به گزارش ایسنا، طرح دورکاری در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در سال‌های ۸۹ تا ۹۱ باعث شد بخش زیادی از اسناد دیداری و شنیداری پژوهشکده مردم‌شناسی نیز مانند دیگر اسناد پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مفقود شده یا آسیب‌های زیادی ببیند. حال علی‌رضا حسن‌زاده، مدیر پژوهشکده مردم‌شناسی از میزان تقریبی این خسارت‌ها خبر می‌دهد.
حسن‌زاده اظهار کرد: حدود هزار ساعت اشعار، صداها و آواهای قدیمی سراسر کشور که در ۵۰ تا ۶۰ نوار در استودیو ضبط شده بود، در طرح انتقال معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به طور کل مفقود شدند.
او با این حال از پیگیری‌های گسترده‌تری در مراکز اسناد مختلف کشور خبر داد تا آن‌چه که پیش از مفقود شدن به صورت رسمی ثبت شده بودند بار دیگر جمع‌آوری شوند و افزود: در حال حاضر فایل پی‌دی‌اف برخی از اسناد مکتوب در دسترس است.
از سوی دیگر، پرویز فیضی - دبیر اجرایی همایش هشتادمین سال تأسیس نهاد مردم‌شناسی در ایران - در این زمینه اظهار کرد: هیچ سندی گم نشده و کارشناسان این پژوهشکده در حال بررسی همه اسناد در مراکز پژوهشی مختلف هستند و در حال حاضر ارتباط تنگاتنگی با این مراکز داریم. فکر نمی‌کنم چیزی باشد که در حالت کلی گم شده باشد.
با بیان این نکته، حسن‌زاده، مدیر پژوهشکده مردم‌شناسی از ایجاد مرکز اسناد دیداری و شنیداری در پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خبر داد و گفت: با ایجاد این مرکز قصد دارند از بروز آسیب‌های بیشتر به این حوزه پژوهشی بکاهند. بنابراین تا یک سال آینده ۵۰۰ هزار عکس و فیلم ارائه نشده که محصول تلاش محققان مرکز مردم‌شناسی است در این مرکز به نمایش درمی‌آیند.
وی همچنین از تدوین اطلس مردم‌نگاری ایران که همه کشور را تحت پوشش قرار می‌دهد خبر داد و گفت: امیدواریم در شش ماه آینده نیز اطلس مردم‌نگاری سیستان و بلوچستان عرضه شود.
تعداد مردم‌شناسان از جامعه‌شناسان کمترند
او با بیان اینکه قدمت مرکز مردم‌شناسی ایران ۸۰ سال است، اما مرکز دانشگاهی در حوزه مردم‌شناسی و مردم‌نگاری در سال ۱۳۳۷ ایجاد شد، بیان کرد: باید تأکید کنیم که این بخش‌ها جوان‌اند. حتی باید توجه داشت که شمار مردم‌شناسان بسیار کمتر از جامعه‌شناسان است، این از بی‌توجهی‌ها به این حوزه در سال‌های گذشته خبر می‌دهد.
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به انتشار ۲۵ جلد کتاب در حوزه مردم‌شناسی در سال گذشته گفت: از آغاز کار دولت جدید خوشبختانه فعالیت‌های زیادی در این حوزه در حال انجام است، اما باید دقت داشت که هرچند تخریب یا آسیب‌زدن به مدت زمان کمی نیاز دارد، ولی بازسازی یک امر بسیار زمان‌بر است. به همین دلیل هم مردم‌شناسان استان‌های مختلف را برای ایجاد ارتباط بیشتر و تهیه منابع و اطلاعات تکمیلی‌تر از استان‌های مختلف به تهران دعوت کرده‌ایم.
سید احمد محیط طباطبایی، مشاور رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی در این زمینه تأکید کرد: همان‌گونه که پژوهشکده باستان‌شناسی باید درباره‌ی باستان‌شناسی در کل کشور نقش داشته باشد، پژوهشکده مردم‌شناسی نیز باید این نقش را داشته باشد، بنابراین آن‌ها لازم و ملزوم یکدیگرند.
