به گزارش خبرنگار ایسنا، این تهیه‌کننده و فیلم‌نامه‌نویس که از اسفند ماه سال 93، با حکم ریاست سازمان سینمایی به همراه 14 کارشناس و صاحبنظر دیگر به عنوان اعضای شورای سیاستگذاری و راهبردی سینمای کودک و نوجوان منصوب شدند،در این مدت بیش از یک ساله که به عنوان دبیر این شورا فعالیت داشته است، کمتر درباره‌ی برنامه‌هایشان سخن گفته یا پاسخ نقدی را داده است.
اما سرانجام فرشته طائرپور به دعوت ایسنا در این خبرگزاری حاضر شد و به پرسش‌های مختلفی پاسخ داد؛از انگیزه‌های اصلی تشکیل شورای کودک و نوجوان سخن گفت و در عین حال تاکید کرد که اصلی‌ترین ماموریت شورا در بخش محتوا فیلمنامه زودتر از سایر بخش‌ها آغاز شده است.
او همچنین در پاسخ به سکوت این شورا گفت که ترجیح‌مان این بود که گزارش اقدامات انجام شده را در پی طرح‌های کارشناسی بدهیم نه کلی‌گویی‌های تکراری، شعاری داشته باشیم.
در این گفت‌وگوی مشروح که در پی می‌آید، فرشته طائرپور از ماجرای جداسازی سینمای کودک و نوجوان و حاشیه‌های آن سخن گفت و پیش‌بینی کرد اکران سینمای کودک و نوجوان از اواخر شهریور ماه یا اوایل مهر ماه آغاز شود و تاکید کرد که شورا در زمینه پخش ورود مستقیم نخواهد کرد.
دبیر شورای سیاستگذاری سینمای کودک و نوجوان همچنین تاکید دارد که این شورا اصولا به عبارت "در شرایط حساس کنونی کاری ندارد."
در ادامه مشروح این مصاحبه را می‌خوانید:
از ابتدای تاسیس "شورای سیاستگذاری و راهبری سینماهای کودک و نوجوان"، عناوین و امیدهایی مطرح شد و نظرات موافق و مخالفی را برانگیخت که شما در مقام دبیر این شورا، کمتر به آنها پاسخ دادید و جز چند توضیح کوتاه یا مصاحبه‌هایی مختصر آنهم درباره دلایل تفکیک جشنوارههای کودک و نوجوان، خبر یا مطلبی دیگر از سوی شما یا سایر اعضای شورا، در رسانه‌ها منتشر نشد. اگر شورای شما تصمیم دارد که برخلاف شوراهای مشابه و گروه‌هایی مانند "هنر و تجربه"، با سیاست چراغ خاموش و فاصله گرفتن از رسانه‌ها، طرح‌هایش را دنبال کند، دلیلش چیست و اگر هنوز موفق نشده گام مهمی در مسیر اعتلای سینماهای کودک و نوجوان بردارد، مشکل کارش در کجاست؟
حالا که علی‌رغم اراده‌ای که به آن اشاره کردید، به دام مصاحبه افتاده‌ام، بهترست قبل از هر حرفی، پیش فرض‌های این بحث را باهم مشخص کنیم و تفاوت‌های ذاتی این شورا با سایر تشکل‌هایی مثل گروه "هنر و تجربه" را در ادامه این گفتگو در نظر بگیریم.
انگیزه‌های اصلی تشکیل شورای کودک و نوجوان
انگیزه اصلی تشکیل این شورا، ممانعت از تداوم تنزل کیفی و کمی در تولیدات فیلمهای کودک و نوجوان و نظارت پیگیر بر روند تولید و نمایش آثاری که برای این دو نوع مخاطب ساخته می‌شوند، از مسیر تشکیل یک اتاق فکر مستقل با ماموریت رصد کردن همه وجوه این سینمای مهم و آینده‌ساز بود. دیگر بر کسی پوشیده نمانده بود که جریان سینماهای کودک و نوجوان، طی ده سال اخیر، در همه زمینه‌های مرتبط با خود آسیب‌های جدی و عمیقی دیده و لازم بود که از سوی مدیریت کلان سینما، تغییراتی بنیادین و جریان‌ساز در بخشهای به ظاهر مجزا، اما غیر قابل تفکیک، این دو سینما ایجاد شود و فیلمساز و مخاطب از وضعیتی که دارند، رهایی پیدا کنند.
آغاز اصلی‌ترین ماموریت شورا در بخش محتوا (فیلم نامه) زودتر از سایر بخش‌ها
اصلی‌ترین ماموریت شورا، در بخش محتوا (فیلمنامه) زودتر از سایر بخش‌ها آغاز شد و گروه بررسی طرح و فیلمنامه، به موازات دریافت و بررسی فیلمنامه‌های جدید، کلیه متون موجود در آرشیو سینمای کودک بنیاد فارابی را نیز مطالعه و برای تعیین تکلیف، مورد بازنگری قرار دادند.
از بدو تشکیل گروه فیلمنامه که اعضای آن را صاحبان تجربه در حوزه ادبیات و سینمای کودک و نوجوان تشکیل می‌دهند، تاکنون جمعا 117 فیلمنامه کامل یا خلاصه مورد بررسی قرار گرفته که از میان آنها 14 فیلمنامه تصویب، 11 فیلمنامه مشروط به بازنویسی و الباقی مردود اعلام شده‌اند. از میان آثار مصوب، 8 فیلمنامه وارد مرحله عقد قرارداد شدند تا با استفاده از تسهیلات تعیین شده در شرایط جدید، پیش تولید خود را آغاز کنند.
در مورد فیلمنامه‌های مردود نیز شورا آمادگی دارد درصورت اجازه صاحبان آثار، آنها را با هزینه خود منتشر کند تا کارشناسان و منتقدان نظر بدهند که تصمیم شورا برای رد آنها صحیح بوده یا نه.
در انبار فارابی 48 فیلم وجود دارد که تنها 8 فیلم قابل نمایش تشخیص داده شد
منظورتان از تسهیلات تعیین شده در شرایط جدید چیست؟
طی سالهای گذشته و بخصوص با نزدیک شدن به ایام جشنواره اصفهان، رسم بوده که تعدادی فیلم، صرفا با هدف افزایش آمار تولیدات برای جشنواره مذکور، با حمایت 100 درصدی و یا مشارکت‌های 30 تا 80 درصدی بنیاد فارابی، ساخته می‌شدند. بیش از 90 درصد این فیلمها، بدون سختگیری لازم درمورد فیلمنامه و بررسی سوابق و تناسب گروه سازنده با موضوع، وارد مراحل یک تولید شتابزده شده و با کیفیتی نازل به مجموعه تولیدات کودک و نوجوان اضافه شده‌اند. طبیعتا از میان آنها کمتر فیلمی هم موفق به کسب شرایط اکران مناسب، جلب نظر از کارشناسان و یا جذب مخاطب شده است. در انبار فیلم فارابی 43 فیلم آماده نمایش طی همین فرایند وجود دارد، که تعدادی از اعضای شورا به موازات جلسات اصلی، مسئولیت بازبینی آنها را در جلساتی فشرده و فوق العاده برعهده گرفتند. متاسفانه از میان 43 فیلمی که مبالغ زیادی هم در مجموع برایشان هزینه شده بود، تنها 8 فیلم از نظر گروه بازبینی شورا، قابل اکران در سینماها تشخیص داده شدند و بقیه فیلمها با ضعف مفرط در فیلمنامه و ساختار، فاقد قابلیتهای لازم برای اکران شناخته شدند. در واقع این فیلمها، هم به خود فیلمسازان لطمه زده بودند و هم به جریان سینماهای کودک و یا نوجوان. جالب اینجاست که تعدادی از این فیلمها از حمایت آموزش و پرورش نیز در تولید برخوردار شده بودند. شاید شما برخی از این فیلمها که طی یکی دو سال گذشته، بدون تایید شورا، به نمایش عمومی درآمده‌اند را دیده باشید.
