به گزارش ایسنا، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید محمد حسینی گورجی در نشست «مروری بر سه سال همکاری مشترک هیأت ایران و ایتالیا در حفاظت و مرمت از محوطه میراث جهانی پاسارگاد» با اشاره به مراحل مرمت در پاسارگاد گفت: پس از کوروش کبیر، پاسارگاد همچنان پررونق ماند و داریوش و جانشینانش از آن نگهداری می‌کردند، به گونه‌ای که حتی مراسم تاجگذاری شاهان نیز در پاسارگاد صورت می‌گرفت.
حسینی گورجی با اشاره به اینکه اولین دوره‌های مرمتی در پاسارگاد و صفه تخت جمشید را از همان دوره هخامنشیان شاهد هستیم، بیان کرد: اقدامات مرمتی و تعمیراتی که در زمان هخامنشیان درست همزمان با ساخت و استفاده از بناها در پاسارگاد انجام می‌گرفت، بسیار دقیق و ظریف بوده به طوری که امروزه دیگر با تمام امکانات موجود آن چنان ظرافت و دقت در عملیات مرمت وتعمیر را شاهد نیستیم.
او دوره‌های مرمتی در پاسارگاد را شامل مرمت در مجموعه تاریخی پاسارگاد (دوره امپراطوری هخامنشیان)، مرمت در مجموعه تاریخی پاسارگاد (دوران پهلوی، توسط علی سامی)، مرمت در مجموعه تاریخی پاسارگاد (دوران پهلوی، توسط شرکت ایزمئو)، مرمت در مجموعه تاریخی پاسارگاد (پس از انقلاب، توسط دفتر فنی میراث فرهنگی مرودشت، تخت جمشید)، کارگاه‌های مرمت فعال در مجموعه تاریخی پاسارگاد پس از انقلاب اسلامی، توسط مرکز پژوهشی مجموعه تاریخی پاسارگاد، بنیاد پژوهشی پارسه - پاسارگاد) و سه سال همکاری مشترک پایگاه میراث جهانی پاسارگاد و موسسه عالی حفاظت و مرمت رم ـ ایتالیا در زمینه مطالعه و حفاظت سنگ های مجموعه پاسارگاد اعلام کرد.
او افزود: پس از تصرف فارس توسط اسکندر مقدونی، گنجینه پاسارگاد نیز غارت شد و به مرور پاسارگاد رونق خود را از دست داد، تا در دوره اتابکان که بار دیگر تجدید حیات یافت. از دوره صفویه به بعد از آنجایی که پاسارگاد از جاده زمستانی آباده به شیراز دور افتاده بود، فقط سیاحانِ علاقمند از آن بازدید کرده‌اند.
این کارشناس ادامه داد: در دو فصل (بهار و پاییز سال‌های ۹۴ و ۹۵) که دمای مناسب‌تری برای استفاده از مواد مرمتی مورد نظر بود، هیأت مشترک حفاظت و مرمت ایران و ایتالیا در مجموعه مستقر و به فعالیت‌های کارگاهی شامل پاکسازی بیولوژیک، پاکسازی خاک‌ها و رسوبات موجود، استحکام‌بخشی، و حفاظت نهایی مشغول می‌شدند که نتیجه این سه سال همکاری مشترک منجر به حفاظت از نقش انسان بالدار، حفاظت از نقش برجسته‌های درگاهی کاخ اختصاصی، حفاظت فنداسیون و کف تالار و بخشی از ایوان جنوب شرقی کاخ اختصاصی شد.
نزدیک شدن به آثار پاسارگاد با ترس و تعجب همراه بود
جوزپا ماریا فازیو - مسئول مرمت پروژه مطالعه و حفاظت ازمحوطه میراث جهانی پاسارگاد - نیز دیگر سخنران این نشست با بیان اینکه «مشاهده و لمس بقایای باستانی و آٍثار تاریخی ارزشمند در سایت پاسارگاد برای من جالب و مایه افتخار بود» از فعالیت‌های صورت گرفته در زمینه حفاظت از سنگ در سایت پاسارگاد گزارشی ارائه کرد.
او فعالیت‌هایش را معطوف به مرمت آثار سنگی در فضای باز دانست و افزود: در سال ۲۰۱۰ به دعوت پورتا و محمدحسن طالبیان برای بررسی این محوطه به منظور ارائه ایده‌ای برای انجام اقدامات حفاظتی و مرمت بناهای سنگ سفید و سنگ سیاه به ایران آمدم. پاسارگاد، سایت گسترده‌ای است که مشکلاتی در مرمت و حفاظت از وجود دارد؛ به همین دلیل باید طرحی را ارائه می‌دادم که کلیات و جزئیات را با یکدیگر در نظر می گرفت.
