دکتر «حاجی کریمی» - دانشیار دانشگاه ایلام در این میزگرد اظهار کرد: اظهارنظر در مورد آب را باید در بخش‌های تأمین آب و مسائل مربوط به آب و خاک و کشاورزی دسته‌بندی کرد چراکه 90 درصد مصرف آب در کشور در بخش کشاورزی است و لازم است در این زمینه تلاش بیشتری صورت گیرد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه ایلام اضافه کرد: آب در مجموع در سه دسته آب‌های سطحی، آب‌های زیرزمینی و آب‌های نامتعارف طبقه‌بندی می‌شوند و نباید فراموش کرد که ما در ناحیه‌ای با اقلیم خشک قرار داریم که بارش‌های آن در یک فصل خاص متمرکز و در باقی فصول سال خشک است به همین سبب علیرغم دیدگاه‌های مخالف سدسازی در کشور بنده معتقدم که سدسازی در ایلام توجیه دارد و باید ذخیره‌سازی آب برای فصل خشک صورت پذیرد چراکه در شرایطی خشک و دارای الگوی بارشی خاصی هستیم که سدسازی را به یک ضرورت تبدیل می‌کند.
کریمی با اشاره به اینکه در بحث تخصیص اعتبارات برای تسریع در اتمام پروژه‌های سدسازی نیازمند توجه جدی از سوی وزارت نیرو هستیم، خاطرنشان کرد: طولانی و زمان‌بر شدن اجرای پروژه‌های سدسازی باعث غیراقتصادی شدن آن طرح می‌شود که با توجه به ضرورت مهار آب‌های مرزی، وزارت نیرو باید در زمینه تخصیص اعتبارات به طرح‌های کلان استان ایلام نگاه ویژه‌ای داشته باشد.
این مدرس آب دانشگاه ایلام ادامه داد: یکی از نکات بسیار مهم و حیاتی در ارتباط با سدهای موجود و همچنین سدهای در حال ساخت بحث فرسایش خاکی و رسوب در پشت سد است. به عنوان نمونه متأسفانه سالانه 1 میلیون تن رسوب وارد سد ایلام می‌شود که یک رقم نگران‌کننده است و نباید فراموش کرد که این سد یک منبع استراتژیک بوده که 50 درصد آب شرب شهر ایلام را فراهم می‌کند.
وی با بیان اینکه کارهای انجام‌شده به منظور حفاظت حوزه آبخیز خوب اما ناکافی است، یادآور شد: آمارها به ما می‌گویند که این کارها کافی نبوده چراکه حوزه آبریز بسیار حساس است. باید از تمام پتانسیل برای جلوگیری از فرسایش خاک بالادست آن استفاده شود. یکی از اساتید دانشگاه تهران در جریان بازدید از پروژه‌های آبخیزداری استان تأکید داشتند رسوبات ریزدانه در پشت پروژه‌های اجرا شده حوزه آبخیزداری در ایلام به جای رسوبات درشت‌دانه جمع شده که این امر نشان‌دهنده نامتناسب بودن روش‌های موجود برای حفاظت از خاک است به همین سبب باید اجرای کارهای بیولوژیک را در پروژه‌های آبخیزداری در دستور کار قرار دهیم.
کریمی عنوان کرد: یک نکته که دوستان حتی متخصصین از آن غافل هستند بحث بازنگری در محاسبات هیدرولوژیک طرح‌هاست. مثلاً سد سیمره که با آورد متوسط سالانه 100 مترمکعب در ثانیه ساخته شده درنتیجه تغییرات اقلیمی سال‌های اخیر با روند کاهشی درآورد منابع آب مواجه شده است و بنابراین برای داشتن عملکردی بهینه، باید تغییرات هیدرولوژیکی در سدسازی موردتوجه قرار گیرد و نباید سدی بسازیم که آبی پشت آن جمع نشود. در بحث آب‌های سطحی نیز اقداماتی صورت گرفته که زمین‌های دیم ما را آبی و اراضی آبی ما را دیم کرده است که نمونه آن در منطقه چرداول قابل مشاهده است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه ایلام تجدیدنظر در حق آبه‌های سطحی استان را امری لازم دانست و گفت: کرمانشاه باید برداشت بیش از حد از دشت حمیل و اسلام‌آباد را متوقف کند.
این مدرس دانشگاه در بحث حفاظت از محیط‌زیست اظهار کرد: حفظ محیط‌زیست یک اولویت جدی و مهم است که نباید از آن غفلت شود و درجاهایی که بر روی آب‌های سطحی سد ساخته می‌شود با رها کردن آب در پایین‌دست سد، ضمن تغذیه دشت، محیط‌زیست منطقه نیز از بین نمی‌رود.