لزوم ممیزی سنجیده در حوزه سینماهای کودک و نوجوان
عرصه فیلمسازی برای کودکان، نمی‌تواند بی‌ضابطه و بی‌اعتنا به حساسیت‌های محتوایی و هنری ویژه این گروههای سنی به حال خود رها شود. به عبارتی می‌توان گفت که نظارت و ممیزی در این حوزه، برخلاف سایر حوزه‌های سینما، توجیه منطقی و تربیتی دارد. وقتی شرایط فیلمسازی برای مخاطبان کودک یا نوجوان، با بی‌انضباطی و فقدان سختگیری توام می‌شود و یک ساده پسندی و اندک-رضایی مخرب در میان مدیران و کارشناسان اشاعه پیدا می‌کند، حتی فیلمسازان خوب هم می‌توانند فیلمهای بد بسازند؛ چه رسد به آنهایی که ناشیانه ساخت فیلم کودک را با یک تولید بی‌محتوا، آسان و مقرون به صرفه اشتباه گرفته‌اند. برخلاف تعبیر رایجی که از "ممیزی" وجود دارد، می‌توان بدون نگرانی ادعا کرد که ممیزی سنجیده و تخصصی در حوزه سینماهای کودک و نوجوان، اتفاقا به ارتقای سطح هنری فیلمها و مفرح‌تر و جذابتر شدن آنها کمک می‌کند. وقتی شورایی معتقد است که فیلمهای کودک یا نوجوان باید از موضوعی بدیع، داستانی دوست داشتنی و تخیلی جذاب در قالب ساختاری قصه گو، خوش ریتم، خوش آب و رنگ و سرگرم کننده برخوردار باشند، بی‌تردید حاصل دقت و سختگیری‌شان نه تنها نتایج منفی به بار نمی‌آورد، بلکه موجب بهتر شدن آثار خواهد شد.
اجتناب در مشارکت در ساخت و صرفا پرداخت وام
با توجه به مطالبی که اشاره کردم، شورا تصمیم گرفت جهت حمایت از تولید فیلمهای کودکان و فیلمهای نوجوانان، صرفا به پرداخت وام‌هایی بین 50 تا 400 میلیون تومان بسنده کند و از مشارکت در ساخت فیلمها اجتناب کند. ما هم میدانیم با توجه به هزینههای پیدا و پنهان ساخت فیلم برای بچهها، این ارقام حتی در صورت تصویب حداکثر آن، رقم کافی و تعیین کننده‌ای نیست و تنها میتواند به کار فیلم های بسیار کم هزینه بیاید؛ اما باید از جایی میدان عمل را برای حضور مسئولانه بخش خصوصی در این عرصه باز می کردیم و دوره خسارت بار فیلم ساختن –آنهم فیلمهای ناموفق- با بودجه دولت را به پایان میرساندیم. باید شرایطی ایجاد میکردیم که پیامدهای مالی تولید یک فیلم کودک یا نوجوان- اعم از سود یا خسارت- صرفا برعهده دولت و فارابی قرار نگیرد و آثار تصویبی، طی شرایطی که در آن خود سازندگان فیلم نیز ریسک پذیر باشند، تولید شوند.
ایجاد تغییر در کدام بخش از جریان سینمای کودک و نوجوان را لازم تر می‌دانید؟ تولید، اکران، تبلیغ یا جشنواره؟
از منظر شورا، بخشهای فیلمنامه، تولید، تبلیغ، اکران و جشنوارههای مرتبط با سینماهای کودک و نوجوان، در مجموع یک پدیده زنجیره‌ای و مجموعه‌ای هستند که مجزا از یکدیگر کاربردی ندارند. البته به اعتقاد ما رشد یا رکود این جریان از حلقه اول، یعنی فیلمنامه، آغاز می‌شود و سپس به سایر حلقه‌ها انتقال پیدا می‌کند. کم هزینه‌ترین و موثرترین روند اصلاح در سینماهای کودک و نوجوان هم منطقا با مکث و تامل روی مرحله فیلمنامه باید عملیاتی شود. با توجه به همین تشخیص، شورا به اتفاق آرا تصمیم گرفت که کارش را با پالایش حوزه فیلمنامه‌های کودک و نوجوان آغاز کند و با جدیت از ساخت فیلمنامه‌های ضعیف جلوگیری کند.
خوشبختانه اغلب اعضای شورا، دارای حافظه‌ای غنی از آثار نوشته شده و ساخته شده برای کودکان و نوجوانان هستند و این اندوخته، کارشان را در بررسی دقیق‌تر فیلمنامه‌ها و ارائه مشاوره به نویسندگان آنها آسانتر می‌کند.
خوشحالیم که پس از سالها رویگردانی، اکنون گروهی از چهره‌های شاخص سینمای ایران و بخصوص صاحبان سابقه در سینمای کودک و نوجوان، دارند برای این شورا طرح و فیلمنامه می‌فرستند و اعلام تمایل برای ساخت فیلم کودک یا نوجوان در شرایط جدید می‌کنند. بی‌تردید حضورشان در این حوزه برای شورا مغتنم خواهد بود.
کلیه موضوعات مربوط به سینماهای کودک و نوجوان، از جمله موضوع تفکیک دو سینمای کودک و نوجوان از یکدیگر نیز با همین نگرش زنجیره‌ای، به بحث گذاشته شدند و تاثیرات هر تغییری در یک بخش، با پیش بینی تبعات آن در بخشهای دیگر، در تصمیم‌سازی‌ها مورد دقت قرار گرفت. البته بحث تفکیک سینماهای کودک و نوجوان در اصل بحث تازه‌ای نبود و دارای سوابقی در دوره‌های پیشین به شمار می‌آمد، اما از آنجا که اتفاق مهمی متعاقب آن بحث‌ها در گذشته نیافتاده بود و یا اگرهم افتاده بود، عمر کوتاه و بی‌حاصلی را طی کرده بود، از نظر شورا موضوع اهمیت خود را از دست نداده بود.
شورا نمی‌توانست برای عملیات مقطعی و خبرساز اولویت قائل شود
لذا از آنجا که قرار بود زیر ساخت‌های آسیب دیده در همه بخش‌ها با ترسیم افق‌های مطلوب، ترمیم شوند و راهکارهایی جهت سامان‌بخشی‌های ماندگار برای هر یک از آنها طراحی شود، طبیعتا شورا نمی‌توانست برای عملیات مقطعی و خبرساز، در میان وظایف خود، اولویت قائل شود. برای همین است که شما و بسیاری دیگر از دوستان رسانه‌ای، امروز احساس می‌کنید این شورا و بخصوص بنده بعنوان دبیر آن، کمتر از آنچه رسم اینگونه جریان‌ها و شوراهاست، خبرساز بوده‌ایم و کم کاری داشته‌ایم. البته من منکر ارزش تبلیغات و اطلاع‌رسانی و ارائه گزارشات متوالی و آمارهای مقایسه‌ای برای اثبات فعالیت یک تشکل نیستم اما ترجیح می‌دهم که گزارشی اگر داده می‌شود، گزارش اقدامات انجام شده در پی طرح‌های کارشناسی شده باشد و نه کلی‌گویی‌های تکراری، شعاری و تبلیغاتی. شاید اگر جنجال ناشی اعتراضات شتابزده به طرح تفکیک دو جشنواره کودک و نوجوان از یکدیگر به راه نیافتاده بود، اشاره به استدلال‌های شورا برای این تشخیص و تصمیم را هم می‌گذاشتیم برای بعد از برگزاری دو نمونه مستقل از جشنوارههای کودک و نوجوان که شواهد کافی برای ارزیابی تصمیم شورا وجود داشته باشد.
کم نبودند مواردی که مطالبی تند و غیرمنصفانه بر علیه شورا یا شخص من در رسانه‌ای یا نشریه‌ای منعکس می‌شد و پاسخ‌های مستدلی هم برای رد آنها وجود داشت، اما بنای ما بر مدارا با معترضانی بود که پیش بینی کرده‌اند در یک سینمای سامان یافته و مدیریت شده برای کودکان و نوجوانان، دیگر جایگاه قابل اعتنایی نمی‌توانند داشته باشند. متاسفانه از سوی اکثر افرادی که به تفکیک دو جشنواره اعتراض کردند و همچنان می‌کنند، هرگز دلایلی منطقی و راهگشا مطرح نشد تا موجب تصحیح یا تکمیل نظر شورا شود. قابل درک بود که این دوستان به بهانه مخالفت با تفکیک جشنوارههای کودک و نوجوان، میخواهند در اصل مخالفت با این شورا را زمینه‌سازی کنند و به عرصه رسانه‌ها بکشانند.
