مدیران اجرایی طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی، مناطق پایین خیابان، چهارباغ و البته تپل المحله را به علت ریزدانه‌تر بودن بافت این مناطق نسبت به سایر محلات این منطقه، در اولویت نوسازی قرار دادند و اولین مداخلات طرح اعم از خرید، تخریب املاک و اجرای شبکه معابر و همچنین ساخت و سازهای جدید در این محدوده ها انجام گرفت.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)-منطقه خراسان، در این بین، این طرح به‌گونه‌ای پیش رفت که در حال حاضر حرم حضرت رضا(ع) در بین برج‌ها و هتل‌های سر به فلک کشیده محبوس مانده‌است و زمانیکه در اطراف این مکان مقدس حضور پیدا می‌کنیم، علاوه بر اینکه با هیچ عامل معنوی روبرو نمی‌شویم، هیچ رد و اثری هم از حضور امام رضا(ع) در شهر به‌خصوص اطراف حرم مطهر رضوی احساس نمیکنیم، در حالیکه با مرور تاریخ گذشته شهر مشهد به یاد می‌آوریم در هر نقطه از این شهر می‌ایستادیم حرم مطهر رضوی به عنوان کانون اصلی این شهر می‌درخشید.
خبرنگاران مختلف کشور هم در بازدید دو روزهای که به همراه پژوهشگران، شهرسازان، معماران و خراسان‌پژوهان، از بافت سالخورده و آثار تاریخی این محدوده داشتند با دیدن این وضعیت خواستار این شدند که مسئولین و متولیان این طرح پاسخگوی این سوال باشند که در حال حاضر چه رویکردی را می‌توان در پیش گرفت که بیش از این تخریب این بافت که هویت فرهنگی و مذهبی مردم مشهد و چه بسا کل ایران است، را شاهد نباشیم.
تخریب بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی، بدون هیچ پشتوانه علمی است
رضا سلیمان‌نوری پژوهشگر تاریخ، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، در خصوص روند تخریب بافت تاریخی پیرامون حرم مطهر رضوی گفت: پروژه تخریب بافت پیرامون حرم مطهر رضوی بدون هیچ پشتوانه علمی و فرهنگی لازم، سال‌های سال است که در حال اجراست و تاکنون بسیاری از بناهای تاریخی این بخش تخریب شده، اما هنوز هم می‌توانیم بخشی از بافت را نجات دهیم.
وی ادامه داد: هنوز میزان تخریب بخشی از بافت که شامل تعدادی از راسته محلات و کوچه‌ها مانند راسته کوچه های حرعاملی، باغ حسن خان و عسکریه در منطقه پایین خیابان، شوکت‌الدوله در چهارباغ، ساسان و بهاالتولیه در محدوده تپل المحله، حمام باغ و راسته نوغان می‌شود که حداکثر بین 10 تا 15 درصد است و امکان بازسازی آنان به سبک قدیم وجود دارد.
این خراسان پژوه با اشاره به اینکه متاسفانه بسیار بیشتر از مقدار قانونی که باید تاکنون اجازه داده می شد،مجوز احداث بناهای تجاری در منطقه صادر شده، خاطرنشان کرد: در مرحله بعد از عدم تخریب این بافت تاریخی، باید تجاری‌سازی در این بخش متوقف و زمین های خریداری شده به فضای فرهنگی مانند حسینیه، کتابخانه و پارک و ... تبدیل شود تا حداقل از لحاظ منظری برای زائران شرایط ارتباط بهتر معنوی با امام رئوف ایجاد شود.
سلیمان‌نوری با بیان اینکه بسیاری از اهالی مناطق بافت تاریخی پیرامون حرم مطهر رضوی از این بافت خارج شدند، اما در حال حاضر تمایل به بازگشت به این بافت را دارند، تصریح کرد: این افراد می دانند که امکان احیاء دوباره این بافت نیز وجود دارد، به عنوان مثال، در محله تپل‌المحله می‌توان عقب‌نشینی‌های لازم را انجام داد و با بازسازی‌های لازم، به جای خانه‌های 50 متری، آپارتمانی 150 متری با همان سبک و سیاق گذشته ساخت.