اداره کل موزه‌ها باید کسلی موزه‌های مردم‌شناسی را برطرف کند
وی که صبح امروز (دوشنبه) در نشست خبری نمایشگاه ملی هشتادمین سال تاسیس نهاد مردم‌شناسی در ایران سخن می‌گفت، در پاسخ به این پرسش که چرا موزه‌های مردم‌شناسی از کِسل‌ترین موزه‌ها در سطح کشور هستند، اظهار کرد: در نمایشگاه هشتادمین سال تأسیس نهاد مردم‌شناسی در ایران باید در زمینه خلاء مردم‌نگاری و مردم‌شناسی نقد شود. با این وجود توجه به موزه‌ها و ایجاد ارتباطی برای جلوگیری از کسل بودن فضای موزه‌های مردم‌شناسی متوجه اداره کل موزه‌هاست. آن‌ها باید در این زمینه برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشند.
حسن‌زاده، رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی نیز درباره وضعیت موزه‌های مردم‌شناسی از تعریف دو پروژه در این زمینه خبر داد و گفت: جایگاه موزه‌های مردم‌شناسی و سلسله‌ای از گفت‌وگوهای تبیین شده و به نوعی تاریخ شفاهی موزه و مردم‌شناسی در دستور کار است.
او با تاکید بر لزوم توجه به روایت‌های موزه مردم‌شناسی در ایران، ادامه داد: در پروژه دوم نیز یک آسیب‌شناسی درباره موزه‌های مردم‌شناسی در دست انجام است.
فرض می‌کنیم کارشناسانِ مردم‌شناس، تربیت شده‌اند
مهرداد عربستانی، استادیار انسان‌شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تهران نیز در این زمینه اظهار کرد: پژوهشگاه میراث فرهنگی با کسانی کار می‌کند که فرض بر تربیت آن‌ها دارد. کسانی که کار موزه‌داری انجام می‌دهند. بنابراین معتقد نیستیم که در قدم نخست آن‌ها را به معنای رسمی خود تربیت کرده و آموزش دهیم.
وی با تاکید بر نقش دانشگاه در زمینه‌ی تربیت نیروهای کارشناس مردم‌شناس اظهار کرد: در تربیت نیروی متخصص نمی‌توان گفت که به بهترین نحو عمل کرده‌اند. از سوی دیگر باید توجه داشت که مقطع دکتری در دانشگاه‌ها و در حوزه مردم‌شناسی از دو سال پیش تأسیس شده و پیش از این تا مقطع کارشناسی ارشد بوده است.
در حال تغییر نگرش‌ها هستیم
حسن‌زاده، رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی همچنین در پاسخ به این پرسش که تفکیک مردم‌نگاری و مردم‌شناسی هنوز انجام نشده و به نظر می‌رسد پژوهشکده مردم‌شناسی فقط در حال جمع‌آوری و انباشت اطلاعات در این زمینه است، گفت: تاریخ مردم‌شناسی در ایران در موسسات مطالعاتی یا دانشگاه علامه طباطبایی فقط در قالب یک پروسه تاریخی محدود نبوده است. ما در حالت تغییر نگرش‌ها و الگوها به سر می‌بریم. ما نخست باید روابط سازمانی را تقویت کنیم و در پژوهشکده مردم‌شناسی مطالعات کاربردی را گسترش دهیم.
وی گفت: سال ۸۴ کتاب مردم‌شناسی کاربردی ترجمه و منتشر شد. مطالعات مردم‌شناسی را در اختیار داریم و سعی می‌کنیم در این زمینه گام برداریم.
او با تفکیک معنای مردم‌نگاری و مردم‌شناسی تحت این عنوان که گردآوری اطلاعات مردم‌نگاری محسوب و تحلیل اطلاعات مردم‌شناسی نامیده می‌شود، گفت: مطالعات مردم‌شناسی در سطح جهان همیشه تحت تأثیر روستا و شهر است اما در اکثر مواقع آن را با شهر ارتباط می‌دهند و بیشتر پژوهشگاه به سمت شهرها بوده است.