خوشبختانه برگزاری موفق جشنواره مستقل فیلمهای نوجوانان در پی این تصمیم، که با بدعت المپیاد فیلمسازی نوجوانان توانست خون این رویداد سینمایی را در شریان همه استانهای کشور جاری کند و به رضایت نوجوانان در سطح کشور بی‌انجامد، کار شورا را در دفاع از نظریه تفکیک آسانتر کرد. بسیاری از اتفاقاتی که در جشنواره فیلم نوجوان افتاد، نمی‌توانست برای مخاطب کودک جذاب و در جشنواره کودک اجرایی باشد. در واقع شورا با این تصمیم، گامی از سنت‌های جا افتاده در برگزاری جشنوارههای دهان پرکن، چند منظوره، غیرتخصصی و هزینه‌بر، که متاسفانه در سالهای اخیر تعدادشان در کشور کم نیست، فاصله گرفت و نتایج مثبت آن را نیز دید.
اگر بخواهید با در نظر گرفتن رای مخالفان تفکیک دو جشنواره، بخصوص آنهایی که در اصفهان خود را متولی یک جشنواره با سابقه می‌دانند به این تصمیم و برگزاری جشنواره نوجوان در همدان نگاه کنید، چه پاسخی برای مخالفان تفکیک در اصفهان دارید؟
دوستان اصفهانی که جز چند سال اخیر، در دوره‌های پیشین، در میزبانی از یک رویداد بین‌المللی سینمایی، سابقه قابل تحسینی برای خود رقم زده بودند، اولین گروهی بودند که با تعصب، از این تصمیم بر آشفتند و بجای تامل و تعامل و شنیدن نظرات شورا و ارزیابی همه جانبه نتایج این تفکیک برای شهرشان، گلایه‌شان را به دفتر جناب وزیر بردند. آنها فارغ از جهانی بودن پدیده‌ای بنام سینمای کودک، با موضعی استانی، به انتقاد از تصمیم شورا پرداختند و عملا وزیر ارشاد را نیز برای انتخاب بین جلب رضایت از آنها و عمل به کارشناسی شورا، بر سر دوراهی قرار دادند. به نظر می‌رسید که برای آنها اصفهان مهم‌تر از سینمای کودک است و در نتیجه تفاوت پرچم‌هایی که به دست داشتیم، رخ نمود. ما پرچم کودکان و سینمای‌شان را در دست داشتیم، و آنها پرچم اصفهان را.
این دوستان حتی از شنیدن اخبار خوب برگزاری جشنواره فیلمهای نوجوان در همدان، بر سر ذوق نیامدند و راه را برای تعامل با شورا جهت دستیابی به طرحی بهتر برای برگزاری جشنواره فیلمهای کودک به انضمام مرور آثار نوجوانان در اصفهان، باز نکردند. البته باید اعتراف کنم که به توصیه جناب وزیر، چندی پیش بنده بعنوان دبیر شورا به اتفاق جناب دکتر ایوبی و دبیر پیشنهادی شورا برای جشنواره (آقای رضاداد)، به اصفهان رفتیم تا با مسئولان استانداری، شهرداری، ارشاد و شورای شهر اصفهان در این باره گفتگو کنیم؛ جلسه‌ای که در آن همچنان با اصرار اصفهان برای برگزاری مجدد یک جشنواره تلفیقی آن هم با مدیریت صد درصدی خودشان، رویرو شدیم. تنها وجه مرتبط آن جلسه با کودکان، این بود که به شکل کودکانه‌ای به دو گروه تهرانی و اصفهانی تقسیم شده بودیم!
در همان جلسه به دوستان اصفهانی توضیح داده شد که جشنواره کودک میتواند بمراتب جذابتر از همه سالهای اخیر، با آماده شدن فیلمهایی که در دست ساخت هستند و برنامه‌هایی که شورا برای جشنواره در نظر گرفته برگزار شود؛ توضیح داده شد که هیچ‌کس در پی انتقال این سابقه طولانی به شهر یا جشنواره دیگری نیست؛ توضیح داده شده که زمان دوساله بین دو دوره، کمک می‌کند که تولیدات بیشتر و جذاب‌تری برای هر دوره آماده شوند؛ توضیح داده شد که یکسال در میان شدن هر جشنواره میتواند به ارتقای کیفیت و برگزاری بهتر آن کمک کند و با صرفه‌جویی در هزینه‌ها، یاری‌رسان سایر بخشهای سینمای کودک باشد؛ توضیح داده شد که استفاده از شمارگان جشنواره اصفهان و اهدای تندیس پروانه زرین بعنوان جایزه جشنواره نوجوان، بر اساس مصوبه شورای ما نیز مردود بوده و قرار بوده که برای جشنواره نوجوان از نماد "یوز پلنگ" و برای برگزاری آن از عبارت "اولین دوره" استفاده شود که متاسفانه در شتابزدگی کارهای اجرایی، این دو مصوبه مغفول مانده و در آینده، فارغ از اینکه مکان جشنواره نوجوان اصفهان باشد یا هر شهر دیگری، جبران خواهد شد؛ و از همه مهم‌تر توضیح داده شد که برای شورا، احیا و ارتقای همه وجوه سینمای کودک بعنوان یک جریان، در اولویت است و هیچ فرعی بر این اصل مقدم نیست؛ و اضافه کردیم که هر رویدادی در ارتباط با سینمای کودک باید به گونه‌ای برگزار شود که نه تنها همه استانهای کشور بلکه همه مراکز مرتبط با سینمای کودک در سطح جهان، تحت تاثیر آن قرار بگیرند...اما آنچه متعاقب آن همه این توضیحات اتفاق افتاد، ارسال یک آیین نامه اجرایی شامل حقوقی یک‌جانبه برای شهر میزبان در مدیریت جشنواره ، تعهدات مالی مشترک برای ارشاد تهران و اصفهان، و تکالیف تولیدی برای شورای ما و بنیاد فارابی در تهران بود!
یک شورای تخصصی نمی‌تواند مطالباتش را برای احترام به گرایشات استانی کنار بگذارد
با توضیحات شما به نظر می‌رسد که اصفهان هنوز برای تفکیک دو جشنواره، حتی در شهر خودش، قانع نشده است، با این شرایط همچنان از نظریه تفکیک دو جشنواره دفاع می‌کنید؟
بی‌تردید از نظریه‌ای که برای آن دلایل موجه‌ی داریم، تا هستیم دفاع می‌کنیم. سیاستمداران و مسئولان دولتی می‌توانند با مواضعی غیرسینمایی به یک جشنواره سینمایی نگاه کنند و مسائل و مصالح منطقه‌شان را در اولویت قرار دهند، اما یک شورای تخصصی نمی‌تواند فرضیه‌ها و مطالباتش را بخاطر احترام به گرایشات استانی و پرهیز از التهابات اجتماعی و سیاسی در آن استان یا پایتخت، کنار بگذارد. ما معتقدیم که پرداختن به هر وجهی از سینمای کودک، از جمله جشنواره آن، یک امر تخصصی است که توسط اهل فن باید طراحی و اجرا شود؛ مهم نیست که کدام نقطه از خاک ایران عزیزمان پایگاه و میزبان این رویداد می‌شود؛ هرکجا که برگزار بشود، اگر علاقمند به رشد این سینما باشیم به مطلوب مشترکمان رسیده‌ایم. یک جشنواره در تهران یا همدان یا کرمان، همانقدر متعلق به شهر میزبان است که به اصفهان. اگر هم در اصفهان برگزار شود باید متوقع باشیم که اهالی سایر استان‌ها نیز آن را مال خود بدانند. خدمت فرهنگی به کودکان ایران زمین اگر هدف اصلی همه ما باشد، محل برگزاری، تغییری در دلبستگی به آن ایجاد نمی‌کند. مهم شیوه برگزاری جشنواره و رعایت این شمولیت در مقیاس ملی و جهانی است. اهل فن با انگیزه‌ها و شناختی که دارند می‌توانند یک جشنواره را در مقیاس بین‌المللی، حتی در دل کویر هم برگزار کنند، چه رسد به اینکه قرار باشد در اصفهان زیبا و پر از امکانات کافی و جذابیت‌های توریستی، آن هم با همیاری موثر مسئولان شهری و فرهنگی استان این اتفاق بیافتد. از نظر ما نسبت شهر میزبان و گروه اداره کننده، مانند نسبت تهیه‌کننده است با کارگردان. وظیفه اولی مهیا ساختن شرایط از هر نظر برای کار خلاقه کارگردان است، آنهم بر اساس سناریویی که قبلا بر سر آن توافق کرده باشند.
