به گزارش ایسنا، مسؤولان موزه هنرهای معاصر تهران در پی حاشیه‌ها و ابهام‌های به‌وجود آمده درباره‌ی آثار گنجینه و نحوه‌ی نگهداری از آن‌ها، نمایندگانی را از چند رسانه دعوت کردند. البته در این بازدید دو ساعته، فرصتی برای دیدن حدود چهارهزار اثر هنری گنجینه فراهم نبود و خبرنگاران فقط توانستند تعدادی از نقاشی‌های هنرمندان شاخص ایرانی و خارجی را ببینند.
بخش نقاشی گنجینه موزه هنرهای معاصر، اتاقی است شامل چند ریل فلزی که روی آن‌ها آثار هنری نصب شده است. تأسیسات مربوط به نگهداری از آثار همان تأسیسات ۴۰ سال پیش است و به‌روزرسانی نشده‌اند. آثار برای دور ماندن از آسیب باید در دما و رطوبت خاصی نگهداری شوند، شرایطی که هنوز به استانداردهای خود نرسیده و به‌تازگی به‌دلیل وجود برخی شرایط خاص، از جمله مشکلات ناشی از فعالیت مترو تهران در آن منطقه، با تغییراتی همراه شده است؛ اما به گفته‌ی مسؤولان موزه، این شرایط به‌زودی بهتر می‌شود و نتیجه نمایش آثار گنجینه در نمایشگاه‌های خارجی، به‌روزرسانی سیستم نگهداری از گنجینه خواهد بود.
در جریان بازدید خبرنگاران از گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران، امیر راد (مسؤول کانون نیومدیای موزه هنرهای معاصر تهران)، احسان‌الله عباسی (امین‌اموال و مسؤول گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران) و حسن نوفرستی (مسؤول روابط عمومی موزه) نمایندگان رسانه‌ها را همراهی کردند.
امیر راد درباره‌ی اهمیت آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر، اظهار کرد: معمولا هنگام نمایش گنجینه، آثار شاخصی را نشان می‌دهند و قیمت آن‌ها را اعلام می‌کنند، ولی اهمیت گنجینه به یک یا چند کار شاخص نیست. آنچه امروز می‌بینیم، درباره‌ی اهمیت کلی مجموعه است. در موزه، آثاری از نیمه قرن نوزدهم به بعد جمع‌آوری شده است. به‌طور مشخص این آثار بخشی از مهمترین جنبش‌ها و مکاتب مدرنیسم هنری از اواسط قرن نوزدهم به این سو را شامل می‌شود. این بازه‌ی زمانی از کارهای امپرسیونیست‌ها شروع می‌شود، اما چند اثر از پیش امپرسیونیست‌ها هم در موزه وجود دارد.
او افزود: موزه تا سال ۱۹۷۹ اثر هنری خریده است. البته بعد از این تاریخ هم خریدهایی داشته و در دوره‌های مختلف، آثاری به موزه اضافه شده است، اما حجم آن قابل مقایسه با حجم خرید آثار تا سال ۱۹۷۹ نیست.
نوفرستی نیز درباره‌ی آثاری که به‌تازگی به گنجینه موزه اضافه شده‌اند، توضیح داد: در سه - چهار سال گذشته، ۵۲ اثر چاپی از طرف سفارت مکزیک به موزه اهدا شده است. یکی - دو سال گذشته هم دو هنرمند آلمانی، ۱۳ اثر خود را به موزه اهدا کردند. یک دکتر که در آمریکا زندگی می‌کند نیز در بازدید از موزه اعلام کرد، آثار هنری زیادی را از هنرمندان بنام و مطرح اروپایی در اختیار دارد که نمی‌تواند آن‌ها را خارج کند. البته یک اثر از «ژرژ براک» آورد و به موزه اهدا کرد.
او گفت: به‌تازگی تعدادی از آثاری که پیش از این توسط موزه خریده شده و به ایران نیامده بود نیز وارد کشور شد که اتودهای معماری بودند. تعداد دیگری هم قرار است به ایران آورده شوند. وقتی این مجموعه کامل شد، در یک مراسم از آن‌ها رونمایی می‌شود.
موزه هنرهای معاصر گنجینه شامل بزرگی از آثار هنرمندان غربی است. این گنجینه ابتدا قرار نبود آثاری از هنرمندان خارجی را داشته باشد، اما بعدها با خریدهایی که انجام شد، آثار خارجی هم به گنجینه راه پیدا کردند.
