«اجلاس ١٦٩ اوپک آرام بود». این جمله زنگنه را کارشناسان و تحلیلگران هم از بیرون و در حاشیه اجلاس، تأیید کردند. گویا این دور از مذاکرات بنا بود با توافق نظری جامع برگزار و سایه اختلاف نظرها هم از سر اوپک برداشته شود.
به گزارش ایسنا، روزنامه «شرق» ادامه داده است: فریدون برکشلی، رئیس گروه مطالعات انرژی وین و رئیس اسبق امور اوپک وزارت نفت که خود در وین این دور از اجلاس را پیگیری می‌کرد در گفت‌وگوی اختصاصی‌اش با «شرق» از جو دوستانه و آرام این دور اجلاس اوپک گفت.
به گفته برکشلی، یکی از دلایل این آرامش، افزایش نسبی سطح قیمت‌ها و ثبات آن در مرز بالای ٥٠ دلار در هر بشکه بود. به گفته این کارشناس بین‌المللی انرژی که از نزدیک شاهد مذاکرات کشورها در اوپک بود، رفتار وزیر جدید نفت عربستان با ایران در استاندارد و کلاس روابط جاری دو کشور، مثبت ارزیابی می‌شد: «برخورد دو وزیر اصلی اوپک دوستانه و در چارچوب اصول جاری سازمان اوپک بود؛ اما صاحب‌نظران به دیدگاه وزیر نفت ایران اهمیت زیادی می‌دادند».
رئیس اسبق امور اوپک وزارت نفت همچنین از درخشش هیأت ایرانی در وین هم گفت: «در جلسه اخیر هیأت ایرانی می‌درخشید. همه می‌دانستند که برای شنیدن مطلب اصلی باید نزد ایرانی‌ها بیایند».
- آقای زنگنه گفته‌اند نشست اخیر اوپک آرام بوده؛ شما این آرامش را چطور ارزیابی می‌کنید؟
مفهوم این را که اجلاس ١٦٩ اوپک آرام بود، آقای وزیر می‌دانند؛ اما از بیرون اجلاس هم می‌شد آرامش حاکم بر اجلاس را حس کرد. معمولا وقتی قیمت‌ها سقوط می‌کند، تأثیر خود را بر فضای اجلاس می‌گذارد و جلسه‌ها متشنج و ناآرام می‌شود و وزیران و اعضای هیأت احساس خوبی ندارند؛ اما جوِ این اجلاس دوستانه و آرام بود. شاید یکی از دلایل آن، افزایش نسبی سطح قیمت‌ها بود که در مرز بالای ٥٠ دلار در هر بشکه ثبات پیدا کرد، همچنین رشد قیمت آن هم سریع بود. قیمت در چند روز بیش از ٥٠ در‌صد افزایش یافت.
- نشست‌های قبلی اوپک چگونه بودند؟
نشست‌های قبلی اوپک و رفتار هیأت‌ها بیشتر منبعث از شرایط بازار نفت از یک سو و روابط کشورهای عضو از سوی دیگر است؛ اما اوپک امروز سازمانی بالغ است و تجربه‌هایی ارزشمند دارد که می‌داند رفتار خود را چگونه در شرایط گوناگون هماهنگ کند.
- معمولا چه مباحثی نشست اوپک را ناآرام و تنش‌زا می‌کند؟ آیا چنین سابقه‌ای در نشست‌های قبلی هم وجود داشت؟
در دوران جنگ تحمیلی، سخت‌ترین دوران اوپک را تجربه کردیم و سپس حمله صدام به کویت رخ داد که دوران واقعا سختی بود، در آن دوره اغلب اعضای اوپک به یکدیگر نگاه نمی‌کردند و با یکدیگر صحبت هم نمی‌کردند، البته سقوط قیمت‌ها هم شرایط درون سازمانی را عذاب‌آور کرده بود. در اجلاس اخیر احساس اندوه و نگرانی در میان اعضای هیأت ونزوئلایی موج می‌زد.