ما فارغ از محل برگزاری جشنواره‌ها، نه تنها همچنان تفکیک جشنوارههای کودک و نوجوان را لازم میدانیم، بلکه سینمای خردسالان را نیز با ویژگی‌هایی که برای ساخت و نمایش دارند، در برنامه‌های درازمدت، مستقل از سینمای کودک و سینمای نوجوان به شمار می‌آوریم. البته در حال حاضر با توجه به مشابهت‌های کافی دو سینمای خردسال و کودک، آن دو را همچنان در بخش کودک به حساب آورده و با توجه به کمبود امکانات، تفکیک شان را موکول به آینده‌ای می‌کنیم که بخشهای موجود، سرو سامانی بهتر از امروز پیدا کرده باشند. به عبارتی دیگر تفکیک سینماهای کودک و نوجوان بخاطر این سریعتر اتفاق افتاد که دو سینمای متولد شده و موجود با محصولات و مخاطبان متفاوت بود که سالها در یک تلفیق بی‌توجیه کنارهم قرار گرفته بودند؛ در حالیکه سینمای خردسال هنوز در مرحله جنینی است و تنها می‌توان به شرایط خوبی برای تولد آن فکر کرد.
حالا اینکه دو یا سه جشنواره مربوط به این قشر متنوع از مخاطبان سینما، در یک شهر اما به تفکیک برگزار شود یا هرکدامشان به شهری بروند که میزبان مشتاق‌تری دارد، تصمیمی است که باید در مذاکرات بالادستی بین ارشاد و استان‌ها اتخاذ بشود.
ظاهرا از مخالفت‌هایی که با شورای شما می‌شود، هراسی ندارید
اگر غیر از این باشد، سئوال برانگیز است. عده‌ای از چهره‌های سرشناس سینماهای کودک و نوجوان، علی‌رغم مشغله فراوان و کمبود زمان، صرفا با هدف نجات این دو گونه سینمایی، که بالقوه موفق‌ترین، بی‌حاشیه ترین و محبوب‌ترین نوع سینما در ایران به حساب می‌آیند، بدون هیچ توقعی، قدم به راه گذاشته و بیش از یکسال است که با جدیت، هفته‌ای حدود سیصد صفحه فیلمنامه می‌خوانند و ماهی حداقل سه جلسه برگزار می‌کنند تا واقعی‌ترین نوع خدمت فرهنگی-هنری به بچه‌های ایرانی را تحقق ببخشند؛ هم هدفشان قابل دفاع است و هم کارشان را به خوبی بلد هستند. چنین حرکت پیشرو و آینده سازی میتواند برای سایر کشورها نیز الگو باشد، میتواند خیال مسئولان عالی‌رتبه فرهنگی کشورمان را از سامان یافتن این دو بخش سینما آسوده کند؛ چنین شورایی از چه باید بهراسد و از نظریه‌هایش منصرف شود؟ چنین شورایی اصولا به عبارت "در شرایط حساس کنونی" کاری ندارد، صرفا به صحت نظری که می‌دهد و مفید بودن تصمیمی که می‌گیرد فارغ از زمان و مکان اجرای آن تصمیم می‌اندیشد؛ آنهم در چارچوب برنامه‌ای که دارد، یعنی نجات جریان سینماهای کودک و نوجوان از وضعیت سالهای اخیر آن. تحمل تاخیر در تحقق یک تصمیم صحیح، برایش آسانتر است تا تغییر آن تصمیم به چیزی که منطبق بر اصول و اهدافش نیست. طرح‌های ما ممکن است چند سال دیگر ارزش و نتیجه شان معلوم شود، اما بی‌شک هرچه دانش و دغدغه کارشناسان بیشتر شود، شرایط درک و اجرای این طرح‌ها هم مهیاتر خواهد شد.
چندی پیش کرسی "یونسکو" در آموزش سلامت در دانشگاه علوم پزشکی تهران، سمیناری را با مشارکت انجمن علمی روانپزشکان ایران، انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران، انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات، انجمن علمی جامعه شناسی ایران، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی،مرکز تحقیقات روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم رفتاری و سلامت روان، مرکز تحقیقات ایمونولوژی دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران برگزار کرد. از بنده و آقای مسعود کرامتی هم دعوت شده بود تا در بحثی که با موضوع "کودک و سینما" در این سمینار مطرح می‌شد، شرکت کنیم. در آن سمینار ما درباره همین طرح تفکیک و دلایل شورا برای انجام آن صحبت کردیم. یکی از اساتید برجسته دانشگاه در پایان توضیحات ما، با تایید و تحسین این نظریه گفت که: "باور نمی‌کنم که دارم این حرف ها را در ایران و از سوی نمایندگان شورای سینمای کودک می‌شنوم". این سمینار اولین تجمع کارشناسی از سوی تشکل‌های روانشناسی و جامعه شناسی در دانشگاه‌های ایران نبود که طرح ما را تایید و از آن استقبال می‌کرد. حتما می‌دانید که یکی از اعضای شورای ما (دکتر حاتمی) خود روانپزشک است و سالها در عرصه برنامه سازی برای کودکان و نوجوانان کار کرده، عضو گرانقدر دیگری که در این شورا داریم (جناب آقای ارگانی) جامعه شناس و کارشناس عالی‌رتبه آثار ادبی و هنری بخصوص برای مخاطبان کودک و نوجوان است و در حال حاضر نیز ریاست هیئت مدیره کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را بر عهده دارد. سایر اعضای شورا نیز هرکدام به نوبه خود، دارای جایگاه و تجربیات قابل اعتنایی در عرصه سینماهای کودک و نوجوان هستند. آقای تابش مدیرعامل بنیاد فارابی که مصوبات شورا تحت مدیریت و حمایت ایشان اجرایی می‌شود، مجدانه پیگیر طرح‌ها و برنامه‌های شورا هستند؛ خود دکتر ایوبی که رئیس این شورا هستند تاکنون پاسخ هر طرحی که از سوی شورا برایشان ارسال شده را با موافقت و مساعدت و قدردانی داده‌اند و با پشتیبانی‌هایشان باعث دلگرمی اعضا شده است. وزیر ارشاد شخصا نسبت به فعالیت این شورا دقت نظر مثبتی داشته و دارد. مواجه شدن شورا با استقبال مجدد فیلمسازان برجسته از تولید برای این دو گروه مخاطب و واکنش‌های مثبتی که به برخی از آنها اشاره کردم نیز به موازات این همدلی‌ها، با ارزش‌ترین دستاورد شورا در همین عمر کوتاهش است.
عمده انتقادات از سوی دو گروه مطرح شد
البته شورا از همان روزهای اولی که تشکیل شد، مانند همه تشکل‌هایی که برای ایجاد تغییر ایجاد می‌شوند، بلافاصله با انواع مخالفت‌های هدفمند، انتقادهای شتابزده و پیش داوری‌های غیرمنصفانه نیز مواجه شد. عمده این انتقادها از سوی دو گروه مطرح می‌شد؛ گروه اول کسانی که در شرایط قبلی فارابی، با بودجه‌های کافی و حمایتی فیلمهای غلط ، یا فیلمهای صحیح اما نچسب، ساخته بودند و پس از ساخت دو-سه فیلم غیرقابل دفاع، بعنوان صاحبنظر سینمای کودک میدان رسانه‌ای هم پیدا کرده بودند و طبیعتا مایل بودند که همچنان با بودجه‌های حمایتی، بازهم از آن فیلمها بسازند و در شوراهای کم بازده برای کل سینماگران کودک شرکت کنند، و گروه دوم دوستانی که متوقع بودند در ترکیب این شورای کارشناسی قرار داشته باشند و چون اینگونه نبود، قلبا و قاعدتا موضع مثبتی نسبت به شورا نداشتند. برخی از این دوستان وقت مبسوط و حوصله غریبی هم برای مصاحبه‌های چکشی و پرخاشی داشته و دارند. مصاحبه‌هایی که ما ترجیح دادیم پاسخ به آنها را با کار شورا بدهیم و از افتادن به دام پرگویی پرهیز کنیم. اصولا بیماری پرگویی طی ده سال گذشته، به جان کل سینمای ایران افتاده و دامنه حواشی آن را از متن‌اش وسیع‌تر کرده است و طبیعتا سینمای کودک و نوجوان هم از این قاعده بی‌فایده، مستثنی نبوده و نیست. حالا هم پیش از آنکه کسی بگوید، خودم می‌گویم که همین مصاحبه طولانی بنده با شما هم شاهدی برهمین مدعاست.
