هرچند در ابتدا موزه‌ها تداعی کننده جایی شبیه «انبار آثار تاریخی» بودند، اما گذر زمان، بالاتر رفتن سطح اطلاعات برای چگونگی استفاده از این میراث غنی و ارزشمند و به مرور توجه به چیزهایی که تا همین چند دهه گذشته حتی از آن اطلاعاتی در دست نبود، باعث شد تا افرادی به این نوع فضاها وارد شوند که با عشق و علاقه خواستار حفاظت از فرهنگ غنی ایرانی بوده و هستند.
افرادی که معتقدند هر موزه باید برای خود قصه‌ای داشته باشد و آرزو دارند تا در سال جدید استقلال علمی و مالی برای موزه‌ها، سواد و جسارت موزه‌داری، ایجاد فرهنگ مدیریت موزه و برخورداری از استانداردهای جهانی برای موزه‌های کشور به ارمغان آورده شود.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، موزه‌داران ایرانی با پایان سال 94، در نظرسنجی که بین خود برگزار کردند، مهمترین رویداد موزه‌ای سال 1394 و مهمترین نیاز موزه‌های مشترک کشور را در سال آینده به عنوان یک اقدام ضروری بین خود مورد بحث و بررسی قرار دادند.
تلاش برای استقلال علمی موزه‌داری
نظر برخی از موزه‌داران شرکت کننده در این نظر سنجی به ترتیب دو سوال مطرح شده این گونه است؛
رضا دبیری نژاد تلاش خودجوش موزه‌داران را برای فعالیت‌هایی مشترک علمی و فرهنگی به ویژه از طریق ابزارهای ارتباطی جدید و به دور از سازمان‌های مرتبط مهمترین اتفاق سال گذشته می‌داند و تاکید می‌کند: می‌توان به راه‌اندازی موزه‌های غیر مرسوم در شهرهای مختلف و خارج از سازمان میراث فرهنگی مانند «اکونوموزه کرمان» در این زمینه اشاره کرد.
مدیر موزه‌ی ملک همچنین مهمترین نیاز موزه‌ها را کیفی شدن برنامه‌ها و پایداری و پیوستگی آنها و پرهیز از برنامه‌های سطحی آماری و شعاری و تعجیل در اجرایی کردن برخی برنامه‌ها می‌داند و می‌گوید: باید برای استقلال علمی موزه‌داری از رشته‌های دیگر تلاش کنیم.
ایجاد صنفی تخصصی برای موزه‌داری در ایران
فاطمه احمدی، موزه‌دار در موزه ملی تاریخ پزشکی «تغییر و تحول مدیریت در موزه‌های بزرگ» را مهمترین رویداد موزه‌ای در سال 94 بیان می‌کند. او «رسمیت بخشیدن به صنف تخصصی موزه‌داران» را مهمترین نیاز موزه‌های مشترک کشور اعلام می‌کند.
زهرا عبدی، دانشجوی کارشناسی ارشد موزه‌داری نیز یکی از پر رنگ‌ترین خبرها در حوزه‌ی موزه‌داری در سال گذشته را «بازگشایی موزه‌ی دوران اسلامی» می‌داند.
او همچنین "رسمیت بخشیدن صنف تخصصی را موضوع مهمی می‌داند که باید امسال در حوزه‌ی موزه‌داری به آن توجه کرد" و می‌گوید: «صنف تخصصی موزه‌داران پیش زمینه‌ی بسیاری از تغییرات است.»
ندا عزیزیه، از کارشناسان اداره‌کل موزه‌های استان خوزستان، «استرداد اشیاء تاریخی از کشورهای دیگر را مهمترین اتفاق سال گذشته در حوزه‌ی موزه‌داری بیان می‌کند.
حمیدرضا حسینی، روزنامه‌نگار و فعال حوزه‌ی میراث فرهنگی مهمترین رویداد را «تعیین مدیر جدید سعدآباد (با سوابق سیاسی- نظامی) و اختلافات اخیر در ایکوم» می‌داند و معتقد است: «دایره تاثیرات این تعیین مدیریت در آینده گسترده‌تر می‌شود و هر دو سرآغاز یک روند میان مدت هستند. »
او معتقد است، مهمترین نیاز موزه‌های کشور «تخصصی شدن مدیریت موزه‌ها و میدان دادن به نسل جوان موزه‌دار (البته از نوع با سواد و باجسارت)» است.
یادمان باشد، کار فرهنگی می‌کنیم
لیلا زندی، موزه‌دار در عکسخانه شهر نیز به این دو پرسش پاسخ داده است.
