یکی دو سالی میشود که مشکل ازدواجهای زودهنگام در دیار ترشیز در صدر آسیبهای اجتماعی قرار گرفته است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)– منطقه خراسان، بنا به آمار ارائه شده از سوی اداره ثبت احوال این شهرستان، از مجموع هزار و 813 مورد واقعه ازدواج در سال 94، سن دختران در نیمی از آن‌ها بین 10 تا 19 سال بوده است. در سال ماقبل آن نیز در هزار و 962 واقعه ازدواج، سن دختران در 986 مورد همین میزان بوده است و این امر نگرانیهایی را در پی داشته است.
به‌ویژه آنکه سن ازدواج شاید تنها موضوعی باشد که در مباحث مربوط به جوانان هیچوقت از داغی نیفتاده و معیاری است که بالارفتن و پایین آمدن آن همیشه حساسیتهای روانشناسان و جامعهشناسان را برانگیخته است.
این در حالی است که سازمان ملل در تعریف ازدواج زودهنگام بیان میکند: «ازدواج زودهنگام عبارتست از هر ازدواجی که در سنین زیر ١٨سالگی صورت گرفته، در صورتی که دختر از نظرجسمی، فیزیولوژیکی و روانی برای فرزندآوری آماده نیست».
در اکثر توافقنامههای بینالمللی، حداقل سن ازدواج برای مردان و زنان ١٨ سال تعیین شده، اگرچه ممکن است دختران در سنین پایین به بلوغ جنسی برسند، ولی اغلب از نظر فیزیولوژیکی، برای فرزندآوری و از نظر روانی، برای ازدواج و پذیرش مسئولیتهای زندگی خانوادگی آماده نیستند. هرچند با توجه به اینکه ازدواج زودهنگام معمولاً با نوعی اجبار همراه بوده و رضایت کامل زوجین در آن لحاظ نمیشود و مشکلات روانی در آینده گریبان‌گیر خانوادهها میشود.
بیانیه جهانی حقوق بشر در سال ١٩۴٨ بیان میکند که ازدواج باید با رضایت کامل و آزاد طرفین باشد، ولی در اغلب موارد این والدین هستند که فرزندان خود را مجبور به ازدواج در سنین پایین میکنند.
اگرچه آن‌ها ممکن است در زمان ازدواج، رضایت خود را اعلام کنند، ولی به علت سن و سال کم عملاً درک درستی از ازدواج نداشته و رضایت آن‌ها به صورت آزاد نبوده است. همچنین ازدواج زودهنگام اغلب یک عمل سنتی است که از طریق عرف و آداب و رسوم محلی مورد پشتیبانی قرار میگیرد.
ازدواجهای زودرس فرصت رشد را از افراد میگیرد
یک روانشناس و استاد دانشگاه در کاشمر در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص خطر ازدواجهای زودهنگام معتقد است؛ در پژوهشهای انجام شده در منطقه کاشمر، بیش از 50 درصد طلاقها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با ازدواجهای زودرس و سن کم زنان و مردان و ازدواج نابهنگام آنان ارتباط دارد.
محمدرضا ابراهیمی گفت: این موضوع متأسفانه با توجه به قرار گرفتن دیار ترشیز اعم از کاشمر، خلیلآباد و بردسکن در بنبست و به تبع آن رکود و سکون و یک‌نواختی در سنن و آداب و رسوم آن‌ها و مسائل مبتلا به آن در حوزه روانشناسی اجتماعی دیده میشود و ما با معضلی به نام یک‌دستی و تأثیرناپذیری فرهنگی این منطقه از دیگر فرهنگها مواجهیم؛ به طوریکه منطقه همپا با سایر مناطق رشد یافته در کشور از حیث مسائل فرهنگی و اجتماعی رشد نکرده است.
وی ادامه داد: هرچند امروزه با رشد وسایل ارتباط جمعی، اینترنت و... تغییراتی را شاهد هستیم اما به‌طور کلی آسیبزنندگی ازدواجهای زودرس در تحقیقات مختلف دنیا اثبات شده؛ به طوریکه در بسیاری از کشورها عدم رعایت سن قانونی به عنوان یک جرم تلقی میشود اما متأسفانه در کشور ما اینگونه نیست و در منطقه ترشیز آسیبهای ناشی از آن دیده میشود.
ابراهیمی به بیان عوامل گرایش مردم به ازدواجهای زودرس پرداخت و گفت: یکی از این عوامل مسائل اقتصادی است؛ به طوریکه در ذهن عوام نیروی مذکر به عنوان نیرویی کارآفرین و فعال و مولد محسوب میشود که بودنش میتواند باصرفه باشد اما نیروی مؤنث، نیرویی مصرفکننده است و در درون خانواده این نگاه وجود دارد که در اولین فرصت باید ازدواج کند و تحت کفالت فرد دیگری درآید تا از تحمیل بار اقتصادی بیشتر به خانواده جلوگیری شود.
وی افزود: این نکته مهم ظرایفی دارد، به‌ویژه آنکه در مناطق روستایی و روستاهای پراکنده منطقه که شغل غالب آن‌ها کشاورزی است و با مشکلات متعدد اقتصادی دست و پنجه نرم میکنند، معضل ازدواجهای زودرس ارتباط مستقیم دارد. به جز این، ما شاهد ازدواجهای فامیلی برای جلوگیری از تقسیم مایملک و اموال خانواده هستیم تا با درگیر شدن در ازدواجهای فامیلی، اصل اموال خانواده ثبات یابد و افراد در کنار هم باشند. بدینترتیب سن ازدواج پایین میآید و با رسیدن دختران به سن بلوغ، خانوادهها به خواستگاری دختر فامیل میروند.