اما شما دارید جبران یک سال سکوت تان را می‌کنید
بله، اما امیدوارم واعظ غیرمتعظ نشوم. البته جفا به اعضای شوراست اگر نگویم که عدم پاسخگویی به اعتراض‌ها و انتقادها، مطلقا به معنای بی‌اعتنایی شورا به مطالب مطرح شده درباره شورا و عملکرد آن در رسانه‌ها نبوده و نیست. برای شورا از همان ابتدا لازم بود که همه نظرات مثبت و منفی را درباره خود بخواند و بداند و به موارد سازنده و صحیح توجه کند و این کار با نظم و پیگیری دوستان در روابط عمومی فارابی با ارسال فوری بریده جراید به اینجانب جهت انتقال به شورا، انجام شده و همچنان می‌شود.
پاسخ دادن به هر سخنی و اعتراضی را ضروری نمی‌دانیم
با قاطعیت اعلام می‌کنم که هیچ مطلبی درباره شورا را نخوانده نگذاشته‌ایم، اما پاسخ دادن به هر سخنی و هر اعتراضی را ضروری ندانسته و نمی‌دانیم. اگر می‌خواستیم به دام جوابگویی با این معترضان حرفه‌ای بیافتیم، قطعا وقت و توانی برای انجام همین کارهایی هم که کرده‌ایم، نداشتیم.
برای اکران فیلم های کودکان و نوجوانان چه کرده‌اید؟
علاوه بر کارهای انجام شده در دو گروه بررسی فیلمنامه و بازبینی فیلم ، پیش‌نویس طرح "ساماندهی به اکران فیلمهای کودک و نوجوان" نیز در شورا تهیه و برای رئیس سازمان سینمایی و مدیر عامل فارابی جهت تصویب و ابلاغ ارسال شد. در جلسه‌ای هم که با اعضای شورای صنفی نمایش در ارشاد برگزار شد، اینجانب به اتفاق جناب آقای تابش شرکت کردیم و طرح را به نمایندگان صنوف توزیع و نمایش معرفی کردیم. با توجه به امتیازها و مشوق‌های واقع بینانه‌ای که برای سالن‌های نمایش دهنده اینگونه فیلمها در طرح منظور کرده‌ایم، توانستیم که موافقت اصولی سینماداران را در جلسه مذکور جلب کنیم و طرح را برای اجرا وارد مراحل بعدی سازیم. متعاقب این طرح گروه کوچکی در بنیاد فارابی برای تحقیق میدانی تشکیل شد. اولین ماموریت تحقیقی این گروه، شناسایی و ارائه گزارش از سالن‌های مستعد برای نمایش فیلمهای کودک و فیلمهای نوجوان-متعلق به بخش خصوصی و یا مراکز دولتی- در سراسر کشور بود. این گروه طی ماه‌هایی که از آغاز کارش می‌گذرد 62 نقطه نمایشی را در شهرهای بزرگ و کوچک استانهای تهران، خراسان رضوی، خراسان شمالی، مازندران، مرکزی، گیلان، گلستان، اصفهان، فارس، یزد، کرمان، کردستان، کرمانشاه، همدان، قزوین، خوزستان و هرمزگان را مورد بازبینی و بررسی قرار داده است. این گروه فهرستی از سینماهای مناسب یا مستعد را به شورا ارائه کرده تا در مرحله راه اندازی گروه ویژه نمایش فیلمهای کودک و نوجوان به سالن‌های اصلی گروه اضافه شوند. حتی برای نمایش‌های سیار در شهرهایی که فاقد هرگونه سالن اجتماعات هستند نیز در طرح پیش‌بینی‌هایی شده که گروه مذکور با توجه به دستگاه‌های سیار نمایش موجود در سازمان سینمایی، برای آن شیوه نیز فهرستی تهیه کرده است.
مهمترین مسئولیت شورا علاوه بر تدوین طرح، نظارت بر اجرای صحیح و مناسب آن در نقاط نمایشی و تهیه بسته‌های چند فیلمی (با تنوع کودک و نوجوان و ترکیب فیلمهای ایرانی و خارجی مناسب) برای فصل‌های تعطیلی و تحصیلی، جهت نمایش در این گروه است. همچنین طی توافق با رئیس هیئت مدیره "کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان" که خود یکی از فعال‌ترین اعضای این شورا هستند مقرر شده که سالن‌های نمایش کانون در سراسر کشور نیز به این مجموعه اضافه شوند. مشخصا دو سالن زیبای کانون در خیابان‌های وزرا و نیاوران، در شمار سالن‌های سری اول این طرح قرار دارند و توافق شده که مراسم افتتاحیه فیلمهای کودک و نوجوان در این سالن‌ها برگزار شوند. طرح با اختصاص 9 نقطه نمایشی با پراکندگی جغرافیایی نسبتا مناسب، در سالن‌ها یا مجموعه‌های سینمایی در تهران آغاز به کار خواهد کرد. خوشبختانه پیشنهادهایی برای پیوستن به این گروه از سوی سالن‌هایی دیگر در تهران و شهرستان‌ها و همچنین مناطق محروم نیز دریافت شده که در دست بررسی شورا هستند. برای مثال اخیرا خود من با دعوت مدیرکل ارشاد استان تهران به اتفاق یک طراح به بازدید سالنی در قرچک ورامین رفتم. منطقه‌ای محروم که بچه‌های آن جز یک کتابخانه عمومی که اخیرا با فرمان مقام معظم رهبری ساخته شده، هیچ محلی برای استفاده از تولیدات فرهنگی ندارند. نزدیک‌ترین سینما به آنها در یک شهر حاشیه‌ای دیگر قرار دارد که گاهی با همت مربیان مدارس و تقبل هزینه‌ها و گرفتاری‌های ایاب ذهاب با مینی بوس، بچهها برای تماشای فیلمی که ممکن است مناسب سن و سلیقه آنها هم نباشد به آنجا برده می‌شوند. در طبقه زیرین این کتابخانه عمومی، که انصافا بسیارخوب اداره می‌شود، سالنی وجود دارد که بدون هیچ تناسب معماری برای نمایش فیلم و یا اجرای تئاتر در نظر گرفته شده. وسط این سالن ستون‌های بزرگی وجود دارند که بخش‌هایی از آن را نسبت به نقطه نمایش و صحنه، کور کرده‌اند. ستون‌هایی که مطلقا قابل تخریب و حذف نیستند و تنها در یک طراحی خلاقانه و کاربردی می‌شود از بخش میانی آنها برای نشستن بچهها استفاده کرد. به جز سالن‌هایی از این دست که نیاز به طراحی و تغییر فرم و بازسازی دارند، کلیه سالن‌های دیگری هم که برای نمایش فیلمهای کودکان انتخاب می‌شوند در چارچوب طرح شورا باید مناسب سازی شوند و فضای جذابی را برای مخاطبان ویژه خود ایجاد کنند. در طرح ما، هزینه بازسازی‌ها و یا مناسب‌سازی‌ها، به تفکیک هر سینما بین صاحبان سالن و وزارت ارشاد تقسیم خواهد شد. نماسازی‌های داخلی و خارجی این سالن‌ها به صورت مینیمال، با نورپردازی‌های متغیر و حداقل دو منظوره خواهد بود تا به نسبت نمایش فیلمهای کودکان و نوجوانان فضا را تغییر دهند.
چنانچه وزارت ارشاد برای آماده سازی این سالن‌ها بودجه کافی و بموقع نداشته باشد، شورا رایزنی خود را با اشخاص یا مراکز صاحب سرمایه و علاقمند به سینما، جهت سرمایه‌گذاری یا کمک بلاعوض آغاز خواهد کرد که البته این روند به معنای تعویق در اجرا خواهد بود. در جلسه بسیار خوبی هم که با جناب دکتر حسام الدین آشنا، مشاور فرهنگی رئیس جمهور داشتیم، راهنمایی‌های مفیدی برای استفاده از تسهیلات ویژه در زمینه تولید و نمایش فیلمهای کودکان و نوجوانان گرفتیم. خوشبختانه ایشان بقدری با اهداف و اهمیت سینماهای کودک و نوجوان همدلی داشتند که حتی مقرر شد در جلسه‌ای از جلسات شورا شرکت کنند. برای ما جالب بود که ایشان معتقد بودند بحث درجه بندی سنی فیلمها نیز باید در اولین فرصت توسط این شورا صورت بگیرد.
