این میزان درصد جمعیت در مناطق جنوب استان و به ویژه مناطق ساحلی بیش از میانگین استان بوده، لذا توجه به جایگاه برجسته روستاها در عرصه اقتصادی، تولیدی، محیطی و اجتماعی موجب افزایش کارایی فعالیت‌های تولیدی و زراعی این مناطق می‌شود و از سویی کارکرد تولیدی، زارعی و دامی و اخیرا گردشگری و زیست محیطی این روستاها از جنبه‌های مختلف، نقش مهم و برجسته‌ای در اقتصاد جامعه دارد.

از طرفی، تنوع فضای روستاهای استان سیستان و بلوچستان سبب بهره‌وری‌های اقتصادی متنوع در روستاها شده به گونه‌ای که در بعضی نواحی روستایی، فعالیت‌های اقتصادی در سطوح گوناگون از قبیل کشاورزی، صیادی و اخیرا گردشگری با ویژگی‌های خاص شکل‌ گرفته و یا در حال شکل‌گیری است.

راهکارهای عمده اقتصادی کردن فعالیت‌ها در روستاها که منجر به توسعه همه‌جانبه و تحقق اقتصاد مقاومتی در روستاها می‌شود مشارکت دادن مردم در فعالیت‌های اقتصادی است که این موضوع از طریق اجرای طرح تشکیل شرکت‌های تعاونی توسعه و عمران در مناطق روستایی می‌تواند منجر به جلب مشارکت مردم در اقتصاد مقاومتی شود و مردم سهامدار این شرکت‌ها خواهند بود.

لذا این امر موجب تقویت بنیه اقتصادی روستاها می‌شود، در طرح شرکت‌های توسعه و عمران روستایی، دولت سیاست‌گذار و حامی خواهد بود و کار توسط مردم انجام می‌شود "سیاست‌های نظام در قالب سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی".

گام دوم، وارد کردن و دخالت دادن فناوری‌های نوین در عرصه فعالیت‌های اقتصاد روستایی از طریق حمایت‌های دولت hsj که خود  یکی از شاخص‌های گذر از کشاورزی سنتی به کشاورزی تجاری و ماشینی است.

"برق‌دار کردن چاه‌ها، ماشین آلات کشاورزی، بسته بندی و…".

گام بعدی، ارتقای حضور زنان در فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و برنامه‌ریزی برای گسترش مشارکت آنان، به ویژه در زمینه‌های اقتصادی در روستاهای استان است که شرطی لازم برای توسعه پایدار محسوب می‌شود.

گام چهارم، در قالب الگوی توسعه پایدار رویکرد متنوع سازی فعالیت‌های اقتصادی در روستاهای استان بوده که یکی از رویکردهای مورد توجه در توسعه همه جانبه اجتماعات روستایی است، به طوری که وجود تنوع در اقتصاد روستا لازمه دستیابی به توسعه پایدار روستایی است (مثلا کشاورزی ترکیبی با دامداری و یا حتی شیلات و صیادی و صنایع دستی و…).

تدوین یک طرح کامل به نام طرح ساماندهی فعالیت‌های اقتصادی روستایی در استان سیستان و بلوچستان با مشارکت نخبگان علمی و فرمانداران و بخشداران صاحب نظر که در آن، روش‌های تامین مالی برای سرمایه‌گذاری و ایجاد واحدهای تولیدی اشتغال‌زا و تعیین مجتمع‌های روستایی برای انجام فعالیت اقتصادی و مسائل مرزی و اقتصاد روستاهای مرزی لحاظ شده باشد.

توسعه صنایع کوچک و تبدیلی، یک راهکار و راه‌حل بسیار مهم برای ایجاد تعادل و پاسخ به چالش‌هایی نظیر فقر و پایین بودن درآمد، عدم تعادل بین شهر و روستا، کشاورزی با بازده پایین، مهاجرت، عرضه نیروی کار و… است که در شمال استان با جنوب استان متفاوت است.

این بخش می‌تواند برای گروه‌های کم‌درآمد دارای زمین یا بدون زمین که درآمد کشاورزی پاسخگوی نیازهایشان نیست، به ویژه در زمان رکود کشاورزی یعنی زمانی که تقاضا برای نیروی کار نسبت به فصل کاری کمتر است، ایجاد اشتغال و درآمد کند. توسعه بازارچه‌های محلی روستایی به ویژه در مسیر روستاهایی که در محور اصلی و جاده‌های ترانزیت و پر تردد قرار دارند از دیگر رهکارهای توسعه در روستاهای استان است.