وی با اشاره به منفی بودن بیلان برخی دشت‌های استان در زمینه آب‌های زیرزمینی همانند سایر مناطق کشور، اضافه کرد: لازم است اقدامات علاج بخشی ازجمله تقویت اکیپ‌های بازرسی، تقویت سفره‌های آبخوان در این زمینه صورت گیرد که در این زمینه اقدامات صورت گرفته کافی و مؤثر نبوده است.
کریمی با تأکید بر تبعات خطرناک و غیرقابل‌جبران بودن بیلان منفی آب‌های زیرزمینی ازجمله نشست آبخوان‌ها، افزود: تحقیقات صورت گرفته در دشت مهران نشان‌دهنده نشست آبخوان‌ها در نقاطی است که با افت سطح آب همراه بوده است و بنابراین باید تصریح کنیم که نشست زمین یک پدیده یک‌طرفه و غیرقابل‌بازگشت است که میزان ظرفیت ذخیره‌سازی آب زیرزمینی را کاهش می‌دهد به عنوان یک نمونه هشداردهنده تحقیقات نشان از افت 30 تا 50 میلیون مترمکعبی از ظرفیت آبخوان دشت مهران دارد که باید به عنوان تهدیدی جدی برای منابع استراتژیک آب زیرزمینی از سوی مسئولان و دستگاه‌های اجرایی مرتبط در نظر گرفته شود.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه ایلام ادامه داد: برای اجرای برخی از روش‌های نوین ازجمله احداث سدهای زیرزمینی که مخصوص مناطق خشک همچون استان ایلام است با کمبود اعتبار مواجه هستیم.
وی با اشاره به سوء عملکرد کشاورزان و سازمان آب در دشت‌عباس، گفت: با ورود شبکه انتقال آب کرخه به دشت‌عباس و تلفیق آب سطحی و زیرزمینی با مشکلاتی مانند کاهش 20 تا 30 درصدی محصولات به دلیل تبخیر و بالا آمدن سطح آب مواجه بودیم که در یک نمونه نادر در دنیا پرآبی باعث بحران و از میان رفتن سرمایه‌ها می‌شود.
این مدرس دانشگاه کیفیت آب‌های زیرزمینی را موضوعی با اهمیت اعلام و عنوان کرد: در دشت مهران افزایش EC و کاهش کیفیت آبخوان داریم که توجه به این امر از سوی دستگاه‌های متولی ضروری به نظر می‌رسد.
کریمی با اشاره به استفاده از آب‌های نامتعارف از قبیل پساب فاضلاب که با یک سری تمهیدات امکان استفاده از آن‌ها وجود دارد، ادامه داد: سؤالی که در بحث خاک و کشاورزی برای ما پیش می‌آید این است که دیده می‌شود در یک سال کشاورزان همگی عدس می‌کارند و یا اینکه در سال دیگر همه اقدام به کشت نخود می‌کنند، در این راستا مطالعه پتانسیل‌یابی اراضی استان امری ضروری است که باید بدانیم چه منطقه‌ای از استان برای چه کشتی مناسب است و به دنبال آن فرآیند کشت را مدیریت کنیم که به‌عنوان‌مثال در فلان منطقه چه محصولی بکاریم، اهمیت این موضوع بدان حد است که باید در برخی مواقع کشت یک سری از محصولات را به کشاورزان تحمیل کنیم.
وی به بحث آب مجازی اشاره و تصریح کرد: باید بدانیم که در یک منطقه کشت هندوانه چقدر آب نیاز دارد و استاندارد آن چقدر است؟ چراکه تناسب اراضی موضوعی بسیار بااهمیت بوده و یادمان باشد که سوق به سمت احداث صنایع جانبی برای کشاورزی، ارزش افزوده محصولاتمان را افزایش می‌دهد.
کریمی با ابراز نگرانی از عواقب عدم کنترل کیفیت محصولات کشاورزی، با طرح این سؤال که آیا استانداردهای زیست‌محیطی در مورد خیاری که با مزه‌ی سم وارد بازار سر سفره می‌آید، رعایت می‌شود؟ گفت: شیوع سرطان‌ها در جامعه به عدم کنترل‌ها برمی‌گردد که مشخص کردن متولی این امر، باید به جد پیگیری شود.