مایلم اضافه کنم که شاخص‌ترین ویژگی گروه سینماهای کودک و نوجوان، انحصاری بودن تمام سئانس‌های آن از صبح تا ساعت ١٩/٣٠ در ایام تحصیل و تا ساعت ٢٠/٣٠ در ایام تعطیل، برای نمایش فیلمهایی مناسب این مخاطبان خواهد بود. شورا بنا دارد از این طریق، به سرفصل اهداف خود در زمینه اکران، یعنی ارائه نشانی‌های ثابت از گروه نمایش‌دهنده فیلم های کودک و نوجوان دست یابد و به خانواده‌ها و مدارس، فرصت برنامه ریزی برای مراجعه به سینماهایی را بدهد که هیچ مراجعه کننده‌ای را با تغییر برنامه نمایش، دچار سردرگمی نخواهد کرد.
هیچ مرکز پخشی در شورا ایجاد نمی‌شود
آیا بنیاد فارابی یا شورا اقدام به پخش فیلمهای این گروه خواهند کرد؟
از آنجا که شورا قصد ندارد خود وارد کارهای عملیاتی و خدماتی شود، مقرر شده که هیچ مرکز پخشی در شورا برای این فعالیت ایجاد نشود و شائبه رقابت با بخش فعال خصوصی پیش نیاید. چندین سال قبل مجمع سینمای کودک با حمایت فارابی اقدام به چنین کاری کرد و شکست فاحشی را نصیب خود ساخت. البته شورا قطعا بر محتوا و عملکرد این گروه نظارت خواهد داشت و رعایت ضوابط طرح را رصد خواهد کرد. از سوی دیگر با توجه به نیاز این گروه به بهره‌مندی از تخصص‌های پخش حرفه‌ای و همچنین امکانات تبلیغاتی دفاتر فعال و مجرب در این حوزه، حتما با دفاتر پخش موفق در عرصه سینمای ایران (بخصوص دارای تجربه در نمایش فیلمهای کودکان و نوجوانان) مشورت و تشریک مساعی خواهیم کرد. تاکنون نیز در این زمینه مذاکراتی را انجام داده و در صدد تشکیل شورایی برای نظارت بر امور یک یا چند پخش تخصصی هستیم. البته همچنان توافق بین تهیه‌کنندگان هر فیلم و پخش کنندگان منتخب آنها را در بخش خصوصی محترم می دانیم و آنرا از الزامات رونق بازار این سینما می‌شماریم. آنچه مسلم است اینست که نه بنیاد فارابی و نه شورا، مطلقا قصد فعالیت مستقیم و اقتصادی در حوزه پخش فیلمهای کودک و نوجوان را نداشته و صرفا بر محتوا، برنامه‌ها و عملکرد این گروه نظارت خواهند داشت.
پیش بینی شما از آغاز اجرای طرح اکران چه تاریخی است؟ با توجه به فرا رسیدن تعطیلات تابستان آیا کودکان و نوجوانان امسال فرصت مراجعه به سینماهای خاص خود را خواهند یافت؟
ما بیش از هر مدیر و مرکز و تهیه‌کننده‌ای، میدانیم که چقدر استفاده از فرصت تابستان برای اکران، اهمیت دارد اما بیش از سرعت، برای ما کیفیت کار در آغاز و ادامه آن اولویت دارد. این حرکت باید بتواند راهگشای حرکت‌های بعدی باشد و تاثیرات خود را بر تولید نیز به مرور نشان دهد. فرق ذاتی شورای ما با گروهی شبیه هنر و تجربه در این است که مهمترین بخش کار ما در اکران خلاصه نمی‌شود. در هنر و تجربه، فرآیند ساماندهی، با تخصیص چند سالن از سالن‌های موجود و گزینش فیلمهایی از میان انبوه فیلمهای ساخته شده و نمایش داده نشده، شروع شد و البته با مدیریت خوب و حمایت‌های مالی سازمان سینمایی و موسسه سینماشهر، جواب خوبی هم به صاحبان آثار و مخاطبان علاقمندش داد. در حوزه سینمای کودک و نوجوان ما معتقدیم که این سینما نسبت به هنر و تجربه، استعداد بیشتری برای خودکفایی و دستیابی به فروش‌های رضایت‌بخش و تاثیر گذار دارد؛ به شرط آنکه فضا سازی‌های مناسب و مدیریت‌های خلاق و حساس در آن وجود داشته باشد، همانطور که گفتم تولیدات آن نیز از مسیر دقت و دلسوزی عبور کرده باشد. تجربه نشان داده که هر زمان فیلم کودک یا نوجوان جذابی به اکران درآمده، جزو سه فیلم پرفروش آن سال قرار گرفته بی‌آنکه گروههای سیاسی و اجتماعی و ارزشی و یا خانواده‌ها نسبت به آن اعتراضی داشته باشند. حتی در این سالهای کج روی جریان سینمای کودک و نوجوان، تجربه‌های مستقلی چون "کلاه قرمزی" و "شهرموشها" توانسته‌اند این جایگاه را حفظ کنند. لذا تولید و نمایش فیلمهای کودک و نوجوان، پس از یک آغاز سنجیده و خوب میتواند با بی‌نیازی و موفقیت راه خود را پیدا کند و پیش برود و از مخاطبان فراوانش اجر ببیند و بر صدر بنشیند؛ میتواند پس از دستیابی به جایگاهی مناسب، بی‌نیاز از حمایت دولتی دخل و خرجش را تنظیم کند، به شرط آنکه مجموعه این شورا و مدیریت دولتی ذیربط ، موفق شوند موانع موجود را از سر راهش بردارند و صرفا برای آغاز حرکتش مایه و سرمایه بگذارند. با اطمینان ادعا می‌کنم که با توجه به محدودیت‌هایی که خود ما برای سرمایه‌گذاری در تولید تعریف کرده‌ایم و در بخش سالن و اکران نیز تدابیر و مشوق‌های کافی برای صاحبان سالن قرار داده‌ایم، نیاز به سرمایه‌گذاری دولت برای راه اندازی طرح، کمتر از سایر بخشهای سینما، اما بهره‌وری‌های اجتماعی و اقتصادی آن بمراتب بیشتر از سایر حوزه‌ها خواهد بود. این ادعا را درصورت مقایسه مجموع هزینههای انجام شده برای این گروه با گروههای دیگری که مورد حمایت ارشاد هستند می‌توان ثابت کرد.
شخص دکتر ایوبی عضو و رئیس شورای شماست، این عضویت چقدر می تواند کار شورای شما را آسان کند؟
دکتر ایوبی بعنوان یک چهره فرهنگی که با ادبیات و هنر انس مشهودی دارد، تا جایی که من می‌دانم عضو همه شوراهای تخصصی‌ای هستند که در دوره مدیریت‌شان آنها را تشکیل داده‌اند؛ شورای بین الملل سینمای ایران، شورای هنر و تجربه، شورای سینماهای کودک و نوجوان و... برای ما قابل درک است که ایشان شخصا همدلی بیشتری با فعالیت و محصولات شوراهای بین الملل یا هنر و تجربه داشته باشند؛ خودشان به نوعی مخاطب آثار آن شوراها هستند. درمورد شورای ما شاید ایشان هم مانند خیلی از مدیران عالی‌رتبه، شخصا مشتری کارهای کودکان نباشند و به اندازه ما از خواندن یک فیلمنامه کودک یا تماشای یک فیلم کودک بر سر ذوق نیایند و مشعوف نشوند، اما همین‌قدر که برای تاسیس این شورا با انگیزه کافی به میدان آمده‌اند و همه طرح‌های تهیه شده در این شورا را با دقت خوانده و با برخوردی مثبت پذیرفته و حمایت کرده‌اند و هر زمان هم که فرصت کردند در جلسات شورا شرکت کردند، برای ما جای قدردانی دارد.
تنها تفاوت ما با ایشان اینست که ایشان مورد اکران را جدی‌تر از سایر موارد پیگیری می‌کنند و نگران تاخیر در راه اندازی گروه هستند؛ در حالیکه از نظر ما، فیلمنامه و سپس تولید، نقشی استراتژیک در تکامل جریان سینماهای کودک و نوجوان دارند و یک شورای تخصصی و سیاستگزار، وظیفه‌اش برنامه‌ریزی و بسترسازی برای آینده و ارتقای تولیدات است...ضمن آنکه شورای ما نیز از اهمیت اکران غافل نیست و وظیفه خود را برای طراحی این مهم انجام داده است. تحقق طرح نیز مستلزم تامین شرایط مکانی و مالی است.
