به گزارش ایسنا، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی که به طور عمده وظیفه تحقیق در علوم انسانی (ادبیات، تاریخ، فلسفه و علوم حکمی، ادیان و معارف دینی، عرفان، زبان شناسی، علوم اجتماعی، اقتصاد تطبیقی، علوم سیاسی و...) و همچنین  مطالعه فرهنگ‌های مختلف بشری را بر عهده دارد، در حال حاضر بزرگترین نهاد پژوهشی کشور است که در زمینه علوم انسانی و بررسی شناخت فرهنگ دیرپای اسلامی- ایرانی پژوهش می‌کند.

این پژوهشگاه "انجام پژوهش در حوزه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی" و "آموزش نیروی انسانی مجرب و تعلیم دانشجویان و تربیت پژوهشگران در حوزه‌های مختلف علوم انسانی" از طریق بخش تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه را از وظایف اصلی خود می‌داند.

14 پژوهشکده شامل پژوهشکده زبان و ادبیات،‌ تاریخ ایران، مطالعات تطبیقی اقتصاد و مدیریت، مطالعات اجتماعی، زبان‌شناسی، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، اندیشه سیاسی، انقلاب و تمدن اسلامی، حکمت معاصر، غرب‌شناسی و علم‌پژوهی،‌ اخلاق و تربیت و مطالعات تطبیقی حقوق،‌ فرهنگ معاصر، علوم انسانی کاربردی و مطالعات قرآنی در رشته‌های مختلف به پژوهش در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تاسیس شده‌اند.

همچنین رشته‌هایی در مقطع کارشناسی همچون زبان و ادبیات فارسی، زبانشناسی همگانی،‌ تاریخ ایران اسلامی،‌ فرهنگ و  زبان‌های باستانی،‌ ادیان و عرفان، فلسفه غرب، فلسفه و کلام اسلامی، زبان و ادبیات عرب، علوم اقتصادی، پژوهش علوم اجتماع، دین و رسانه و مدیریت رسانه و در مقطع دکتری نیز رشته‌های علوم سیاسی زبان شناسی همگانی، فرهنگ و زبان‌های باستانی، زبان و ادبیات  فارسی، فلسفه علم و فناوری، تاریخ علم دوره اسلامی، انقلاب و تمدن اسلامی، تاریخ ایران بعد از اسلام،‌ حکمت متعالیه و فلسفه دین در این پژوهشگاه ایجاد شده است.

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برنامه‌ای پنج ساله با هفت راهبرد (تا سال 98) برای پیشبرد اهداف و مسیر حرکت پژوهشی خود تبیین کرده است که یکی از رهیافت‌های عمده آن رهیافت «کاربردی کردن» علوم انسانی جهت نشان دادن قابلیت‌های علوم انسانی در عرصه عمل است.

شبکه نخبگانی علوم انسانی

دکتر حسینعلی قبادی رئیس پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی طی گفت‌وگویی با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه برنامه‌های فراگیری همچون طرح اعتلا و ساماندهی علوم انسانی و شبکه نخبگانی علوم انسانی را در دستور کار قرار دادیم، گفت: شبکه نخبگانی علوم انسانی، اگرچه متشکل از استادان نخبه سراسر کشور در رشته‌های علوم انسانی است، اتصال مستقیم به پژوهشگاه دارد و استادان علوم انسانی و اصحاب و ارباب معرفت در این حوزه از طریق گروه‌های تخصصی شورای بررسی و نقد متون دانشگاهی که حدود 21 سال سابقه دارد، با ما ارتباط برقرار کرده‌اند.

وی ادامه داد: البته این نکته هم باید بیان شود که متاسفانه تاکنون تولیدات علمی این افراد یا ساماندهی نشده یا از آنان خواسته نشده و برخی از آنان تاکنون برای تولید علم در پژوهشگاه احساس وظیفه نداشته‌اند که به‌دنبال چاره‌جویی برای این امر و تمهید تسهیلات لازم جهت ساماندهی به این امر هستیم.