این کارشناس ارشد ایران شناسی عنوان کرد: در واقع می‌توان گفت، ایجاد فضای خاص از سوی برخی مجموعه‌ها در بافت و روند گسترده تخریب در آن باعث شده که اهالی این مناطق از روی جبر و نه رضای کامل بافت را ترک کنند. به عبارت بهتر برخورد سیستم مدیریت شهرداری با مجاورین ساکن در این بافت به گونه‌ای بود که شرایط زندگی را برای آن‌ها با دشواری روبه‌رو کرد.درحال حاضر نیز در این مناطق امنیت و امکانات کافی وجود ندارد.
وی افزود: نکته جالب این است که هرچند اغلب امکانات شهری از مردم این مناطق به طور کامل دریغ شده، اما شهرداری قبض نوسازی برای افراد ساکن در این مناطق صادر می‌کند.
این خراسان پژوه ادامه داد: از دیگر مشکلاتی که می‌توان به آن اشاره کرد، نوع برخورد حاکمیتی با موجودیت افراد حاضر در این بافت است، اگر دید حاکمیتی به داشتن حق سکونت برای مجاورین و نه راندن آن‌ها از این بافت باشد، قطعا بسیاری از کسانی که از این بافت تاریخی مهاجرت کرده‌اند دوباره برای زندگی به آن باز می‌گردند.
بافت مخدوش اطراف حرم حیثیت مشهد را از بین خواهد برد
سلیمان‌نوری در بخشی دیگر از سخنان خود در خصوص ادامه تخریب این بافت تاریخی و معرفی مشهد در سال 2017 به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام، اظهار کرد: اگر قرار است،تخریب بافت تاریخی پیرامون حرم مطهر این‌گونه ادامه پیدا کند،بهتر است در سال 2017 مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی نشود،چرا که با این وضعیت آبرویی برای مشهد باقی نخواهد ماند.
این خراسان‌پژوه تصریح کرد :مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری در خصوص عدم تخریب این بافت تاریخی در روزهای گذشته ابلاغ شد، امری که متاسفانه با برخورد درستی از سوی مدیران شهرداری و اعضای شورای شهر مشهد مواجه نشده و هنوز هم شاهد ادامه تخریب‌ها در این بافت هستیم.
وی افزود: این نوع واکنش مسئولان شهری مشهد به قوانین ابلاغی از سوی نهادهای دولتی را نمی‌توان تلاش برای تو دهنی زدن به دولت خواند، بلکه این حرکت تو دهنی به ملت، فرهنگ، مردم قدیمی مشهد و شخصیت سیاسی نظام جمهوری اسلامی است؛ زیرا این اقدام باعث زشت شدن چهره مشهد در آستانه سال 2017 می‌شود.
سلیمان نوری گفت: به جای اینکه اقداماتی در پیش گرفته شود که چهره بهتری از مشهد در اذهان ایجادشود، متاسفانه در حال تخریب بیشتر بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی هستیم.
قرار است مشهد را با کدام آثار فرهنگی به جهان اسلام معرفی کنیم؟
این کارشناس ارشد ایران شناسی با اشاره به اینکه سوال این است که برای معرفی مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام چه آثار قابل توجه تاریخی را باقی گذاشته‌ایم، گفت: این خود به خود نقض غرض است که مسئولین از یک سو در حال تخریب این بافت هستند و از سوی دیگر در خصوص عدم برگزاری اجلاس وزاری فرهنگ جهان اسلام در مشهد در سال 2017 واکنش نشان می‌دهند.
سلیمان‌نوری با اعتقاد بر اینکه برای حفظ ظاهر فرهنگی مشهد در سال 2017 بایستی فضاهایی که تخریب شده‌اند به حالت فرهنگی قبل خود برگردانده شوند، خاطرنشان کرد: در این صورت می‌توانیم به حفظ آبروی جمهوری اسلامی ایران کمک نماییم چرا که هر نوع ادامه تخریب در پیرامون حرم ضربه به حیثیت ظاهری اسلامی است.