محیط طباطبایی نیز انجام پژوهش «مردم‌شناسی مرگ» را یکی از این موارد دانست و گفت: این بحث در قالب یک پروژه نو است که مطالعات و خروجی آن اهمیت فراوانی دارد.
پژوهشکده مردم‌شناسی در خواب است؟
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که به نظر می‌رسد پژوهشکده مردم‌شناسی سال‌هاست به خواب فرو رفته و همچنین برخی از پژوهش‌های پیشکسوتان این حوزه مانند دکتر میرشکرایی توسط افراد دیگری و با نام خودشان به چاپ می‌رسد، جواب قاطعی نداد و گفت: در پرسش‌های پیش درباره همه موارد پاسخ داده شد ولی به این نکته توجه داشته باشید که راه‌سازی، سدسازی و همه مسائل نگاهشان به میراث فرهنگی یک نگاه شاخص است.
وی ادامه داد: اما از سوی دیگر از گذشته تا امروز مطالعات باستان‌شناسی، مردم‌شناسی و انسان‌شناسی مطالعاتی نبوده که مورد توجه قرار گیرند. باید آن را به عنوان یک معضل در نظر داشت.
او از وظایف اصلی مردم‌شناسی و مردم‌نگاری را ثبت و ضبط همه مسائل در این زمینه دانست و بیان کرد: یکی از وظایف پژوهشگاه میراث فرهنگی حفظ ارتباط خود با گذشته است و توجه به این نکته که نباید میراث‌داران گذشته را نادیده بگیرد.
وی همچنین با اشاره به برگزاری چند نشست با عناوین توسعه پایدار و حضور دستگاه‌های مختلف کشوری برای معرفی و شناخت بهتر آن‌ها در این زمینه‌ها افزود: معتقدیم مردم‌شناسی یکی از ارکان اصلی وفاق است. ما باید خود را معرفی کنیم و خاستگاه‌ها و شهرهای مختلف را با جایگاه‌هایشان در نظر بگیریم. همایش ۸۰ سالگی باید این را به یاد داشته باشد که ما چه بوده‌ایم و حالا به کجا رسیده‌ایم.
حسن‌زاده نیز تأکید کرد: در دور جدید فعالیت‌های پژوهشگاه میراث فرهنگی تلاش کرده‌ایم شکاف‌های قبلی را از بین ببریم و در کنار پیشکسوتان این حوزه همه کارها را پیش ببریم.
اگر مورد دستبردی هست، اعلام کنید
وی درباره کپی‌برداری از کتاب‌های دکتر میرشکرایی اظهار کرد: ما معتقد به منشور اخلاقی در پژوهشکده مردم‌شناسی هستیم. اگر کسی به هر مقاله یا کتابی نقد دارد یا معتقد است مورد دستبرد قرار گرفته لطفا اعلام کند.
وی همچنین با اشاره به تأکیدهایی که پژوهشکده مردم‌شناسی نسبت به بروز برخی اختلافات بین ایران فرهنگی بزرگ در گذشته و کشورهای کنونی افغانستان، تاجیکستان و ایران وجود دارد، گفت: تأکید کردیم یک کنوانسیون اعتقادی بین این کشورها ایجاد شود، تا این مشکلات از بین بروند.
میراثی‌ها خود را عاقل‌تر از حضور کارشناسان دانشگاه آزاد می‌دانند
مطهرنیا، رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی دانشگاه آزاد نیز در سخنانی کوتاه و در پاسخ به این پرسش که چرا ارتباط گسترده بین پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه و مراکز دانشگاهی و آموزشی وجود ندارد، گفت: بزرگواران میراثی چون خود را بزرگ‌تر و عاقل‌تر در هر زمینه‌ای می‌دانند ما را قابل به حضور و شرکت در چنین برنامه‌ها و نشست‌هایی نمی‌دانند.
انتهای پیام