- نگاه تحلیلگران بین‌المللی به اوپک این دوره چه بود؟
در جلسه اخیر هیأت ایرانی می‌درخشید. همه می‌دانستند که برای شنیدن مطلب اصلی باید نزد ایرانی‌ها بیایند. وزیر جدید عربستان چند روز زودتر از اجلاس به وین آمده بود و دوره آموزشی می‌گذراند. البته باسابقه است و تجربه دارد. برخورد دو وزیر اصلی اوپک دوستانه و در چارچوب اصول جاری سازمان اوپک بود؛ اما صاحب‌نظران به دیدگاه وزیر نفت ایران اهمیت زیادی می‌دادند.
- نظرتان درباره نشست اخیر چیست؟
وزیران با مواضع از پیش اعلام‌شده به وین آمده بودند. ایران خواستار بازگشت اوپک به اصول و قواعدی بود که در اصل برای آن تشکیل شده است؛ اوپک سقف تولید و نظام سهمیه‌بندی می‌خواهد، اوپک قیمت کف بازار یا طیف قیمت لازم دارد. تحریم، قاعده بازی در اوپک را مخدوش کرده است و ایران و اعضای مسئول برای بازگرداندن اوپک به مسیر درست بسیار تلاش می‌کنند. ایران باید سقف تولید رسمی خود را پس گیرد و برای دورانی که از تولید محروم بوده هم سهمیه جبرانی داشته باشد. البته این بدین معنا نیست که سایر اعضا باید تولید خود را به‌شدت کاهش دهند، زیرا تقاضا برای نفت در بازار جهانی رو‌به‌افزایش است.
- اگر بخواهید این دوره از نشست‌های اوپک را با نشست‌های قبلی مقایسه کنید، چه تفاوت‌هایی احساس می‌شود؟
یکی از وقایع در‌خور توجه اجلاس ١٦٩ اوپک، پذیرش مجدد کشور گابن به عضویت اوپک بود؛ گابن پیش از این عضویتش در اوپک را قطع کرده بود و در نتیجه در جلسه اخیر در حکم یک کشور جدید وارد اوپک می‌شد؛ اما وزیران اوپک با حمایت نیجریه و آنگولا در پذیرش مجدد گابن درنگ نکردند. عمر بینگو، رئیس‌جمهور متوفی گابن، روابط حسنه‌ای با جمهوری اسلامی ایران داشت. در اساس اوپک سازمان تولیدکنندگان درشت است و برای تولیدکنندگان کوچک که معمولا دنباله‌رو قدرت‌های بزرگ هستند جایگاه مهمی وجود ندارد. البته از آنجا که براساس اساسنامه سازمان اوپک، هر عضو، مستقل از میزان تولید یک رأی کامل دارد، عضویت گابن برای جمهوری اسلامی ایران غالبا جنبه‌های مثبتی دارد.
- آیا اعضای اوپک دیدگاه خاصی درباره قیمت‌ها در بازار داشتند؟
انتظار اعضا درباره قیمت نفت در اوپک منبعث از شرایط اقتصادی آنهاست. برای مثال ایران، عراق، عربستان، کویت و امارات در سطح قیمت ٥٠،٦٠ دلار راضی هستند. ونزوئلا، نیجریه و آنگولا به قیمت 90 یا 100 دلار و بالاتر نیاز دارند.