دانشیار دانشگاه ایلام با اشاره به اینکه در بحث آبخیزداری و آبخوانداری کارهای خوبی در سطح استان انجام‌شده که بهترین نمونه آن موسیان است که به خوبی اجرا و در حال نگهداری است، اظهار کرد: در مهران به عنوان نقطه مقابل آن متأسفانه خوب کار نشده و به خوبی از آن نگهداری نمی‌شود.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه ایلام بابیان اینکه استفاده از توان نیروی‌های بومی در مطالعات، تحقیقات و اجرا نیازمند تمرکز است، گفت: واقعاً آب و فاضلاب زحمات زیادی در ساماندهی، بهسازی و کمک به تأمین آب سالم می‌کشد ولی شبکه فرسوده موجب نگرانی ما از کیفیت آب‌شده است. چون کاری نیست یک دستگاه به‌تنهایی آن را انجام دهد بلکه همه باید کمک کنیم.
کریمی با اشاره به اینکه شاهدیم که در یک نقطه مشخص شکستگی شبکه آب شهری اصلاح می‌شود ولی بعد از چند ماه دوباره همان نقطه دچار آسیب می‌شود، عنوان کرد: باید دلیل این اتفاق در آن نقطه بررسی شود و نباید بگذاریم که یک ایراد چند بار تکرار شود. در همه زمینه‌های آبخوان لزوم همراهی قوه قضاییه در برخورد متناسب با تخلفاتی که صورت می‌گیرد مورد تأکید است.
آب در بحران / خنک شدن به چه قیمتی؟
مهندس «حمید لطفی‌زاد» عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام نیز در این میزگرد، اظهار کرد: اصولاً از سطح کشوری تا استان چند سالی است که بحران آب مطرح‌شده و وقتی آمارها را نگاه می‌کنیم دیده می‌شود بحران‌ها در حد 50 درصد است.
وی با بیان اینکه اخیراً از سوی مسئولان وزارت نیرو اعلام‌شده 301 شهر در کشور تنش آبی دارند، افزود: در یک مقطع در 3 دولت گذشته بدون برنامه‌ریزی کلان، برداشت از منابع آبی توسعه پیداکرده درحالی‌که بر اساس استاندارهای جهانی برداشت از منابع باید بین 20 تا 40 درصد باشد که در کشور ما در خیلی از استان‌ها به 90 درصد رسیده که در حوزه زاینده‌رود 95 درصد و در حوزه دریاچه ارومیه 150 درصد برداشت‌شده که همین امر بحران‌زا شده است.
لطفی‌زاد با بیان اینکه معتقدم بحران زاییده دست بشر است نه تغییر اقلیم، گفت: متوسط بارندگی در کشورمان در 50 سال گذشته 250 میلی‌متر بوده که بنا به دلایلی صنایع پر آب‌بر به خشک‌ترین نقاط کشور کشیده شده است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام با بیان اینکه در یک تقسیم‌بندی کلی مصرف آب در 3 دسته شرب، صنعت و کشاورزی طبقه‌بندی می‌شود، اضافه کرد: در کشوری که 250 میلی‌متر بارش دارد نباید به سمت صنایع پر آب‌بر سوق داده شود و از همه مهم‌تر اینکه در حوزه کشاورزی نیز توسعه را باید تعطیل کرد و به سمت بهبود حرکت کنیم. هرچند ایلام جز استان‌های محروم کشور است که وارد بحران نشده است.
وی با اشاره به اینکه شاخص مصرف ما 40 درصد از آب‌های سطحی است، تأکید کرد: 3 میلیارد مترمکعب آب سطحی و 300 میلیون مترمکعب آب زیرزمینی در استان داریم که در بحث آب زیرزمینی وارد بحران کشوری شده‌ایم و با توجه به این وضعیت باید در کشاورزی جلوی توسعه را بگیریم و به سمت بهبود رفته و راندمان را بالا ببریم.
لطفی‌زاد تولید محصولات اضافی در بخش کشاورزی را پرت دانست و گفت: 35 درصد تولیدات بخش کشاورزی در سطح کشور پرت می‌شوند که درواقع نیازی به این تولیدات نیست و در حقیقت مازاد هستند و با توجه به چنین شرایطی باید به سمت صنایع تبدیلی و یا صادرات حرکت کنیم.
3 میلیارد تومانی که هیچ کمکی به صرفه‌جویی در مصرف آب شرب نکرده است
این مدرس دانشگاه پاشنه آشیل کشور در آب شرب را آب بدون درآمد اعلام و عنوان کرد: هر آبی نمی‌تواند برای شرب استفاده شود. تمام منابع آب شرب در کشور در حال بهره‌برداری هستند. ذائقه آب ایلام EC زیر هزار است. از آب سد دویرج نمی‌توانیم برای شرب استفاده کنیم بلکه باید به سمت آب بدون درآمد که الزاماتی ازجمله تعویض کنتورهای خراب و کولرهای آبی دارد، حرکت کنیم.
