قرار است امروز (چهارشنبه 29 اردیبهشت) آیین رونمایی چاپ نخست «منشور مرمت معماری» به قلم دکتر محمد منصور فلامکی در هفته میراث فرهنگی در مرکز عالی میراث فرهنگی برگزار شود که برخی از مرمتگران از تدوین این کتاب اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. از طرفی این پرسش پیش می‌آید که آیا کتاب مذکور به عنوان قانون مصوب منشور مرمت ایران به تأیید سازمان میراث فرهنگی رسیده است؟
پرسشی که محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی در پاسخ به آن اظهار می‌کند: این صرفاً تحقیق دانشگاهی یک استاد عالی‌قدر و همکارانشان در این حوزه است که خوشبختانه به صورت کتاب رونمایی خواهد شد، اما این منشورِ مصوبِ مرمتِ ایران نیست.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، سال 82 قرار بود طرح تهیه «منشور مرمت بناها و محوطه‌های تاریخی» مبنی بر وجود قوانین و مقررات خاص مرمتی این آثار و تزئینات وابسته به معماری توسط کمیته ملی ایکوموس ایران و با همکاری سازمان میراث فرهنگی کشور بررسی شود. این بزرگترین آرزوی «پدر مرمت نوین ایران، مرحوم دکتر باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی» بود تا از طریق منشور مرمت حفاظت از میراث فرهنگی اشاعه و توسعه یابد. او نخستین گام‌ها را برای آغاز این کار برداشت؛ اما نتوانست این آرزو را به نتیجه برساند.
اعتقاد زرگر برای تهیه طرح منشور مرمت
در آن زمان اکبر زرگر رئیس کمیته یادشده و دومین رئیس سازمان میراث فرهنگی با اعلام این خبر در سال 82 به ایسنا گفت:«این منشور در برخی کشورهای دنیا از سابقه طولانی برخوردار است که خاص هر کشور و جدا از مصوبات بین‌المللی است. اما قرار است در مقیاس ملی نسخه دیگری از آنها تهیه شود که پس از انجام کارهای پژوهشی، متناسب با شرایط فرهنگی و شرایط آثاری که در کشور است، تغییر داده می‌شود.»
وی این کار را آیین‌نامه نوشتن برای منشور اصلی خواند و افزود: «شاید برای انجام این کار کمی دیر باشد زیرا تدوین، تهیه و تصویب و پس از آن صورت قانونی منشور و اینکه ملاک عمل برای همه کارشناسان مرمت باشد، خود به زمان احتیاج دارد.»
زرگر اضافه کرد: «هم‌اکنون مشغول مذاکره با سازمان میراث فرهنگی کشور هستیم، تا با کمک این سازمان مقدمات کار را انجام دهیم و در صورت توافق، این کار توسط کمیته ایکوموس و با هزینه سازمان انجام شود.»
وی یکی از وجوه طرح منشور را اجرای آن در کشور برشمرد و افزود: «این موضوع حتما مورد نظر قرار می‌گیرد و اینکه چطور تهیه شده و کجا تصویب شود؛ که اعتبار قانونی یافته و بتواند مورد اجرا باشد. البته این طرح با وجود ادغام دو سازمان میراث فرهنگی کشور و ایرانگردی و جهانگردی، همچنان باقی است.»
تهیه منشور مرمت به روایت مرحوم باقر آیت‌الله زاده شیرازی
از سوی دیگر دکتر «آیت‌الله‌زاده شیرازی» در زمان حیات در سال 83 تأکید کرد: «هدف از تنظیم منشور ملی مرمت بناها و شهرهای تاریخی، تهیه و تدوین آیین نامه‌ای است که پیمانکاران، مرمتگران و مسئولان مرمت بناها و محیط های تاریخی، بنا بر ضوابط آن نسبت به مرمت آثار تاریخی اقدام کنند. »
او گفت: «یکی از مهم‌ترین اهداف این منشور این است که مرمت آثار تاریخی توسط اشخاص غیر مسئول و غیر متخصص صورت نگیرد. »
به گفته آیت‌الله‌زاده شیرازی در آن زمان، «برای تحقق این منظور باید منشورهای ملی دیگر کشورها را به دست آورد و ترجمه و بررسی کرد که این کار به زمان و مطالعه زیادی نیاز دارد.»