- درباره سقف تولید هم سخنی به میان آمد؟ نظر اعضا چه بود؟
دو موضوع برای وزیران نفت اوپک مهم است: ١- ظهور تولیدکنندگان غیراوپک و در رأس آنان روسیه و ٢- نفت شیل یا نفت‌های خام غیر‌متعارف. عربستانی‌ها معتقدند با سیاست افزایش تولید اوپک، ضربه جبران‌ناپذیری به نفت شیل وارد کرده‌اند و تولید آن را از پنج میلیون بشکه در روز به سه میلیون تقلیل داده‌اند. درباره روسیه هم معتقدند برنامه‌های ظرفیت‌سازی روسیه را مختل کرده‌اند و برنامه افزایش ظرفیت تولید روسیه را تا سال ٢٠٢٠ تا سطح سه تا ٤,٥ میلیون بشکه در روز در سطح قیمت‌های کنونی ناممکن کرده‌اند. ریاض همچنین معتقد است از ظرفیت‌سازی گسترده در دیگر کشورها مانند مکزیک نیز جلوگیری کرده است. در گذشته سازمان اوپک علاوه بر دو اجلاس عادی تابستانی و زمستانی، بنا بر ضرورت تعدادی اجلاس‌های فوق‌العاده داشت و گاه تا ماهی یک اجلاس وزارتی اضطراری یا فوق‌العاده تشکیل می‌شد. این رویه خیلی به اوپک کمک می‌کرد و سازمان را در معرض تحولات بازار قرار می‌داد. بحث یک اجلاس فوق‌العاده در سپتامبر در الجزیره در اجلاس دوم ژوئن مطرح شد که امیدوارم تحقق پیدا کند.
- شما به‌عنوان یک کارشناس، محمد بارکیندو، رئیس جدید اوپک را چگونه می‌بینید؟
آقای البدری هشت سال با‌اقتدار و با حمایت عربستان دبیرخانه اوپک را در اختیار داشت، ژنرال و وزیر نفت دوره قذافی، در اواخر رویه خود را تغییر داد و به رویه‌ای شبه‌نظامی دبیرخانه اوپک را مدیریت کرد. بازار جهانی نفت دستخوش تحولات مهمی شد. بازارهای آتی و سلف، تأثیرهای نرخ ارز، کارکرد بورس‌های نفتی، تغییرات رویه و روابط تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، ظهور گاز به‌عنوان یک سوخت ممتاز و مکمل و شاید مهم‌تر از اینها تحولات مهم در خاورمیانه، هر‌یک توجهی جدی را طلب می‌کند که دبیرخانه غالبا از آن غافل بود. امید می‌رود با انتخاب محمد بارکیندو، دبیرخانه اوپک، بازسازی و نوسازی شود. او در دوره‌ای که مسئولیت دبیر کلی را بر عهده داشت، کارهای مثبتی برای تقویت دبیرخانه اوپک انجام داد.
- در این نشست، قدرت کدام‌یک از دو عضو قدرتمند اوپک (ایران و عربستان) غالب بود؟
در اوپک، عربستان و ایران دو قدرت اصلی هستند. ایران باید تا قبل از اواسط ٢٠١٧ به رقم ٤,٥ میلیون بشکه در روز دست پیدا کند و از سوی دیگر به یک صادرکننده خالص گاز تبدیل شود. بازار جهانی در حال ارزیابی سیاست‌های جمهوری اسلامی است. ریاض در حال محک‌زدن توان تبدیل ایران به یک قدرت اقتصادی منطقه‌ای است. خاورمیانه سال ٢٠١٦ را خیلی بد شروع کرد؛ اعدام رهبر شیعیان عربستان و در پی آن قطع کامل روابط سیاسی دو کشور، کشته و زخمی‌شدن عمدی یا شاید سهوی تعدادی از زائران ایرانی خانه خدا، حمله عربستان به یمن؛ متأسفانه عربستان با بد رویه‌ای از برجام استقبال کرد. اینک تحلیلگران سخت در حال مطالعه هستند تا دریابند روابط جاری، مقدمه یک برخورد جدی بین دو قدرت منطقه‌ای است یا اینکه فرایند اختلاف پشت سر گذارده شده و دو کشور به سوی یک مرحله عادی‌سازی حرکت می‌کنند. رفتار وزیر جدید نفت عربستان در استاندارد و کلاس روابط جاری دو کشور مثبت ارزیابی می‌شد.
انتهای پیام