راد در این‌باره گفت: این موزه ساخته شد تا محل و گالری‌ای برای آثار هنرمندان ایرانی باشد؛ اما از اوایل دهه ۵۰ تا اواسط آن که قیمت و فروش نفت افزایش چشمگیری داشت، ثروتی به کشور وارد شد که بنیاد «فرح دیبا» تصمیم گرفت، آثار هنری هنرمندان خارجی را بخرد. این آثار ذره‌ذره به موزه آورده شدند. موزه دوهزار مترمربع فضای نمایشگاهی دارد. ما هیچ‌وقت نتوانستیم یک نمایشگاه دائمی در موزه داشته باشیم، در حالی که بیشتر موزه‌های دنیا یک نمایشگاه ثابت دارند و در کنار آن، نمایشگاه‌های جنبی برگزار می‌شود. فضای نمایشگاهی موزه برای این کار مناسب نیست، به همین دلیل، ما هیچ‌وقت نمایشگاهی ثابت از آثار گنجینه نداشته‌ایم.
او در پاسخ به این‌که چرا آیدین آغداشلو معتقد است کمتر از ۱۰ درصد آثار موزه هنرهای معاصر ارزش هنری دارند؟ گفت: نزدیک به چهارهزار اثر هنری در موزه نگهداری می‌شود و هیچ‌وقت روی آن‌ها قیمت‌گذاری و تحلیل تاریخ هنری انجام نشده که ببینیم این آثار چه نقشی در شکل‌گیری جریان‌های هنری داشته‌اند. بنابراین به نظر من، حرف آقای آغداشلو خیلی مستند نیست و صحبت ایشان بیشتر به کار فتورئالیست‌هایی برمی‌گردد که معتقدند آثار آن‌ها کارهای درجه یکی نیست.
درست روبه‌روی بخش نقاشی گنجینه موزه، تابلوی پابلو پیکاسو با عنوان «نقاش و مدلش» نصب شده است. «نقاش و مدلش» اثر رنگ روغنی از پابلو پیکاسو است که در سال ۱۹۲۷ میلادی کشیده شده است. این اثر یکی از آثار غیرقابل نمایش گنجینه موزه هنرهای معاصر است، البته به گفته‌ی مسؤولان موزه در زمان حضور محمود شالویی، این اثر یک‌بار برای دانشجویان هنر و کارشناسان به‌نمایش گذاشته شد.
راد درباره‌ی آثار غیرقابل نمایش موزه هنرهای معاصر نیز گفت: آثاری از گنجینه که به‌لحاظ فرهنگی قابلیت نمایش نداشته باشند، زیاد نیستند. بیشتر آثار گنجینه قابلیت نمایش دارند. یکی از مشهورترین آثاری که نشد آن را به‌نمایش بگذاریم، اثر سه لته‌ای فرانسیس بیکن است. این اثر یک‌بار چند ساعتی به‌نمایش درآمد، اما ناگزیر شدند، آن را از روی دیوار پایین بیاورند.
او ادامه داد: این آثار مشکلی برای امانت‌سپاری ندارند. مشکلات بیمه‌ای هم برای امانت دادن آن‌ها حل شده است. البته آنچه به‌عنوان مبلغ در ازای امانت این آثار دریافت می‌شود، به‌صورت پول نیست، چون اگر پولی به موزه هنرهای معاصر وارد شود، باید به خزانه دولت واریز شود. قرار است در ازای امانت تابلوها، خدماتی از جمله به‌روزرسانی دستگاه‌های رطوبت‌سنج و کنترل دما داده شود.
تا کنون آمار دقیقی از تعداد آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر ارائه نشده و همواره تناقض‌هایی در رقم آن‌ها وجود داشته است. در بیشتر موارد صحبت از حدود چهارهزار اثر هنری می‌شود.
احسان‌الله عباسی در این‌باره توضیح داد: آنچه در دفتر موزه هنرهای معاصر ثبت شده ۳۲۶۳ اثر است. ۱۰۰ اثر هم وجود دارد که روند ثبت را طی می‌کنند و به سیستم وارد نشده‌اند که در صورت ثبت، به این تعداد اضافه خواهند شد. حدود ۱۰۰ اثر هم از هنرمندان ناشناخته داریم و چند بار پیشنهاد کرده‌ایم، کارشناسانی برای شناسایی هنرمندان آن‌ها بیایند. این آثار شامل آثار خوشنویسی و نقاشی و مربوط به هنرمندان ایرانی و خارجی است. حدود ۱۴۰۰ اثر از گنجینه خارجی و بقیه آثار ایرانی هستند. آثار ایرانی همه معاصر هستند، به‌جز برگه‌های شاهنامه شاه‌طهماسب.