کمک به توسعه صنایع دستی با توجه به سابقه دیرینه صنایع دستی و هنرهای سنتی در اقتصاد روستاها، تقویت و توسعه این بخش از مهم‌ترین راهکارهای اشتغالزایی در روستاهای استان محسوب می‌شود.

صنایع دستی روستایی که به نوعی تداعی کننده بخشی از سنت‌های اصیل قومی مردم استان (سیستانی و بلوچستانی) است، نه تنها موجب اشتغال در روستاها می‌شود بلکه منبع درآمد مهمی برای خانوارهای روستایی است و از سویی از آنجا که اشتغال به صنایع دستی در بسیاری از روستاها، بیشتر در فصول بیکاری صورت می‌گیرد، این امر در پیشگیری از مهاجرت فصلی روستائیان به شهرها حائز اهمیت است.

ایجاد اشتغال روستایی افزون بر این‌که از مهاجرت روستائیان به شهر جلوگیری می‌کند، از اضافه شدن تعداد بیکاران در شهرهای استان نیز می‌کاهد.  صنعت گردشگری (توریسم) نیز از صنایع فرهنگی محسوب می‌شود که زمینه رشد فوق‌العاده‌ای در مناطق روستایی دارد، طبیعت زیبای مناطق روستایی همراه با جاذبه‌های سنتی، زمینه و مورد علاقه گردشگران محسوب می‌شود.

توسعه این صنعت که با هزینه قابل توجهی همراه نیست، در حاشیه خود باعث توسعه کسب و کار خواهد شد و از طرفی توسعه گردشگری روستایی تغییرات مثبتی را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی وضعیت زیست محیطی و کالبدی در سطح روستاهای منطقه فراهم می‌آورد.

راهکارهایی شامل مهیا کردن زمینه‌های لازم برای جذب سرمایه‌گذاری خصوصی، جلوگیری از تخریب محیط زیست، بهسازی و ارتقای سیمای روستایی، تخصیص سرمایه دولتی به توسعه امکانات و تسهیلات گردشگری، برقراری امنیت اجتماعی و غیره می‌تواند در دستیابی به این هدف موثر باشد.کمک به جذب رسمی دهیاران به منظور ایجاد انگیزه در راستای راهبری مسائل روستا همانند مدل بهورزان و ایجاد انگیزه مادی برای دهیاران، جذاب سازی فضای روستایی کشور از طریق توسعه هدفمند فضاهای فرهنگی و آموزشی روستاها، ایجاد مراکز تفریحی، اقامتی، سیاحتی در روستاها و تشکیل خوشه‌های دانشی روستایی و توسعه زیرساخت‌های دانشی از قبیل ایجاد و توسعه مراکز تحصیلی و آموزشی به ویژه آموزش‌های کاربردی، ارتقای سطح سواد روستائیان و آموزش آنان در بکارگیری روش‌ها و فناوری‌های نوین از موارد دیگر است.

ساماندهی ساختار سکونتگاه‌های روستایی استان بسیار ضروری است باید روستاهای مرکزی‌تر(بزرگتر و دارای امکانات بیشتر)، روستاهای کوچک‌تر و پراکنده اطراف خود را پوشش دهند و این روستاها از طریق شهرک‌ها یا شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ و در نهایت کلانشهرها ارتباط یابند.

ممکن است در این فرآیند بسیاری از مناطق دور افتاده‌تر یا غیرقابل دسترس که طبق روند موجود نیز در حال تخلیه و نابودی هستند، از چرخه خارج و ساکنان آنها به دیگر روستاها یا مناطق جدید کوچ داده شوند.

به نظر نمی‌رسد هیچ گروهی مستعدتر از فارغ‌التحصیلان روستازاده برای امر کارآفرینی روستایی باشد بنابراین ایجاد شرایطی مناسب برای فعالیت و جذب این افراد به فضاهای روستایی می‌تواند بسیار در توسعه روستا و جلوگیری از مهاجرت اثرگذار باشد. تمامی این حوزه‌های مختلف توسعه می‌بایست در برنامه‌ریزی‌های میان مدت و بلندمدت توسعه کشور، همچون روندی از یک شبکه به هم پیوسته دیده شوند.

یاداشت از: مجتبی شجاعی تحلیلگر سیاسی و بخشدار خاش

انتهای پیام