این پژوهشگر تاریخ عنوان کرد: طبق مصوبه ابلاغ شده، استاندار خراسان‌رضوی و سیستم اجرایی موظف به اجرای آن است و هرگونه عدم اجرای آن، ضعف استاندار را نشان می‌دهد و اگر استاندار نمی‌‌تواند آن را به اجرا برساند، اعلام نماید که من نمی‌توانم آن را اجرا کنم که راهکارهای قانونی بعدی به مرحله اجرا برسد و البته در حال حاضر، مدعی‌العموم نیز می‌تواند در خصوص عدم اجرای مصوبه مربوطه از سوی شهرداری، اقدامات لازم و قانونی را انجام دهد زیرا این مصوبه دستور صریح قانون است.
وی در بخشی دیگر از این گفت‌وگو به آثار ثبت شده و واجد شرایط ثبت در بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی اشاره کرد و گفت: در بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی، آثار تاریخی قابل توجهی وجود دارد که تعدادی از این آثار واجد شرایط ثبت هستند اما تا به امروز اقدامی برای ثبت آن‌ها نشده‌است. خانه جوادیان صراف که خانه‌ای قاجاری و مرکز رفت و آمد مقام معظم رهبری و مرحوم آیت الله طبسی قبل و بعد از انقلاب بوده و جزو هویت انقلاب مشهد به شمار می‌رود، از این جمله است که هر لحظه امکان، تخریب آن وجود دارد.
سلیمان‌نوری با بیان اینکه نظام ایران، جمهوری اسلامی و ضربه زدن به هر کدام از این دو عنوان در واقع خیانت به کشور است، اظهار کرد: اگر خانه‌های مذهبی مشهد که پایگاه‌های فرهنگی- دینی محسوب شده و نوعی مرکز اشاعه انقلاب هستند را تخریب کنیم، برای معرفی مشهد در سال 2017 چه چیزی باقی خواهد ماند؟
این کارشناس ارشد ایران شناسی تصریح کرد: در واقع می‌توان گفت، صدور انقلاب از طریق حفظ این بناها و آثار تاریخی بسیار راحت‌تر از این است که بخواهیم برای نشر انقلاب مبلغ صادر کنیم.
سلیمان‌نوری در خصوص وظیفه میراث فرهنگی در زمینه حفظ و بازسازی آثار و بناهای تاریخی، عنوان کرد: میراث فرهنگی یک مدیریت اجرایی است که در ساختار قانونی این سازمان وظیفه خریداری و نگهداری آثار تاریخی تعریف نشده است.
وی با بیان اینکه یکی از وظایف شهرداری انجام فعالیت‌های فرهنگی برای حفظ هویت شهر است، اظهار کرد: با وجود تخریب‌های بسیار، اما هنوز بسیاری از آثار تاریخی این بافت ماندگار مانده‌است که شهرداری می‌تواند به جای بی‌توجهی به مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی با حفظ آثار تاریخی موجود در بافت وظایف خود را به نحو بهتری انجام دهد.
این پژوهشگر تاریخ عنوان کرد: البته این موارد تنها شامل شهرداری نمی‌شود و لازم است تا نگرش نهادهای فرهنگی فعال در مشهد به بافت تاریخی این شهر تغییر یابد و آن را به صورت یک گنجینه و نه یک مزاحم نگاه کنند چرا که بافت فرهنگی، قدیمی و تاریخی مشهد یک گنجینه بزرگ از هویت اسلامی، مذهبی، فرهنگی و تاریخی است و هر نوع تخریب آن، ضربه زدن به هویت مشهد و درنتیجه هویت ایران اسلامی خواهد بود.
حال با توجه به منویات مقام معظم رهبری در خصوص مسئله حفظ هویت تاریخی و اسلامی شهر و حفظ مراکز قدیمی که در فروردین سال 86 صادر شد باید به این پرسش پاسخ داد به چه دلیل بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی روز به روز در حال تخریب و عدم توجه به جریان زندگی موجود در این منطقه است که در چند سال پیش مردمان زیادی را در خود جای داده و در حال حاضر با حضور در این بافت سالخورده، هیچ جلوه‌ای از هویت تاریخی آن برای بیننده زنده نمی‌شود؟
گفت‌وگو از: الهام حدادیان، خبرنگار ایسنا- منطقه خراسان
انتهاي پیام