راد نیز اظهار کرد: نگاه واحدی در شمارش آثار وجود نداشته، ولی تمام آثار ثبت شده‌اند. ممکن است یک مجموعه را به‌عنوان یک اثر ثبت کرده باشند یا تمام آثار آن را به‌صورت تک‌تک ثبت کرده باشند. بنابراین اندیشه واحدی برای شمارش آثار وجود نداشته که در آینده نزدیک، این تناقض‌ها اصلاح خواهد شد.
چیدمان گنجینه موزه هنرهای معاصر براساس تاریخ خلق اثر انجام شده است. آثار هنرمندان بنام در ریل‌های مختلف و بر مبنای دوره‌های زمانی کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.
عباسی درباره‌ی این نوع چیدمان توضیح داد: چیدمان آثار خارجی توسط رویین پاکباز انجام شده است و فقط آثار خارجی را شامل می‌شود.
گنجینه موزه هنرهای معاصر به‌دلیل منحصربه‌فرد بودن این مجموعه باید سیستم نگهداری و حفاظت خاصی داشته باشد. موضوعی که در سال‌های اخیر مورد توجه هنرمندان بوده و آن‌ها در صحبت‌های خود اشاره کرده‌اند که مسؤولان باید به این سیستم‌ها و استاندارد بودنش‌شان اهمیت بدهند.
راد در این زمینه گفت: اینجا سیستم تهویه خاصی دارد و با استفاده از دزدگیر و حراست، از آثار نگهداری می‌شود. دستگاه اطفای حریق هم تا سال‌های پیش به‌صورت آبی بود که اکنون قطع شده است.
عباسی نیز اظهار کرد: اگر اتفاقی بیفتد، اطفای حریق بیرون محوطه نگهداری آثار وجود دارد، ولی چون سیستم اطفای حریق آبی برای آثار مضر بود، آن را قطع کردیم.
در گنجینه کارهای امپرسیونیست‌ها و پست‌امپرسیونیست‌ها قرار دارد. بعد از اکسپرسیونیست‌ها هم نوبت به آثار دهه ۴۰ و ۵۰ میلادی می‌رسد و آثار دوره آبستره دیده می‌شود. بعد از آن هم کارهای پاپ خودنمایی می‌کنند. یکی از آثار شاخص گنجینه موزه هنرهای معاصر تابلوی نقاشی «طبیعت بی‌جان و باسمه ژاپنی» اثر پل گوگن است.
راد درباره‌ی این تابلو گفت: نقاشی‌های باسمه ژاپنی از اواسط قرن ۱۹ به اروپا وارد شد و تأثیر بسیار مهمی بر هنر آن زمان اروپا گذاشت. این اثر نیز یک ادای احترام به آن آثار است.
در این مجموعه همچنین آثار مختلفی از دوره‌های متفاوت کاری پابلو پیکاسو وجود دارد. همچنین «نقاشی دیواری روی زمینه قرمز هندی» اثر جکسون پولاک دیگر اثر شاخص موزه است که برای خبرنگاران نمایش داده شد.
راد درباره‌ی این اثر شاخص پولاک، گفت: اثر پولاک مشهورترین کار موزه و به‌لحاظ قیمتی، گران‌ترین اثر این مجموعه است.
کار مشهور ژان رنوآر با عنوان «گابریل» نیز از دیگر آثار غیرقابل نمایش گنجینه است که برای خبرنگاران نمایش داده شد. مجموعه بسیار معروف «مائو» و اثر «خودکشی» از اندی وارهول نیز از دیگر آثار شاخص موزه و در سبک پاپ‌آرت هستند که نمایندگان رسانه‌ها آن‌ها را دیدند.
راد درباره‌ی آثار پاپ‌آرت گفت: پاپ‌آرت براساس فرهنگ عمومی مردم خلق می‌شود و باید برای خلق آن، زمینه فرهنگی مناسب وجود داشته باشد.
بعد از دیدن تعدادی از کارهای خارجی، نوبت به بخش نقاشی هنرمندان ایرانی رسید. در این بخش، خبرنگاران آثاری از بهمن محصص، پرویز کلانتری، حسین زنده‌رودی، محمود فرشچیان و مارکو گریگوریان را دیدند.