قبادی افزود: در واقع پژوهشگاه به دنبال آن است که با تعریف حقوقی اعضای پیوسته و وابسته خود، شرایطی را فراهم آورد که کسانی که به هر نحوی از امکانات مستقیم و غیرمستقیم پژوهشگاه استفاده می‌کنند، برای تولیدات علمی خود دو مأخذ یکی محل عضویت خودشان و دیگری نام پژوهشگاه را به‌ صورت Double affiliation ذکر کنند و بدین‌وسیله نوع و نرخ تولیدات علمی پژوهشگاه افزایش قابل توجهی خواهد یافت.

طرح اعتلا و ساماندهی علوم انسانی

رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی همچنین به طرح اعتلا و ساماندهی علوم انسانی معطوف به پیشرفت کشور اشاره کرد و گفت: علاوه بر فعالیت‌های برنامه‌مدار پژوهشکده‌ها، برای اینکه توان پژوهشگاه را در مسیر ارتقای منزلت مجموعه علوم انسانی در کشور بالا ببریم و به کارآیی و کارآمدی علوم انسانی در عرصه ملی و فراملی کمک کنیم، طرح بزرگ و فراگیر «اعتلا و ساماندهی علوم انسانی معطوف به پیشرفت کشور» را طراحی کردیم که گروه کثیری از نخبگان علوم انسانی در سطح کشور همراه با اعضای هیأت علمی پژوهشگاه دست‌اندرکار این طرح هستند.

قبادی ادامه داد: این طرح با نظام‌مندی دقیق در سه لایه شامل مباحث بنیادین و نظری، راهبردی و بازشناسی انتقادی - تاریخی و در نهایت رویکردهای کاربردی که به کاربست و مهارت‌افزایی رشته‌های علوم انسانی منجر شد، به  صورت شبکه‌ای و منظومه‌ای تنظیم شده است که با استقبال سازمان برنامه و بودجه و دولت و نخبگان علوم انسانی حوزه و دانشگاه مواجه شده است.

وی افزود: این طرح می‌تواند پشتوانه‌ای نظری برای مجموعه نظام آموزش عالی جهت تدریس فراهم کند؛ زیرا محصولات این طرح می‌تواند در دانشگاه‌ها، منابع مادر و اصلی شود و همچنین اقدام کلان ملی متعهدانه و دلسوزانه‌ای است که می‌تواند پشتوانه‌ای برای «شورای تحول علوم انسانی» تلقی شود و آثار آن می‌تواند به غنی‌سازی منابع علوم انسانی منتج شود. قطعا این طرح پشتوانه و مکمل برنامه‌های سازمان «سمت» نیز تلقی می‌شود و هیچ‌گونه تداخلی با حوزه‌های ماموریت این سازمان‌ها ندارد.

ساماندهی اسکان سواحل مکران

قبادی در ادامه با بیان اینکه در حوزه فرهنگ و زبان‌های باستانی، احیای بخشی از میراث‌های فرهنگی و تمدنی را در مرکز توجه قرار داده‌ایم، گفت: به عنوان مثال در پژوهشکده ادبیات مجموعه جهت‌گیری‌های ما احیای میراث‌ فرهنگی و ادبی و انعکاس آن به زبان روز منطبق با نیازهای جامعه است که یکی از پروژه‌های بزرگ در این زمینه فرهنگ تاریخی زبان فارسی است که در حقیقت ثبت و ضبط تحولات میراث‌های ایرانی در حوزه زبان و ادبیات است که به دست گروه تحقیقاتی توانمند و دارای اعتبار علمی در سطح ملی و بین‌المللی در حال انجام است.

