف رودخانه و شست‌وشوی سریع به‌ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم را در بررسی‌ها کسب کردند.
انتهای پیام