وی با بیان اینکه آب شرب منابع محدودی دارد، اضافه کرد: کولرهای آبی اگر بخواهند دمای 40 درجه را به 20 درجه برساند به‌اندازه یک شخص آب مصرف می‌کنند. وزارت نیرو باید به سمت تولید برق برود تا کولرهای گازی را جایگزین کولرهای آبی کنیم چون می‌توانیم برق را تولید کنیم ولی تولید آب غیرممکن است.
لطفی‌زاد به انشعابات غیرمجاز شخصی و دولتی با محوریت شهرداری برای فضای سبز اشاره و عنوان کرد: باید به سمتی پیش برویم که از آب شرب برای آبیاری فضای سبز استفاده نشود بلکه از فاضلاب شهری بهره برد و متأسفانه شهرداری ایلام در چغاسبز تأسیسات این مهم را با 3 میلیارد تومان هزینه، آماده کرده ولی متأسفانه از آن استفاده نمی‌کند.
آخرین وضعیت سدهای ایلام
مهندس «علی پوراحمد» - عضو اصلی هیئت‌مدیره و معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای استان ایلام نیز در این میزگرد با بیان اینکه کل پتانسیل آب سطحی استان 3 میلیارد و 670 میلیون مترمکعب است، اظهار کرد: پتانسیل آب زیرزمینی در استان ایلام 620 میلیون مترمکعب است که از این میزان 300 میلیون مترمکعب سازند سخت و 320 میلیون مترمکعب آبرفت است.
وی با اشاره به اینکه 420 میلی‌متر متوسط بارش سالانه است، افزود: مصارف آب استان شامل 690 میلیون مترمکعب کشاورزی، 63 میلیون مترمکعب شرب و 28 میلیون مترمکعب نیز در بخش صنعت است که در مجموع 781 میلیون مترمکعب کل مصرف آب استان است.
معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای استان اضافه کرد: حوزه‌های آبریز استان شامل 2 حوزه آبریز کرخه و آبریز مرزی غربی است که حوزه آبریز کرخه 5255 کیلومترمربع و حوزه آبریز مرزی غربی نیز 14645 کیلومترمربع است.
پوراحمد با بیان اینکه در بحث بیلان آب نیز کل ریزش‌های جوی استان 8 میلیارد مترمکعب است که از این میزان 4.2 میلیارد مترمکعب تبخیر و 1.5 میلیارد مترمکعب نفوذ می‌کند، گفت: رواناب‌های تولیدی در دو حوزه کرخه و مرزی غربی 2.3 میلیارد متر مکعب است که از این میزان 1 میلیارد مترمکعب در حوزه کرخه و 1.3 میلیارد مترمکعب در حوزه مرزی غربی است.
وی با اشاره به اینکه با احتساب آورد رودخانه سیمره در بالا دست که 1.37 میلیارد مترمکعب است مجموع آورد رودخانه‌های استان 3.67 میلیارد مترمکعب است، ادامه داد: 2.93 میلیارد مترمکعب آب از استان خارج می‌شود که 93 صدم میلیارد مترمکعب از مرز خارج و وارد کشور عراق می‌شود و 2 میلیارد مترمکعب از آن نیز وارد خوزستان می‌شود.
عضو اصلی هیئت‌مدیره شرکت آب منطقه‌ای ایلام با تأکید بر اینکه 74 صدم میلیارد مترمکعب آب در استان استحصال می‌شود، گفت: نمی‌توان نسخه عامی برای همه استان‌های کشور بنویسیم چراکه خیلی از استان‌ها سدهای خود را کاملاً ساخته‌اند. حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا ما توانسته‌ایم از رواناب‌هایی که از استان خارج می‌شود، استفاده کنیم.
پوراحمد با اشاره به اینکه 360 میلیون مترمکعب آب در جریان بارش‌های سال گذشته از رودخانه گدارخوش از استان خارج شد، اضافه کرد: اگر سد بود چنین نمی‌شد. سدسازی به جای خود بسیار حیاتی است ولی بعضی جاها اصلاً آبی به پشت سدها نمی‌آید. نباید فراموش کرد که نیاز به سدسازی در استان برای مهار آب‌های مرزی وجود دارد.
وی به بخشی از فعالیت‌های شرکت آب منطقه‌ای استان اشاره و عنوان کرد: سد مخزنی دویرج از 50 درصد به 100 درصد پیشرفت رسیده که ظرفیت 205 میلیون مترمکعب آب را دارد، سد مخزنی کنگیر بهره‌برداری شد و شبکه آبیاری و زهکشی سد دویرج از 55 درصد به صددرصد پیشرفت رسیده و افتتاح شد. شبکه کنگیر نیز 95 درصد پیشرفت فیزیکی دارد که تا پایان سال افتتاح خواهد شد.
معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای استان طرح آب‌رسانی به ایوان را حیاتی‌ترین طرح آب‌رسانی استان دانست و یادآور شد: اجرای طرح دشت‌های عباس، فکه و عین‌خوش با مساحت 33 هزار هکتار جزء طرح‌های نادر در کشور محسوب می‌شود.
پوراحمد اظهار کرد: روی تمام رودخانه‌های استان یا سدی در دست اجرا داریم یا در دست مطالعه هستند که باید حداکثر استفاده از آب‌های مرزی استان به خاطر سخت بودن اراضی و شیب به سمت عراق داشته باشیم.
وی با بیان اینکه در بحث رسوب در سدهای استان باید گفت که کل سدهای ما مبتلا به رسوب هستند، تأکید کرد: حوزه آبریز سدهای ما به دلیل عدم پوشش گیاهی و شیب تند پتانسیل تولید رسوب را دارند؛ که بحث آبخیزداری و آبخوانداری و بعضاً احداث سدهای تأخیری و رسوبی ازجمله نیازهای ماست که انجام این اقدامات در حوزه سد مخزنی گلال و سد میمه در دستور کار قرار دارد.
عضو اصلی هیئت‌مدیره شرکت آب منطقه‌ای ایلام سدهای چم گردلان و دویرج را دارای بیش‌ترین حد رسوب دانست و گفت: این استان پتانسیل تولید رسوب بالایی دارد.
وی ادامه داد: وزارت نیرو مخازن اصلی و سدهای مخزنی را بر اساس آمار بلندمدت اجرا می‌کند ولی شبکه‌های آبیاری و زهکشی را بر اساس برنامه کوتاه مدت که سد مخزنی چناره بر اساس آمار بلندمدت در دست اجراست که آب بلندمدت شهرستان‌های سیروان، چرداول و ایلام از سد چناره تأمین می‌شود.
پوراحمد خاطرنشان کرد: رهاسازی آب زیست‌محیطی در حوزه پایین‌دست سدها نیز یکی از برنامه‌های امور آب است در سد کنگیر بعد از سد چشمه‌های آب «سیاهگل» است که آب زیست‌محیطی در آنجا تأمین و یا در سد مخزنی دویرج چند کیلومتر پایین‌تر از سد، زه آب دشت را تغذیه می‌کند و با این تفاسیر بر اساس نرم زیست‌محیطی باید آب رها شود.
معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای استان عنوان کرد: بحث تغذیه مصنوعی را در دشت «برتش» داریم که در مجموع 5 سایت در سطح استان شناسایی‌شده که در 3 سایت عملیات اجرایی صورت گرفته است که در کنار این اقدامات، اکیب‌های گشت زنی و بازرسی را امسال افزایش داده‌ایم.
تلمبه‌های غیرمجاز جمع‌آوری می‌شوند
مهندس «احسان یارمحمدی» - مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای ایلام نیز در این میزگرد اظهار کرد: در بحث رودخانه چرداول و کاهش دبی آن در چند سال گذشته باید گفت که دو قضیه اتفاق افتاد که آورد رودخانه که کم شد برخی از کشاورزان در بستر رودخانه، خاک ریخته و اقدام به کاشت برنج کردند ولی در سال 91 و 92 شورای حفاظت آب در آن شهرستان تشکیل شد و برخورد صورت گرفت که هم پاک‌سازی بستر رودخانه انجام شد و هم موتورهای تلمبه‌ای بدون مجوز نیز جمع‌آوری شدند.
وی با بیان اینکه مجوزهای صادره برای استفاده از موتور تلمبه‌ها فقط برای فصل پرآبی یعنی از مهر تا اردیبهشت است، افزود: در این سال‌ها کشاورزان خارج از اراضی مشمول حق آبه اصلی، برنج و یونجه کاشت کردند نباید فراموش کرد که حق آبه بر مجوز بهره‌برداری ارجحیت دارد و در روستاهای پایین‌دست آب به‌شدت کم شده بود که در همین راستا 262 موتور در سال گذشته جمع‌آوری شد و آب نیز به پایین‌دست نیز رسید.
یارمحمدی اضافه کرد: متأسفانه در حال حاضر نیز تعدادی تلمبه غیرمجاز وجود دارد که جمع خواهند شد و برخوردها به نحوی شدت گرفته که در حال حاضر ورود هرگونه لودر و گریدر به منطقه باید با مجوز آب منطقه‌ای صورت گیرد.
مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای ایلام راه‌اندازی شورای حفاظت از آب در مرکز استان و شهرستان‌ها را گامی مهم برای حفاظت از آب اعلام کرد و گفت: رییس این شورا در استان با استاندار و در شهرستان‌ها نیز با فرمانداران است.
وی ادامه داد: بحث دیگری که در این حوزه وجود دارد تعیین حد بستر و سندهایی است که در دست مردم وجود دارد؛ که نقشه‌برداری‌های لازم در این زمینه صورت گرفته و سطح هر بهره‌بردار مشخص شود.
یارمحمدی با بیان اینکه در بحث بیلان منفی نیز باید گفت که 350 میلیون مترمکعب در آبرفت ذخیره داریم، گفت: اکثر چاه‌های ما آهکی هستند و اکثر چاه‌های آب شرب ما به جز در مهران و دهلران سازند سخت هستند که 300 میلیون مترمکعب در سازند سخت پتانسیل داریم.
مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای ایلام عنوان کرد: جزء استان‌هایی هستیم که تعداد کمی چاه غیرمجاز داریم و در تر سالی‌ها هم در چاه‌های مجاز در دشت‌های مهران و موسیان ساعت‌های کارکرد چاه‌ها کم شده و سفره‌های آب زیرزمینی افت نداشته‌اند اما در خشک‌سالی‌ها این شرایط فرق خواهد کرد.
وی با اشاره به اینکه ما 60 تا 70 درصد از منابع زیرزمینی برداشت می‌کنیم و در آب سطحی نیز تا 40 درصد برداشت می‌کنیم، خاطرنشان کرد: در بحث برخورد با چاه‌های مجاز دارای اضافه برداشت دو حالت صورت می‌گیرد یکی دبی لحظه‌ای و دیگری حجم برداشت است که در بحث دبی لحظه‌ای برخورد می‌شود و در حال حاضر 14 اکیپ بازرسی فعال در سطح استان وجود دارد ولی در بحث حجم برداشت، مقررشده باید کنتور هوشمند نصب شود که در این راستا 330 کنتور هوشمند خریداری و بیش از 500 کنتور ساخته شد که بر اساس بخشنامه نصب کنتورها بر عهده شرکت توزیع برق است و الان کنتورهای «فها» و «حجمی» مطرح هستند که در بحث اقتصاد مقاومتی 80 کنتور حجمی و 400 کنتور فها در نظر گرفته شده است.
یارمحمدی تصریح کرد: برای کاهش استفاده از آب، اجرای سیستم‌های آبیاری تحت فشار نیز از برنامه‌های مهم در این بخش است ولی در عمل کاهش مصرف صورت محقق نشده چون سطح زیر کشت افزایش یافته است.
مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای ایلام با تأکید بر اینکه در اجرای برخی از طرح‌ها نیازمند هماهنگی آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی هستیم، اظهار کرد: دشت‌عباس از سال 1342 تا 1384 دشت ممنوعه و زیر نظر خوزستان بود تا اینکه در سال 1388، شبکه وارد منطقه و در مجموع 3 میلیون مترمکعب آزاد شد ولی مردم نتوانستند کاری از پیش ببرند چون درصد EC سطح آب زیرزمینی در دشت‌عباس از آب کانال بیشتر است.
وی ادامه داد: در یک برهه از زمان گفتیم هرکس از آب زیرزمینی دشت‌عباس استفاده کند، جریمه شود، افزود: اما چون سطح آب زیرزمینی بالا آمده است به اجبار این قانون را تغییر داده‌ایم.
یارمحمدی یادآور شد: در حال حاضر گفته می‌شود که آب مرز است نه رودخانه و می‌گویند موتور تلمبه‌ها آب را می‌کشند و مرز جابجا می‌شود که در این راستا بحث چاهک‌ها مطرح شده است.
آب در ایلام ارزان است
مهندس «داراب بیرانوند» - مدیرعامل آب و فاضلاب شهری استان ایلام نیز در این میزگرد اظهار کرد: وقتی کشوری یک‌سوم بارندگی‌های جهان را دارد و جز هفت کشور سیل‌خیز جهان است یعنی کاری نکرده‌ایم و در هر بارندگی باید تنمان بلرزد که به عنوان نمونه آن در سال 87 حدود 20 میلی‌متر بارش داشتیم و امسال دومین استان پر بارش کشور بودیم به طوری که حدود 718 میلی‌متر بارش در استان به ثبت رسید که نسبت به متوسط دو برابر شده ولی در سطح کشور 225 میلی‌متر بارش داشتیم که در قیاس بلندمدت حدود 3 درصد کاهش نشان می‌دهد.