وی افزود: در حوزه علوم اجتماعی هم در درون برنامه توسعه و هم در طرح‌های کاربردی مرتبط و مکمل برنامه توسعه که مبتنی بر دانش میان‌رشته‌ای در این حوزه اعم از اقتصاد، مدیریت، بخش‌هایی از علوم سیاسی و اجتماعی و همچنین بهره‌مندی از نخبگان بیرون است، دستاوردهایی داشته‌ایم که خوشبختانه منجر به طراحی طرح کلان «ساماندهی اسکان سواحل مکران» با کمک سازمان برنامه و بودجه و در ارتباط با استانداری سیستان و بلوچستان و استانداری هرمزگان شده است.

احیا و توسعه مرکز اسناد فرهنگی آسیا

رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی همچنین اظهار کرد: احیا و توسعه مرکز اسناد فرهنگی آسیا براساس برنامه راهبردی به منظور قرارگرفتن مرکز اسناد فرهنگی آسیا در جایگاه حقیقی خود در تراز ملی‏، منطقه‏‌ای و بین‌المللی‏ در دستور کار قرار دادیم.

وی افزود: در واقع پژوهشگاه برای احیا و توسعه این مرکز بر وفق مفاد اساسنامه، ماموریت و اهداف اولیه مرکز اقدامات و راهکارهای مقدماتی از جمله تشکیل کارگروهی متشکل از مشاوران و کارشناسان خبره حقوقی و اداری پژوهشگاه، یونسکو، وزارت علوم و برخی نهادهای دیگر  تلاش بسیار کرد.

افز ایش تولید سرانه علم به 1.5 به ازای هر نفر 

قبادی درباره تعداد طرح‌های پژوهشی این پژوهشگاه، با بیان اینکه مجموع طرح‌های کارفرمایی اعم از پروژه‌های سرانه و طرح‌های داخلی است، گفت: هر عضو هیات علمی در سال باید یک طرح انجام دهد، در این صورت تعداد مجموع طرح‌ها سالانه نزدیک به 100 پروژه خواهد رسید؛ لذا با توجه به فرصت‌های استمهال قانونی و مدیریتی و مطالعاتی که برای 104 عضو هیأت علمی پیش می‌آید، در مجموع طرح‌های داخلی و کارفرمایی، چنانچه به 70 تا 80 درصد پیش‌بینی‌ها برسیم، سالانه باید حدود 70 تا 80 طرح انجام‌شده داشته‌ باشیم که در صورت تحقق این امر رضایت خواهیم داشت. البته به شرطی‌که تولید سرانه علم در پژوهشگاه طبق پیش‌بینی برنامه توسعه به پیش برود؛ یعنی هر کس در سال دو مقاله علمی- پژوهشی چاپ کند.

وی با تاکید بر اینکه معیار قضاوت درباره میزان کارآمدی و ثمردهی طرح‌های پژوهشی، تعداد متون علمی - پژوهشی حاصل از آن است، تصریح کرد: هم‌اکنون، تولید سرانه علم (مقالات خالص علمی - پژوهشی) از حدود 0.6 در سال 92 به 1.5 در سال 95 رسیده است؛ البته پیش‌بینی ما در برنامه توسعه تا سال 98 سرانه 2.5 مقاله به ازای هر نفر است که با روند کنونی، امید فراوان به تحقق آن داریم.

کاهش تعداد دانشجویان پژوهشگاه در دستور کار است

قبادی با بیان اینکه به طور کلی در پی کاهش تعداد دانشجویان پژوهشگاه هستیم، گفت: وقت پژوهشگران و اعضای هیأت علمی پژوهشگاه نباید صرف آموزش منهای پژوهش شود، بلکه باید در این پژوهشگاه به تربیت نخبگان بپردازیم و سیاست ما این است که به‌طور جدی، به سمت کم کردن تعداد دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد حرکت کنیم و بیشتر تمرکز خود را بر تربیت دانشجویان مقطع دکتری به‌ منظور آماده‌سازی آنان برای فعالیت‌های عمیق پژوهشی معطوف خواهیم کرد.