همچنین راد درباره‌ی اثر کاهگلی گریگوریان، توضیح داد: بین منتقدان همیشه این دعوا وجود داشته که اولین هنرمندی که از خشت و کاهگل اثر خلق کرد، گریگوریان بود یا کلانتری.
او به آغاز بارگذاری تصاویر آثار گنجینه روی سایت موزه هنرهای معاصر اشاره کرد و گفت: کار بارگذاری تصاویر آثار روی سایت شروع شده و قرار است اول آثار نقاشی روی سایت برود. این، خیلی کار سنگینی است. کامل شدن سایت موزه این امکان را به شما می‌دهد که تعداد آثار یک هنرمند در گنجینه موزه را بتوانید جست‌وجو کنید. ما اطلاعاتی درباره آثار و هنرمندان داریم که باید به‌روز شود. شاید یک هنرمند از دنیا رفته و با خلق آثاری مسیر هنری‌اش تغییر کرده است که همه آن‌ها باید در بیوگرافی او لحاظ شود.
او افزود: امیدوارم با کامل شدن سایت، به بسیاری از پرسش‌ها پاسخ داده شود. آثار تا حدی که امکان‌پذیر باشد، روی سایت قرار خواهد گرفت. البته فعلا چون در آغاز راه هستیم، ترجیح می‌دهیم کار پردردسر روی سایت نگذاریم. تصاویر آثار موزه را در هیچ‌جا به‌جز خود موزه نمی‌توان با این کیفیت پیدا کرد. کتاب گنجینه را نیز تا پایان امسال و برای نمایشگاه‌های خارجی آماده کنیم.
نوفرستی درباره‌ی وضعیت نگهداری از آثار گنجینه موزه، گفت: چند روزی است که به‌خاطر وضعیت متروی تهران، تغییراتی به‌وجود آمده، اما تمام تلاش ما این بود که بخش تأسیسات، کم‌ترین تأثیر را بپذیرد. البته درباره یکی از تابلوهای ما که برای نمایشگاهی به هلند رفته بود، از نحوه نگهداری‌اش خیلی تقدیر شد. درست است که شرایط گنجینه موزه، استاندارد نیست، ولی شرایط نگهداری آنقدرها هم بد نیست.
راد نیز گفت: بالا و پایین بودن چند درجه‌ای دما آنچنان که می‌گویند، بر آثار تأثیرگذار نیست. تابلوی مونالیزا سال‌های سال در حمام خانه‌ای بوده و با بخار برخورد داشته است. آثار گنجینه موزه بیشتر از متریال‌های جدید است. بعضی از حساسیت‌های آنچنانی جای نگرانی ندارد. در آینده نزدیک و با برگزاری نمایشگاه‌های خارجی قرار است سیستم‌ها به‌روز شود. واقعیت این است که این سیستم به‌روز نیست و با گذشت ۴۰ سال، باید دما و رطوبت آن تنظیم شود. این گنجینه سال‌های سال در معرض دید عموم نبوده است. نور خیلی روی آثار تأثیر می‌گذارد. این آثار ۴۰ سال در جای دربسته مانده‌اند.
او همچنین بیان کرد: آنچه اهمیت دارد، کل این مجموعه است، چون روایتی از یک دوره تاریخی از هنر غرب است. بزرگ‌ترین مجموعه هنر غرب در شرق، به موزه هنرهای معاصر متعلق است. در هیچ جای شرق نمی‌توانید چنین مجموعه‌ای از هنر مدرن غرب پیدا کنید. روایتی یگانه و بی‌نظیر از هنر غرب در این آثار وجود دارد. ما تقریبا از تمام دوره‌های هنر مدرن در گنجینه اثر داریم. کیوریتورها براساس هدف‌گذاری‌شان، برخی آثار مجموعه را انتخاب می‌کنند و به‌نمایش می‌گذارند. البته بسیاری از نمایشگاه‌ها نیازی به آثار مجموعه گنجینه ندارند.
راد درباره‌ی بخش مجسمه‌ها که در جریان این بازدید به روی نمایندگان رسانه‌ها گشوده نشد نیز گفت: بخش مجسمه‌ها شامل آثار مربوط به همین دوره تاریخی است و آثار شاخصی از هنرمندان بنام در این مجموعه نگهداری می‌شود. مجسمه‌ها باید به‌صورت سه‌بعدی دیده و درک شوند، برای همین در نظر داریم امکاناتی را در سایت فراهم کنیم تا مخاطبان بتوانند به‌صورت سه‌بعدی از این آثار دیدن کنند.
ایسنا / سمیرا زالپور
انتهای پیام