ابراهیمی عامل دیگر در بروز ازدواجهای زودرس را، مسائل اجتماعی دانست و تصریح کرد: بر اساس جامعهشناسی، رفتار مردم، به دلیل کشاورزی بودن منطقه، رسیدن به محصول سالیانه است. این موضوع در فرهنگ و نگاه مردم نیز تأثیر گذاشته و از لحاظ روانشناسی در درون خانواده مطرح است، لذا فرزند باید زود به بار برسد و دختران با توجه به مولد بودن بیشتر در معرض ازدواجهای زودرس هستند.
وی نگاه خاص مذهبی به ازدواج در منطقه را در بروز این ازدواجها مؤثر دانست و گفت: فضای مذهبی در منطقه باعث شده تا برای دوری از گناه و رفتن به سمت عمل خیر، ازدواجهای زودهنگام رقم بخورد، به طوریکه با توجه به متدین بودن مردم و پایبندی به اخلاقیات در باور مردم چنین است که اگر میخواهیم گناهی صورت نگیرد فرزندان را به ازدواج وادار کنیم، زیرا از نظر آنان ازدواج، مانع درگیر شدن افراد به رفتارهای گناه‌آلود است.
وی تصریح کرد: این موضوع مهم همواره مورد غفلت قرار گرفته که در ازدواجهای زودرس فرصت زیادی از افراد جامعه گرفته میشود.
ابراهیمی اعلام کرد: در اینگونه ازدواجها با تعدادی دختربچه رو به روییم که به خانه شوهر میروند و این امر موجب وارد شدن آسیبهای جدی جسمی و روانی به آنان میشود.
وی افزود: دخترکانی که زود ازدواج میکنند در بزرگسالی افراد سرد مزاجی هستند. شیوع افسردگی، اقدام به خودکشی یا همسرکشی، نوعی احساس عدم رضایت از زندگی زناشویی و تباه پنداشته شدن عمر در آنان دیده میشود که این حالات در رفتار فرزندانی که پرورش میدهند نیز تأثیرگذار است و آسیبهای ناشی از آن دامنگیرشان میشود.
ضرورت آگاهیبخشی به جامعه
بیشک فقر فرهنگی، پایبندی به اصول و رعایت سنن قدیمی و سنتی توسط برخی خانوادهها سبب شده تا دختران و پسران کم‌سن و سال حتی نوجوان خود را گرفتار معضلات متعدد ناشی از ازدواج زودهنگام کنند. ازدواج دختر و پسر در دوران کودکی یا نوجوانی، تبعات منفی و آسیبهای اجتماعی زیادی را در آینده بر آنان تحمیل خواهد کرد، زیرا بچههایی که هنوز به بلوغ فکری مناسب و سطح آگاهی کامل از شرایط زندگی نرسیدهاند، باید بار سنگین زندگی را ناخواسته و تنها بر اساس خودخواهیهای والدین بر دوش کشند.
والدین بر اساس باورهای غلط خود باعث میشوند فرصت انتخاب از دختران و پسرانشان که به قدرت عقلانی و حتی جنسی کامل نرسیدهاند، گرفته شود و زوج کم سن و سال مجبور است از کودکی یکسری مسئولیتهای سنگین زندگی را به دوش بکشد.
به گفته ابراهیمی برای کاهش خطرات و آسیبهای ازدواجهای زودهنگام باید دست به کار شد چه بسا نتیجه اقدامات انجام شده یک یا دو دهه بعد مشخص میشود.
وی گفت: باید به خانوادهها این آگاهی را داد که فرزندانشان را زودهنگام درگیر تشکیل خانواده نکنند بلکه فرصت تحصیل و رشد به آن‌ها بدهند تا در ده بیست سال آینده شاهد کاهش آمار طلاق باشیم.
ابراهیمی اظهار کرد: با توجه به وجود این ذهنیت که ازدواج زودرس دینی و شرعی تلقی میشود باید با استفاده از منابر و مجالس مختلف، روحانیون به ویژه در روستاها، مردم را از انجام این امر پرهیز دهند، چه بسا در اسلام هم منفعت و ضرر مطرح است و آنچه ضرر داشته باشد حرام است از اینرو منفعت در این است که دختران و پسران دوران رشد و بلوغ را با آرامش طی کرده و از فرصت رشد استفاده کنند و با آگاهی و خواست، تن به ازدواج دهند، زیرا در ازدواجهای زودرس فقدان آزادی و انتخاب را میبینیم، نه خواستی وجود دارد و نه آزادی در انتخاب، لذا پدر و مادر برای ازدواج فرزندشان تصمیم میگیرند و نوعی معامله و داد و ستد در این امر دیده میشود که ارکان زندگی اجتماعی سالم را به لرزه در میآورد زیرا در اغلب ازدواجهایی که به طلاق ختم میشود میبینیم هیچ خواست، انتخاب و آگاهی نسبت به ازدواج وجود نداشته و تحمیلی است.
وی معتقد است؛ علاوه بر آگاهی دادن به مردم، مداخله دولت در این زمینه ضروری است و نیاز هست که سختگیری قانون در این زمینه بیشتر شود.
ابراهیمی گفت: اگرچه پیشبینیهایی شده اما به بندهای قانونی عمل نمیشود و جدیتی در پیگیری آن‌ها صورت نمیگیرد.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: اطلاعرسانی و آموزش مهارتهای زندگی به والدین به‌ویژه در مناطق محروم و روستایی در زمینه عوارض و عواقب جبرانناپذیر ازدواجهای زودهنگام و دوران کودکی بسیار ضروری است.
به گفته وی وسایل ارتباط جمعی و شبکههای اجتماعی و نشریات باید به پیامدهای ازدواجهای زودهنگام بپردازند و با مضامین آگاهی‌بخش جامعه را نسبت به این خطرها آشنا کنند.
انتهای پیام