زمان گذشت و دکتر شیرازی به دیار باقی شتافت این در حالی بود که بر مسند سازمان میراث‌فرهنگی نیز کسانی تکیه زدند که کمتر آشنایی با اینگونه مباحث داشتند. بدین ترتیب موضوع منشور مرمت به عنوان یکی از طرح‌ها در سازمان مسکوت ماند تا آنجا که در پنجمین سالگرد وفات مرحوم شیرازی فرزند وی در ( 28مرداد سال 91) در سخنانی گفت: «پدرم به بحث نظام ملی نوآوری در حوزه‌ی استراتژیک معتقد بود و این نظام را در حوزه‌ی مرمت نیز بسیار جدی می‌گرفت. وی در سال‌های پایانی عمرش در حال تهیه منشور ملی مرمت بود و تا حدی نیز آن را تدوین کرده بود، ولی اکنون نمی‌دانم کار تدوین این منشور به کجا رسیده است؟»
پس از آن با آمدن دولت یازدهم بار دیگر مباحث این موضوع مطرح شد. تا آنجا که در مرداد 92 ،مهدی حجت مدیرعامل موسسه‌ی فرهنگی ایکوموس ایران در گفت‌وگویی با ایسنا اظهار کرد: تهیه‌ی این منشور با همکاری ایکوموس ایران در حال انجام بود و بعد از درگذشت دکتر شیرازی، به سرانجام رساندن این کار به ایکوموس سپرده شد.
تهیه منشور مرمت به روایت حجت
حجت درباره‌ی روند تدوین منشور مرمت در ایران توضیح داد: قرارداد مربوط به تهیه‌ی منشور حفاظت و مرمت در ایران میان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و موسسه‌ی ایکوموس حدود سه سال پیش از درگذشت دکتر شیرازی بسته شد و خود او، کارهای مقدماتی و سامان‌دهی پروژه را آغاز کرد. در آن زمان قرار بود چهار جلد کتاب تهیه شود که محور سه جلد آن «مطالعه‌ی منشورهای بین‌المللی»، «مطالعه‌ی قوانین مرمتی داخل کشور» و «شرایطی که منشور متعلق به ایران خواهد بود» تعیین شد، چون هر کشوری باید یک منشور متناسب با شرایط ویژه برای خود تهیه کند.
وی با بیان اینکه جلد آخر منشور باید با دقت زیادی تهیه شود، گفت: متأسفانه با درگذشت دکتر شیرازی، کارها متوقف و پس از مدتی، دوباره آغاز شد و با تکمیل بخش‌های قبلی، آن را به سازمان میراث فرهنگی تحویل دادیم؛ ولی تهیه‌ی جلد آخر چون به مطالعه‌ی بیشتری نیاز دارد، هنوز آغاز نشده است.
او با بیان اینکه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اقداماتی را در سال‌های گذشته برای تهیه‌ی این منشور انجام داده است، ادامه داد: از آنجا که قدری با عجله این کار انجام شد، متأسفانه به نتیجه نرسید. هرچند به نظر نمی‌رسد از مسیری که سازمان در آن حرکت کرد، به نتیجه‌ی معقولی برسد؛ اما امیدوارم در دوره‌ی رئیس جدید سازمان و جهت‌گیری‌های آینده‌ی ایکوموس، اقدامات مربوط به تهیه‌ی منشور نیز به‌خوبی انجام شود.
حجت همچنین درباره‌ی جلد پایانی منشور مرمت نیز گفت: در این جلد باید از مطالعات سه جلد قبلی نتیجه‌گیری شود. سه جلد ابتدایی، مقدماتی را فراهم می‌کند که در آن شرایط با اتکا به دانش موجود، زمینه‌ی تدوین منشور مرمت نهایی می‌شود. به همین دلیل، همه‌ی منشورهای موجود در دنیا ترجمه و با منشور ایران مقایسه شدند و موارد مورد استفاده، استخراج شدند. بنابراین قوانین داخلی ایران درباره‌ی حفاظت، تکالیف موجود در این حوزه و جهت‌گیری‌هایی که در این زمینه مورد نیاز است، به‌دست آمدند.