شما به راه اندازی تولیداتی جدید در دوره فعالیت شورا اشاره کردید. آیا این تولیدات در جشنواره اصفهان شرکت خواهند کرد؟
در حال حاضر هشت فیلم جدید با مختصات سینمای کودک، در مراحل مختلف تولید هستند. برخی از آنها در آستانه فیلمبرداری و برخی در مراحل پساتولید و کارهای فنی و نهایی هستند. چند طرح نوجوان هم به تصویب رسیده‌اند که برای سال 96 و جشنواره نوجوان آماده خواهند شد. اما اینکه فیلمهای کودک در حال تولید، قرار باشد با شتاب مراحل باقیمانده خود را طی کرده و برای شرکت در جشنواره اصفهان، با هر کیفیتی، آماده شوند باید بگویم خیر. برای ما خوب ساخته شدن یک فیلم کودک مهم‌تر از زود ساخته شدن آن است. طرح‌های ضعیفی را هم که بر اساس روند گذشته با فوریت رسیدن به جشنواره اصفهان به شورا رسید، با اغماض نگاه نکردیم. ماموریت اصلی همه فیلمهای در حال تولید این است که مطابق فیلمنامه تصویبی‌شان و به خوبی ساخته شوند و اکران موفقی را برای ماه‌های آینده سینمای کودک رقم بزنند. یکی از نکات مطرح شده در شورا برای درج در آیین‌نامه جشنواره اصفهان این بود که شرط اکران فیلم قبل از جشنواره، صرفا برای شهر اصفهان، تعیین شده باشد. ما نمی‌توانیم به بچه‌های گرسنه همه استان‌هایمان وعده سیر شدن در ضیافتی که قرارست در آینده برگزار شود را بدهیم. نیاز آنها به تماشای فیلمهای جذاب و مناسب و برخاستن شان از پای برنامه‌های صرفا خارجی در ماهواره‌ها، حتی برای دو ساعت، اولویت اول ماست. وظیفه ما معماری تخیل و هنر کودکان، بر اساس داشته‌های فرهنگی خودمان است و با هر قدمی که در این مسیر جلو برویم حق داریم که برایش جشن و جشنواره بگیریم.
نکته دیگر آنکه در پیش نویس آیین نامه دوستان اصفهان همه هزینههای تولید را به تهران محول کرده‌اند و تولید ده فیلم سینمایی جدید را شرط برگزاری جشنواره در هر سال قرار داده‌اند. این شرط که امیدوارم در نسخه نهایی اصلاح شود، عملا برگزاری جشنواره در اصفهان را برای امسال منتفی می‌کند، چون با توجه به مراحلی که فیلمها در آن قرار دارند، بعید می‌دانم ده فیلم سینمایی تازه و مرتبط، با تقبل هزینههای سنگین از سوی تهیه کننده‌ها و وام‌های نه چندان کافی، در یک ماراتن نفس گیر خود را به جشنواره اصفهان برسانند. معمولا شهرهای میزبان جشنواره، برای فیلمهای در دست ساختی که قرارست نمایش اول خود را از آن جشنواره آغاز کنند، یا کمک های بلاعوض پرداخت می‌کنند و یا وام‌های کارساز و بی‌بهره می‌دهند. این نکته را در سفر به اصفهان به نماینده شورای شهر اصفهان هم گفتم و ایشان هم اعلام آمادگی برای پرداخت وام بی‌بهره به فیلمهای مورد نظر کردند. حتی در صحبت کوتاهی که با استاندار محترم اصفهان در اختتامیه "جشنواره روح الله" پیش آمد گفتم که ماهم مایلیم که جشنواره کودک در اصفهان برگزار شود ولی روی شرایط آن، شورای ما نظر دارد و این نظرات بی‌تردید به نفع شما خواهد بود؛ ایشان هم با روی خوش پذیرفتند؛ حالا اینکه وزیر ارشاد با اطلاع از نظرات دو طرف ماجرا، چه تصمیمی بگیرد و فرصت مدیریت این دوره از جشنواره اصفهان را از صفر تا صد، به مسئولان دولتی اصفهان واگذار کند یا به شورای تخصصی سینمای کودک و نوجوان وزارتخانه‌اش، چیزی است که باید منتظر اعلامش از سوی وزارت ارشاد بود. در هر صورت برای برگزاری هرچه بهتر جشنواره فیلمهای کودکان در اصفهان، هم دعا می‌کنیم و هم بر اساس وظیفه‌مان همکاری خواهیم کرد؛ البته در حد توان.
به هرحال فارغ از اینکه چه کسی مدیریت این جشنواره سینمایی را برعهده خواهد گرفت، اینکه مسئولان اصفهان، بدون تقبل هزینه‌ای و یا مشارکت در تامین بودجه تولید، سفارش تولید چندین فیلم جدید به ارشاد و فارابی و یا فیلمسازان بخش خصوصی بدهند، مانند آنست که کسی مهمانی برگزار کند، اما فاکتور غذا را برای مهمان ارسال کند.
بدیهی است چنانچه همه فیلمهای در دست تولید بتوانند بی‌وقفه به کارشان ادامه دهند و تا تاریخ برگزاری جشنواره آماده شوند، بی‌تردید می‌توان جشنواره‌ای پربارتر از همه سالهای اخیر را برای سینمای کودک و شهر اصفهان رقم زد؛ این آرزوی شورای ما نیز هست. در واقع برنامه‌ای که شورا از همان ایام مذاکره با اصفهان در سال 94 داشت و منحنی مصوبات و تولیدات را برای آن تنظیم کرد با اعتنا به همین مطلب بود. عملا فیلمهایی که در جشنواره کودک امسال و جشنواره نوجوان سال 96 شرکت خواهند کرد و یا در گروه سینماهای کودک و نوجوان به نمایش در خواهند آمد، اولین مجموعه از فیلمهایی هستند که فیلمنامه‌شان از مصوبات این شورا است.
تصمیم مهم آقای جنتی و ایوبی در انتخاب نوع نگاه به جشنواره
ما مطمئن هستیم که نتیجه عملی این تفکیک به دوستان اصفهانی نشان خواهد داد که این اتفاق برای اصفهان نتایج بمراتب بهتری داشته و دارد، اما قرارست درمورد اینکه سالهای بعد باید چکار کرد، تا پایان جشنواره کودک صبر کنیم و سپس تصمیمی مشترک بگیریم.
تکرار می‌کنم، برای ما، جشنواره حلقه‌ای از یک زنجیره است که اگر حتی از جنس طلا باشد، تا وقتی به حلقه‌های قبل و بعد از خود وصل نباشد، کوچک است و خاصیت جریان سازی ندارد. به نظر من تصمیم آقای جنتی و آقای ایوبی در انتخاب نوع نگاه به جشنوارههای کودک و نوجوان، تصمیم مهم و سختی است.
اواخر تابستان و اوایل پاییز آغاز اکران سینمای کودک
فکر می‌کنید اکران فیلمهای کودک چه زمانی و در چه سینماهایی عملیاتی شود؟
فعلا بنای ما بر این است که از اواخر تابستان و اوایل پاییز گروه کارش را شروع کند. استفاده از استعداد مدارس میتواند شروع پربارتری را برای گروه رقم زند. در صدد آن هستیم که نماینده‌ای از آموزش و پرورش به شورای ما بپیوندد تا تصمیمات جنبه مشترک پیدا کنند و سریعتر وارد مرحله اجرا شوند.
البته برایمان بسیار هم مهم خواهد بود که سالن‌های نمایش دهنده، در مرحله افتتاح، عملیات بازسازی یا زیباسازی‌شان زیر نظر شورا، انجام شده باشد و مخاطبان تغییر فضا را در همان اولین مراجعه حس کنند. فضای مطلوب، عامل موثری در ایجاد کشش جهت مراجعه‌های مجدد و مستمر مخاطبان خواهد بود و تجدید حیات سینمای کودک و نوجوان را به بهترین شیوه ممکن، به جامعه اعلام خواهد کرد. امیدوارم سالن‌های سری اول با انجام این تغییرات نقش الگویی خود را به خوبی ایفا کنند.