او معتقد است: «شناخت، ارتباط و دوستی موثر بین موزه‌ها و کارکنان موزه‌ها به ویژه موزه‌داران به واسطه تلگرام، اینستاگرام و تلاش افراد انگشت‌شمار برای هرچه بهتر شدن این فضای ارتباطی و اطلاع‌رسانی یکی از مهمترین اتفاقات سال 94 در حوزه موزه‌داری کشور بوده است.
وی از بزرگترین تجربه‌اش در حوزه‌ی موزه‌داری در کشور نیز سخن می‌گوید: «یادمان باشد حالا که وارد کار فرهنگی شده‌ایم، انتظار پول زیاد، قدرشناسی و همه‌ی چیزهای خوب را نداشته باشیم. یادمان باشد، آدم‌هایی در کار و زندگی ما هستند که انتظار دارند تا کم نیاوریم و به امید صبح روشن ادامه دهیم.»
زندی همچنین مهمترین نیاز موزه‌ها در امسال را «تبلیغات صحیح و موثر برای جلب حمایت ملی نه صرفا برای تبلیغ موزه و جذب گردشگر و غیره می‌داند.»
مرجان حاجی رحیمی، روزنامه‌نگار «برگزاری نمایشگاه «پنه لوپه»» را بزرگترین اتفاق فرهنگی سال 94 می‌داند.
او مهمترین نیاز موزه‌ها را نیز «داشتن راهنماهای موزه‌ی با سواد و با‌علاقه» بیان می‌کند.
محبوبه معصومیان، موزه‌دار موزه فرش رسام عرب‌زاده اما مهمترین اتفاق موزه‌داری در سال 94 را «عدم توانایی در زمینه اجرایی و مدیریتی» بیان می‌کند. به این معنا که «در عین حال که جابجایی مدیریتی در هر بخش از یک سازمان امری بدیهی است، اما عدم وجود یک کار گروه متخصص یا یک اتاق فکر که بتواند به صورت شورایی بهترین تصمیم ممکن را برای سرپرستی و راهبری مهمترین بخش‌های فرهنگی کشور بگیرد، در حوزه موزه‌داری بیداد می‌کند.»
وی با این وجود معتقد است: نکته مهم و اعلای سال 95 در امر موزه‌داری «تکاپو و دغدغه همیشگی موزه‌داران خوش‌فکر» است.
سمیه پودات، موزه‌دار موزه خلیج فارس نیز معتقد است: «باید هرچه زودتر چارت نیروی انسانی مورد نیاز موزه‌ها تدوین و تصویب شود، تا دست‌کم موزه‌های مرکزی و اصلی هر استانی بودجه مستقل و حساب مستقل داشته باشند، تا محتاج اداره کل‌های میراث استان‌ها نباشند و ناگهان بودجه‌هایشان ناپدید نشود.»
او آرزو می‌کند: «ای کاش موزه‌ها از ادارات مستقل می‌شدند، مانند استقلالی کم و بیشی که بخش‌های گردشگری و صنایع‌دستی استان‌ها دارند.»
پودات با بیان اینکه «با موزه‌ها بد رفتار می‌شود»، ادامه می‌دهد: «شخصا بر این باور هستم که موزه‌ها، اگرنه بیشتر، حداقل به اندازه‌ی مساجد منزلت، تقدس و حرمت دارند.»
وی همچنین معتقد است: «تدوین و تصویب چارت نیروی انسانی موزه‌ها و طرح جامع و حساب مالی مستقل از ادارات شاید کمی از گرفتاری‌های موزه‌ها بکاهد.»
الهام گوران، خبرنگار شبکه خبر اما برخلاف موزه‌داران معتقد است: «تقریبا همه‌ی رویدادها در سال 94 هم سطح و معمولی بودند.»
او «به‌روز شدن در همه سطوح موزه‌داری را نیاز مشترک موزه‌ها» می‌داند و معتقد است: «به‌روز شدن در امور روزمره و برنامه‌های جنبی آشناسازی و جذب مخاطب» می‌تواند امسال و در حوزه‌ی موزه‌داری مورد توجه قرار گیرد.
موزه‌ها باید به سمت تخصص‌گرایی بروند
نگار ساغریچی، موزه‌دار در موزه ملی ملک سال 94 را سالی پر از اتفاقات مهم می‌داند و می‌گوید: «از بازگشایی سریع موزه اسلامی پس از سال‌ها انتظار گرفته تا تغییرات مدیریتی موزه‌های میراث به ویژه «مگا موزه‌ها» و «دگردیسی ایکوم ایران» از اتفاقات سال گذشته بودند.
او ادامه می‌دهد: «در یک جمع‌بندی از رفتارهای موزه‌ای در سال 94، بیش از هر زمان دیگری روسای موزه‌ای و سازمان‌های متولی به دلیل استفاده متخصصان و کارکنان از ابزارهای جدید رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی مجبور به پاسخگویی نقدها و شفاف سازی ابهامات شدند. این یعنی آینده‌ای دگرگون در انتظار موزه‌های کشور است. آینده‌ای که به سمت تخصص‌گرایی می‌رود.»