بیرانوندی با بیان اینکه شیب ایلام تند و سنگلاخی است و بیش‌ترین بارندگی را به سمت رودخانه‌های مرزی داریم، تصریح کرد: دولت باید تکلیف رودخانه‌های مرزی را مشخص کند.
مدیرعامل آبفای شهری استان با بیان اینکه مشکل ما این است که به آب به عنوان کالایی ضروری نگاه می‌کنیم، گفت: اقتصاد آب باید از همه بحث‌ها مهم‌تر باشد. 8 درصد آب برای شرب داریم و مابقی آن در کشاورزی و صنعت مصرف می‌شود. هر کیلو گندم 1.5 مترمکعب آب مصرف می‌کند و 1.5 مترمکعب آب معادل 3.5 دلار در عرف جهانی است یعنی در ازای حدود 10 هزار تومان آب مصرفی از کشاورز 2 هزار تومان گرفته می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: تکلیف اقتصاد آب در کشور باید مشخص شود. استاندارد سرانه هر نفر 250 لیتر آب است آب در ایران که یک‌سوم بارندگی‌های جهان را دارد باید به سمت صنعت برود چون اشتغال و ارزش افزوده ایجاد می‌کند. جهان اول نفت ندارد ولی صنعت دارد متوسط مصرف آب اروپا در کشاورزی 45 درصد و مابقی در صنعت است.
بیرانوندی تأکید کرد: سال گذشته در شهر ایلام 51 کیلومتر از 87 کیلومتر شبکه فرسوده، اصلاح شد و با فرهنگ‌سازی‌های انجام‌شده مردم کمتر حیاط و کوچه را می‌شویند اما مشکل اینجاست که شهرداری به آب به عنوان گوشت قربانی نگاه می‌کند و هرروز در خیابان‌ها شاهد خالی کردن تانکرهای آب و شست‌وشوی فضای سبز با آب شرب و یا غیرشرب هستیم.
مدیرعامل آب و فاضلاب شهری استان با بیان اینکه بالاترین قیمت تمام شده آب در کشور متعلق به ایلام است، عنوان کرد: هم‌اکنون در سطح استان 1700 کیلومتر شبکه آب داریم که 320 کیلومتر از آن فرسوده است که امسال در جریان تعریض خیابان‌ها خیلی از شبکه‌های فرسوده تعویض شدند.
وی با بهتر ارزیابی کردن وضعیت آب در امسال نسبت به سال گذشته گفت: در سال گذشته سیل هرچند به فزونی آب کمک کرد اما دسترسی تصفیه‌خانه فاضلاب را ا از بین برد و ما به حالت اضطرار شبکه را وصل کردیم.
بیرانوندی با بیان اینکه 45 درصد جمعیت استان در شهر ایلام سکونت دارند، تصریح کرد: با شکستن خط «گل‌گل» آب 35 درصد شهر قطع شد و تعمیر اساس آن اعتبار خاصی می‌طلبد.
وی با تأکید بر اینکه بساز بفروش‌های ایلام به تأمین آب واحدهای مسکونی توجه چندانی ندارند، گفت: در ایلام اختلاف ارتفاع 250 متر است و مجتمع‌های مسکونی باید تانکر و پمپ داشته باشند تا آب بالانس شود و در این زمینه نظام مهندسی ساختمان هم باید نقش‌آفرینی کند.
مدیرعامل آبفای شهری استان با تأکید بر اینکه با انشعابات غیرمجاز برخورد می‌کنیم، گفت: دارندگان انشعاب غیرمجاز دو برابر مصرف یک سال جریمه خواهند شد.
ممنوعیت کشت محصولات پرآب‌بر قانون شود
مهندس «جبار عزیزبیگی» - مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام نیز اظهار کرد: در نقطه‌ای از کمربند استوا قرار گرفته‌ایم که خشک و نیمه‌خشک است و اگر 250 میلی‌متر میانگین بارشی که داریم را در 1 میلیون و 648 هزار کیلومترمربع کشور توزیع کنیم با احتساب ورود رودخانه‌های مرزی 430 میلیارد مترمکعب آورد سالانه داریم که حاصل نزولات جوی است.
وی با اشاره به اینکه کمتر از یک‌سوم بارندگی جهان را داریم، تأکید کرد: مشکل ما توزیع زمانی و مکانی و شرایط اقلیم است. در 70 درصد کشور 250 میلی‌متر بارش داریم این یعنی توزیع نامناسب بارندگی در کشور وجود دارد. نوار مرزی کشوری از جنوب غرب تا دریای خزر چند درصد مساحت کشور است که حدود 70 درصد بارش کشور در اینجا است. 92 میلیارد مترمکعب رواناب است و 25 میلیارد مترمکعب از آن بارش‌ها نفوذ است یعنی 130 میلیارد مترمکعب آب تجدیدشونده در آمار بلندمدت داریم و مابقی تبخیر است.
مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه تبخیر در ایران سه برابر متوسط جهان است، تصریح کرد: هم خشکسالی و هم ترسالی نیازمند مدیریت است.
عزیزبیگی ادامه داد: اعتقاد ندارم آب قربانی اشتغال‌زایی شده است. در برنامه ششم خودبه‌خود توسعه کشاورزی متوقف خواهد شد. توسعه ایلام به دلیل جنگ، بازسازی و تنگ‌نظری مدیریتی کند بوده است به‌عنوان‌مثال در آبدانان با بهترین منابع آب و خاک چکار می‌توانیم بکنیم جز کشاورزی تا ماندگاری مردم بیشتر شود.
وی با اشاره به اینکه در جریان سیل سال گذشته اگر سد «گدارخوش» را ساخته بودیم ایستگاه «گدارخوش» از بین نمی‌رفت، ادامه داد: در جایی که امکان تولید برنج نداشته باشیم نباید برنج بکاریم بلکه کاشت آن محصول باید به جایی برود که کمبود آب نداشته باشد.
مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه جهاد کشاورزی برای اینکه از حداقل آب موجود بهترین استفاده را داشته باشد برنامه‌هایی تدوین کرده است، تصریح کرد: آبیاری ثقلی را کم فشار کرده‌ایم و رویکرد ما به سمتی رفته که آب وارد لوله شود. سیستم‌های آبیاری که یک روزی به عنوان بهترین سیستم برای کشور طراحی شدند در حال ارزیابی می‌شوند تا به راندمان مدنظر برسیم.
عزیزبیگی افزود: با توجه به اجرای برنامه‌های کاهش مصرف آب، در دهلران تا سال گذشته کشت چغندرقند که صرفه اقتصادی دارد تابستانه بود ولی الآن پاییزه شده و همچنین وقتی کشت کلزا را رونق می‌دهیم به خاطر این است که زودرس‌تر بوده و کمتر آب مصرف می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه تصمیم داریم کشت را به محیط‌های کنترل شده ببریم، تأکید کرد: کشت گلخانه در برنامه ششم دیده شده و باید توجه داشته باشیم که خشکسالی طبیعت اقلیم منطقه ما است، تداوم دارد و باید آمادگی داشته باشیم.
مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی استان با اشاره به اینکه استان ایلام از دو منبع مهم اعتباری برای جبران زیرساخت‌های کشاورزی استفاده می‌کند، گفت: بهره‌مندی از شبکه‌های فرعی را در دستور کار داریم.
عزیزبیگی عنوان کرد: درصدد هستیم جلو کشت محصولات آب‌بر را بگیریم اما در این زمینه قانون باید به ما کمک کند.
وی اضافه کرد: نتایج مطالعات وزارت جهاد کشاورزی نباید برای همه کشور یکسان باشد. چرا باید سدهای گاوی و سیکان و سازه بن متوقف شوند؟
مدیر آب و خاک سازمان کشاورزی استان با بیان اینکه الآن در خوزستان آب خروجی زهکش‌ها پمپاژ و دوباره وارد شبکه می‌شوند، افزود: در 15 سال آینده نگرانی برای خاک جدی است چون عدم تناوب کشت در استان وجود دارد. برنامه را رصد می‌کنیم تا مصرف بهینه داشته باشیم. هم‌اکنون پروژه‌ای نداریم با سیستم مدرن طراحی نشده باشد اما در کنار این پیشرفت‌ها مردم را توانمند نکرده‌ایم اما در «بانویزه» 150 هکتار باغ داریم با 60 لیتر آب آبیاری می‌کنیم در منطقه «اتکا» ی دهلران مصرف را به یک‌چهارم کاهش داده‌ایم و مشخص شد که هر جا مردم نتیجه کار را می‌بینند همکاری می‌کنند.
وی اظهار کرد: تخصیص به هنگام سطح طرح‌های ما کاهش داده است به‌عنوان‌مثال چرا کنجانچم از 4 هزار و 500 هکتار و هلیلان از 3 به 1 هزار هکتار رسیده است.
مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی استان در پایان با تأکید بر اینکه ماده 11 قانون تأسیس جهاد کشاورزی باید فعال شود، گفت: باید الگویی تعریف شود که با پتانسیل آبی استان همگام باشد. سند ملی آب منطبق با اقلیم مناطق مختلف کشور نیست.
انتهای پیام