سینمای کودک نیازمند اقدامات زیرساختی چشمگیر
در زمینه تولید چه کارهایی کرده‌اید یا چه مشکلاتی دارید؟
واقعیت این است که در حوزه تولید، نیاز به اقدامات زیرساختی چشمگیر است. سینمای کودک بیشتر از انواع دیگر سینما، احتیاج به استودیوهای فیلمبرداری با امکانات جلوه‌های ویژه دارد. اگر با تمام کسانی که تاکنون کار عروسکی، تروکاژی یا انیمیشن کرده‌اند صحبت کنید، متوجه می‌شوید که مشکلی بنام فقدان استودیو و یا حتی سوله‌ای با ابعاد و ارتفاع مناسب، یکی از مشکلات اصلی و جدی است. پروژه‌هایی مانند "کلاه قرمزی" و "شهرموشها" هم با چنین مشکلی مواجه بوده‌اند. محیط‌های واقعی، بخصوص شهری، برای حرکت عروسکگردانها امکانات لازم را ندارد و نمی‌توان گروه عروسکگردانها را در ارتفاعی پایین‌تر از سطح صحنه، هم استتار کرد و هم برایشان فضای حرکت ایجاد کرد. عملا غیر از پلاتوهایی که می‌توان در آنها دکورها را در ارتفاع 160 سانتیمتری از سطح زمین، روی سکوهای محاسبه شده نصب کرد، کار عروسکی در جاهای دیگر غیرممکن یا بسیار دشوار است. البته در فضاهای طبیعی مانند جنگل و دشت هم به شرط گودبرداری و ایجاد راهروهایی برای عروسک گردانها، تاحدی کار قابل انجام است که در آنصورت مشکل آب و هوا به ماجرا اضافه می‌شود. متاسفانه فضاهای بزرگی که بتوان در آنها دکور ساخت و پرده‌های کروماکی نصب کرد، در اختیار مجموعه سینمای کشور و بخصوص سینمای کودک نیست. باعث تاسف است که در شهر بزرگ تهران، تعداد قابل توجهی سوله‌های خالی و مناسب وجود دارد که یا انبار شده‌اند یا برای روز مبادا درهایشان قفل است و یا در اختیار مدیریت‌هایی قرار دارند که اهمیتی برای فعالیت‌های سینمایی از جمله سینمای کودک قائل نیستند. اگر نبود واگذاری موقت سوله "بوستان ولایت" به فیلم "شهرموشها" و یا واگذاری موقت بخشی از سوله‌ای که در نمایشگاه بین المللی در اختیار نهاد ریاست جمهوری بود به فیلم "خاله قورباغه" و همچنین مساعدت سازمان سینمایی و بنیاد فارابی با تغییر برنامه‌ای که برای پلاتوی فارابی داشتند، این فیلمها امکان تولید نمی‌یافتند. تنها راه فیلمسازان کودک بخصوص از نوع عروسکی، این شده که در جاده‌های خارج از تهران، سوله‌هایی را اجاره کنند و کل گروه خود را برای ساخت و ساز و یا چندماه فیلمبرداری هر روز کیلومترها راه ببرند و بیاورند تا فیلمی ساخته شود؛ در حالیکه در همین محوطه نمایشگاه بین‌المللی تهران و بسیاری از کارخانجات و مراکز داخل شهر، تعداد زیادی سوله خالی وجود دارد که سالهاست بدون استفاده خاک می‌خورند. سوله‌هایی که به راحتی می‌توانند به استودیوهای فیلمبرداری یا تمرین و اجرای تئاتر و یا برگزاری هر رویدادی برای بچهها، تبدیل شوند. کافی‌ست در تعاملی بین وزارت ارشاد و وزارت صنعت، یک یا دو سوله به طور ثابت در اختیار فعالیت‌های هنری و سینمایی قرار گیرد و مشکل موجود تا حد زیادی برطرف شود. این سوله‌ها حتی اگر تعمیر و تجهییزی هم لازم داشته باشند، به صرف داشتن ابعاد مناسب برای سینمای کودک غنیمت خواهند بود.
همانطور که گفتم خوشبختانه در حال حاضر با موافقت سازمان سینمایی و بنیاد فارابی، پلاتوی ساختمان شماره 2 فارابی (استودیو میثاقیه سابق) بجای اتاق‌بندی و تبدیل به فضای آموزشی، در اختیار سینمای کودک قرار گرفته است. این پلاتو که در حال حاضر موقتا در اختیار فیلم عروسکی "خاله قورباغه" است، با توجه به ساخت سکوهایی برای حرکت عروسک گردانها و همچنین نصب سراسری پرده‌های کروماکی، بعد از این فیلم نیز برای ساخت فیلمهای کودک دیگر مورد استفاده قرار خواهد گرفت. شاید بتوان گفت که برای اولین‌بار سینمای کودک ایران میتواند روی داشتن یک پلاتوی ویژه خود حساب کند. به شرط آنکه ابعاد این پلاتو (حدود سیصد متر مربع) برای فیلم متقاضی کافی باشد. به هرحال این پلاتو فعلا میتواند نقش یک گره‌گشای موقت را ایفا کند؛ و داشتن یک شهرک سینمایی با سه-چهار سوله 2000متری که هرکدام حداقل 8مترارتفاع داشته باشند، از نیازهای جدی و اولیه سینمای کودک است که تامین آن از عهده بخش خصوصی خارج است.
امیدوارم دوستان اصفهانی، در کنار نگرانی‌ها و برنامه‌هایی که برای برگزاری جشنواره دارند، به این کمبودهای زیرساختی تولید هم فکر کنند. اصفهان میتواند بانی تاسیس اولین شهر سینمای کودک باشد و در تولید نیز سهم موثری داشته باشد و یا با مشارکت در هزینههای تولید هر فیلم کودک، آغاز اکران آن فیلم از شهر اصفهان را، رقم بزند. این توصیه را به همه شهرهای نزدیک تهران و یا شهرهایی که برای استقرار و اقامت گروههای فیلمسازی امکاناتی دارند نیز داریم. بی‌تردید اولین شهری که قدم در این راه بگذارد، نامش در تاریخ سینمای کودک ایران ثبت خواهد شد.
آرزوی‌تان برای سینمای کودک؟
امیدوارم فردای سینمای کودک بهتر از امروزش باشد. ما در شورا تمام تلاش خود را برای این مهم می‌کنیم و امیدواریم همه علاقمندان به این نوع سینما و همچنین کسانی که دغدغه تفریح فرهنگی بچه‌های کشورمان را دارند، با ما همدل و همراه شوند. از این فرصت استفاده می‌کنم تا قدردانی کنم از اعضای شورا که با جدیت در جلسات شرکت می‌کنند و عاشقانه و مسئولانه مسائل سینمای کودک را دنبال می‌کنند... و ابراز امیدواری کنم که رغبت و همت در رگ‌های مسئولان آینده‌نگر در سایر وزارتخانه ها برای حمایت از این سینمای متعلق به نسل آینده کشور بجوشد... و عذرخواهی کنم از همه دوستان رسانه‌ای که مشفقانه و مسئولانه پیگیر موضوع سینمای کودک و نوجوان و انجام مصاحبه در این زمینه بوده‌اند،ان شالله بزودی با خبرهای خوب و تازه خودم به سراغشان می‌روم.
اعضای شورای سیاستگذاری و راهبری سینماهای کودک و نوجوان به ترتیب الفبا عبارتند از:مهدی ارگانی (کارشناس فرهنگی و رئیس هیئت مدیره کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان)،حجت الله ایوبی (ریاست سازمان سینمایی)،مرضیه برومند (کارگردان فیلمهای کودک، بازیگر)،علیرضا تابش (رئیس بنیاد سینمایی فارابی)،حمید جبلی (نویسنده و کارگردان فیلمهای کودک، بازیگر)،محسن چینی فروشان ( مدیرعامل سابق کانون پرورش فکری و دبیرکل سازمان سیفژ در تهران، مرکز بین المللی فیلمسازان کودک و نوجوان)،دکتر جواد حاتمی (روانپزشک، مدیر گروه های کوک و نوجوان در شبکه های مختلف صدا و سیما)،رمضانعلی حیدری خلیلی (مشاور اجرایی ریاست سازمان سینمایی)،علیرضا رضاداد ( مدیرعامل اسبق فارابی، دبیر چند دوره از جشنواره های کودک و نوجوان)،علیرضا شجاع نوری (تهیه کننده، بازیگر، دبیر چند دوره از جشنواره های کودک و نوجوان)،فرشته طائرپور ( نویسنده و تهیه کننده فیلمهای کودک و نوجوان، مدیر خانه ادبیات و هنر کودکان، رئیس انجمن کارفرمایی تهیه کنندگان)،مسعود کرامتی (نویسنده و کارگردان فیلمهای کودک و نوجوان، بازیگر)،رضا کیانیان ( نویسنده، طراح هنری و بازیگر)،اکبر نبوی (نویسنده و کارشناس فرهنگی، عضو شورای پروانه ساخت).
انتهای پیام