ارتباطات بین‌المللی پژوهشگاه

رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به ارتباطات بین‌المللی پژوهشگاه اظهار کرد: در سال‌جاری عملیاتی‌سازی همکاری‌های بین‌المللی و تبدیل شدن به یک رخداد علمی را در دستور کار قرار دادیم که برخی از مبانی این سیاست همچون برگزاری کارگاه‌های مشترک تا همکاری در تاسیس برخی رشته‌ها از دستاوردهای خوب پژوهشگاه بوده است.

وی با بیان اینکه توافقات خوبی با دانشگاه‌های کشور لبنان داشتیم، افزود: در حوزه "مدیریت دانش"، "مطالعات زنان" و "دوره ویژه تربیت استاد برای رشته زبان ادبیات فارسی" زمینه همکاری‌های جدی با برخی از دانشگاه‌های منطقه را آغاز کردیم که امیدواریم سال آینده شاهد تحقق این برنامه باشیم.

از برگزاری کارگاهی مشترک با همکاری مرکز شرق‌شناسی آلمان در بیروت خبر داد و تصریح کرد: اردیبهشت سال 96 کارگاه «مقایسه تطبیقی تفسیرهای سنی و شیعه از قرآن در قرن 14 هجری» در شعبه شرق‌شناسی آلمان در بیروت برگزار می‌شود.

رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی افزود: همچنین کارگاه دوم درخصوص «فتوت‌نامه‌ها» است، البته باید گفت که «فتوت نامه»، ادبیات عیاری و نهضت جوانمردی است که یکی از لایه‌های آن «رویکرد صنفی به مقوله شهروندی» بوده که از عصر عباسیان به همت و اندیشه ایرانیان در جهان اسلام نفوذ و گسترش یافت و از این‌رو یکی از امتیازات تمدن ایرانی محسوب می‌شود.

به گفته وی، این کارگاه در آبان‌ماه 96 در ایران برگزار می‌شود که این خود یکی از بهترین نمونه‌ها از فعالیت‌های علمی در حوزه علوم انسانی است که می‌تواند در جلوگیری و رفع ایران‌هراسی، نقش مؤثری ایفا کند.

رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی همچنین بر توسعه و گسترش‌ همکاری‌های علمی و پژوهشی این پژوهشگاه با دانشگاه هانکوک کره جنوبی تأکید کرد.

قبادی در ادامه به اقدامات دیگر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در عرصه بین‌الملل اشاره کرد و افزود: بازدید دانشجویان سنگاپوری از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، بازدید استادان تاریخ و زبان فارسی دانشگاه دهلی و بارلی هند از پژوهشگاه، دیدار اعضای دپارتمان زبان فارسی دانشگاه هانکوک کره جنوبی با ریاست پژوهشگاه، جلسه دیدار با پروفسور «ریوزوکه اهاشی»، رئیس مرکز فرهنگی ژاپن- آلمان با رئیس پژوهشگاه، انعقاد تفاهم نامه «علمی -آموزشی» با دانشگاه دولتی روسی- ارمنی(اسلاونی)، میزبانی پژوهشگاه علوم انسانی از استادان علوم انسانی سوئیس، دیدار پروفسور آندره اسمیرنُف، رئیس انستیتوی فلسفه روسیه و هیأت همراه از پژوهشگاه، انعقاد تفاهم‌نامه با مرکز مطالعات شرق‌شناسی آلمان در بیروت و بازدید از چندین دانشگاه‌ لبنان و زمینه‌سازی برای همکاری‌های گسترده از دیگر اقدامات پژوهشگاه در حوزه بین‌الملل بود.

قبادی در پایان تاکید کرد: هماهنگی‌های خوبی با وزارت علوم،‌ تحقیقات و فناوری در حمایت از پژوهشگاه برای انجام اقدامات بین‌المللی صورت گرفته است.

انتهای پیام