او تدوین بخش نهایی منشور مرمت در ایران را اقدامی مهم و علمی دانست که به‌تدریج باید انجام شود و تأکید کرد: این کار، اقدامی نیست که بگوییم می‌توان به سرعت آن را انجام داد و به زمان و دقت زیادی نیاز دارد.
وی با بیان اینکه قبل از درگذشت دکتر شیرازی، طبق قرارداد، کار تدوین منشور باید تا سال 90 به پایان می‌رسید، افزود: با فوت او، زمان قرارداد منتفی شد. امیدواریم در رایزنی با رئیس جدید سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، بتوانیم زمان معقولی را برای به پایان رساندن پروژه تعیین کنیم.
چه شد که فلامکی کار پژوهشی «منشور مرمت» را آغاز کرد؟
به گزارش ایسنا این در حالی است که به نظر می‌رسد مسعود علویان صدر- معاون میراث فرهنگی در دولت دهم - از آنجا که رابطه خوبی بین ایکوموس ایران و سازمان وقت میراث فرهنگی به دلیل اتقافات رخ داده در این حوزه وجود نداشت، تصمیم گرفت تا کار نگارش این منشور را به محمدمنصور فلامکی، چهره‌ی ماندگار رشته‌ی معماری بسپارد و او این کار را با کمک انجمن مفاخر معماری در قالب یک گروه 65 نفره انجام داده است.
وی با اشاره به استقبال نکردن هیچ‌کدام از اعضای این گروه 65 نفره در مرداد سال 94 می‌گوید: علاوه بر انتخاب آن 65 نفر، به صلاحدید خود به 12 نفر دیگر این منشور را تقدیم کردم تا پس از مطالعه نظرات خود را ارائه دهند، اما هیچ‌کدام از آن تعداد در این باره جوابی به ما ندادند،به جز یک نفر از آن گروه 12 نفره، یعنی«اسکندر مختاری طالقانی» که نظر خود را به صورت مکتوب به ما اعلام کرد و سپس تغییراتی با کمک همکارانش در منشور بوجود آورد .
وی ادامه می‌دهد: به دلیل متاخر بودن ایران نسبت به کشورهای دیگر، این منشور باید بار و مسئولیت دیگری نسبت به دیگر منشورها داشته باشد، به همین دلیل در نهایت موفق شدیم نظر حدود 200 نفر از متخصصان کشور درباره‌ی این منشور را بگیریم و قرار است همه‌ی آنها به صورت منضبط و مشخص در جلسه‌ی بعدی که به احتمال زیاد در سازمان میراث فرهنگی کشور برگزار می‌شود مطرح و معرفی و شاخص‌های اصلی در این زمینه ارائه می‌شوند.
«منشور مرمت» فلامکی یک کار پژوهشی صرف است
اینک در هفته میراث فرهنگی قرار است امروز بعدازظهر (چهارشنبه 29 اردیبهشت) از کتاب منشوری که این فارغ‌التحصیل درجه‌ی دکترای معماری از دانشگاه ونیز ایتالیا نوشته است، در مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی رونمایی شود.
اما بررسی‌های رسانه‌ای نشان از آن دارد که تعداد زیادی از فعالان حوزه مرمت میراث فرهنگی از موضوع رونمایی این منشور و فحوای آن اطلاعی ندارند. حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا این یک تحقیق دانشگاهی صرف است که به صورت کتاب منتشر می‌شود یا قرار است به صورت یک قانون مدون به تصویب برسد. در این صورت چرا صاحبنظران حوزه مرمت از آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند؟ آیا نباید آرا و نظرات آنها نیز برای تدوین این منشور لحاظ می‌شد. از سویی آیا این منشور به تأیید ایکوموس جهانی و ایکوموس ایران رسیده است؟ تکلیف آن منشور که سه جلد آن نگارش شده و تنها یک جلد آن باقی مانده بود چیست؟
محمدحسن طالبیان در پاسخ به این پرسش که آیا این همان منشور مورد تأیید سازمان است، روزگذشته در جمع خبرنگاران گفت: این کار را یک استاد با گروهی به عنوان یک کار پژوهشی انجام داده است و یک مصوبه نیست. او فردا (چهارشنبه 29 اردیبهشت) درباره همین موضوع سخنرانی می‌کند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا سازمان میراث قرار است که جداگانه این منشور را بنویسد، گفت: حالا باید دید در آینده چه خواهد شد.
انتهای پیام