فازیو با اشاره به اینکه هیأت در سال ۲۰۱۴ وارد فاز عملیاتی شد و کار مرمت و حفاظت از نقاط در معرض خطر را آغاز کرد، ادامه داد: نزدیک شدن به آثار آمیخته با ترس و تعجب بود به دلیل اینکه در هر تکه از اجزای سایت با تاریخ و ارزش‌های معماری و ساختاری گسترده‌ای مواجه بودیم که کار را سخت می‌کرد.
مهم‌ترین و اعجاب‌آمیزترین ساختارهای معماری در پاسارگاد
سید محمد امامی - کارشناس دانشکده مرمت و باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان - دیگر سخنران این نشست به بیان گوشه‌ای از پروژه «نتایج نوین در ساختار شناسی و منشایابی سنگ‌های بکار رفته در مجموعه میراث جهانی پاسارگاد بر اساس مطالعات شیمیایی و مینرالوژیک» کار مشترک حمید فدایی، کارشناس پژوهشکده حفاظت و مرمت، حمید کرمی، بنیاد پژوهشی سایت میراث جهانی پاسارگاد، معین اسلامی، گروه باستان‌شناسی دانشگاه فرانکفورت، آلمان وکامران احمدی رییس پژوهشکده حفاظت و مرمت پرداخت.
او اظهار کرد: سایت میراث جهانی پاسارگاد شامل مهم‌ترین و اعجاب‌آمیزترین ساختارهای معماری و کاربرد سنگ به عنوان یک عنصر ساختمانی در دوران هخامنشی (۵۵۰ قبل از میلاد تا ۵۰۰ بعد از میلاد) در استان فارس همواره مورد توجه بوده است.
این کارشناس افزود: وجود ساختمان‌ها و ساختارهای سنگی به همراه تزئینات وابسته به آن همچون طراحی، حجاری و نقاشی بر روی سنگ‌ها از زمره مواردی است که موضوعات تحقیقاتی بسیار گسترده‌ای را در چند دهه اخیر مد نظر قرار داده است.
وی ادامه داد: علاوه بر این اثرات هنرمندانه بر روی سنگ‌ها این منطقه بواسطه استفاده عظیم از بلوک‌های سنگی و تکنیک استخراج و نیز چیدمان آنان همواره مد نظر متخصصین بوده است.
به گفته این کارشناس، سیستم انتخاب سنگ، استخراج آن و برش این سنگ‌ها همگی موضوعاتی است که دامنه تحقیقات در این سایت را از باستان‌شناسی فراتر گذاشته و زمینه تحقیقات بسیار وسیعی را در ارتباط با دانش زمین‌شناسی و معدن‌کاری سنگ مورد استفاده در منطقه پاسارگاد باز کرده است.
او با بیان اینکه موضوع این تحقیق نیز بر شناسایی خصوصیات این سنگ‌ها و منشایابی معادن آنان پایه‌گذاری شده است، گفت: بطور کلی در مجموعه بناهای منطقه پاسارگاد دو نوع سنگ آهکی سفید و سیاه کاربرد وسیع‌تری داشته و در این تحقیق مدنظر است.
مرمت کاخ اختصاصی کوروش
ماریا لابریولا - مرمتگر و همکار هیأت مشترک ایران و ایتالیا - با اشاره به مرمت کاخ اختصاصی کوروش در پاسارگاد نیز در این مراسم گفت: در بخش‌هایی از کاخ اختصاصی پاسارگاد کار حفاظت و مرمت انجام و نقشه‌ای از اقدامات پاکسازی و تجربی مرمت به اجرا گذاشته شد.
او ادامه داد: در ناحیه یک و دو از این بخش ستون‌هایی از جنس سنگ سیاه مورد مرمت قرار گرفت و در ناحیه چهار، آزمایشی بر روی سنگ آهکی کف کاخ انجام شد.
این مرمتگر کارمستندنگاری درپروژه‌های مرمت را دارای اهمیت ویژه‌ای دانست و افزود: در این راستا مستندنگاری، تهیه عکس‌های گرافیکی، جداول، گزارش‌های نهایی و مواردی دیگرآماده شد. همچنین یکی از اقدامات حفاظتی سنگ‌ها، ایجاد بتونه در حفره‌ها است که این کار به دقت بسیاری انجام گرفت تا به ظاهر سنگ‌ها به‌ویژه سنگ‌های سیاه لطمه‌ای وارد نشود.
لابریولا همچنین اظهار کرد: مرمت سنگ‌های کف کاخ اختصاصی مستلزم ارائه روشی بود که در طول زمان خللی به این اثر وارد نکند، از این رو با ایجاد پوشش و کف کاذب قابل برداشت این کار نیز انجام گرفت.
این مرمتگر ایتالیایی در پایان تهیه‌ی خلاصه‌ای از نتایج بدست آمده را برای استفاده دیگر گروه‌های به دلیل کاهش هزینه، زمان و نیروی انسانی که ایجاد می‌کند، بسیار مهم دانست افزود: در این پروژه این کار به شایستگی در قالب یک گزارش انجام گرفت.
انتهای پیام