وی معتقد است: در این روند «تحولی هم در انتظار موزه‌هاست که در برخی بخش‌ها زودتر رخ می‌دهد و در برخی دیگر نیاز به شکیبایی دارد. برای آینده نیز این تغییر، همیت و غیرت همه موزه‌داران، مدیران و متخصصان را می‌طلبد. همیتی برخاسته از همدلی، هماهنگی و یکدست بودن. نه تفرقه، نه بحران و نه جدال.»
بابک شهلایی، طراح موزه - کرمانشاه نیز «سال 94 را سال دگردیسی در بیشتر مسائل کشور» می‌داند و ادامه می‌دهد: «در وادی موزه‌ها تغییرات و تحولات موزه ملی و راه‌اندازی بخش‌های پیش از تاریخ و دوران اسلامی از مهمترین این حوادث به شمار می‌رود. ان‌شاءالله در سال آتی شاهد رونق وتوجه همگانی به موزه‌ها باشیم.»
ژیلا مقیم نژاد، موزه‌دار در موزه دوران اسلامی «بازگشایی موزه دوران اسلامی» را مهمترین اتفاق سال گذشته می‌داند و می‌گوید: «ارتباط بین موزه‌ها و اینکه موزه‌ها همدیگر را دشمن یا حتی رقیب نپندارند.» مهمترین بحثی است که باید به آن توجه شود.
فاطمه عادلی‌نیا، کارشناس حقوقی؛ «گسترش غیرقابل تصور ارتباط مجازی همکاران و روند رو به بهبود شکل‌گیری این ارتباطات» را مهمترین اتفاق سال 94 می‌داند.
او «عملی شدن شعارهای ایکوم در موزه‌ها» را نیز مهمترین نیاز موزه‌های کشور می‌داند.
صفورا کلانتری، موزه‌دار از موزه زاهدان؛ نیز مهمترین اتفاق سال 94 را «افتتاح موزه دوران اسلامی» می‌داند و ادامه می‌دهد: «ارتباط مجازی بین موزه داران و دست اندرکاران این حوزه» باید در سال جدید مدنظر قرار گیرد.
خانه‌تکانی در موزه‌های کشور
مهدیه منوچهری، موزه‌دار در موزه هنرهای تزیینی – سعدآباد؛ «کشف زن هفت هزار ساله قبل از میلاد و انتقال آن به موزه ملی، بازگشایی موزه دوران اسلامی،سرقت 150 عروسک از موزه عروسک‌های ملل، برنامه‌های موزه ملی و موزه دوران اسلامی از جمله نوروز و ...، بستن یک موزه صنایع دستی در کرمانشاه» را از مهم ترین رویدادهای سال 94 می‌داند.
او «تلاش برای تعامل با مخاطبان موزه و خانه تکانی موزه‌ها در جهت ایجاد محتوا و موضوع» را از نیازهای موزه‌ای در سال جدید بیان کرد.
مهدیسا پورخسروانی، موزه‌دار در کاخ جهانی گلستان؛ «رویداد خوب در حوزه‌ی وزه‌داری در کشور را تغییر مدیریت کاخ گلستان» می‌داند و «نیاز به یک تغییر اساسی در موزه‌ها در مورد نیروی کار غیر مفید، نامتخصص و پر ادعا و بی‌انگیزه» را نیاز موزه‌های کشور در سال 95 بیان می‌کند.
تاکید بر لزوم ایجاد موزه ملی کودکان
لیلا کفاش زاده، کارشناس پژوهشکده سازمان میراث فرهنگی «انجام برخی فعالیت‌ها در حوزه کودکان در موزه‌های عروسک ملل، سیار صلح، و عروسک و اسباب بازی کاشان» را از مهمترین اتفاقات در سال 94 می‌داند.
او «نبود موزه‌ی ملی کودکی در کشور» را از مهمترین نیازهای حوزه‌ی موزه‌داری در کشور عنوان می کند.
از نگاه سهیلا حسین‌پور، کارشناس کاخ جهانی گلستان، «مهمترین رویداد موزه‌ای تعویض مدیر اسبق و حضور مدیر جدید با دیدی بسیار وسیع و آگاه به موزه و موزه‌داری» می‌داند.
او «نیاز به آموزش راهنمایان به صورت تخصصی و دادن رتبه به راهنمایان با درجات عالی، خوب و متوسط پس از گرفتن آزمون‌های خاص، ایجاد انگیزه بیشتر در موزه‌ها و ترغیب کارکنان با روش‌های جدید» را از مهمترین نیازهای مشترک برای موزه‌داران بیان می‌کند.
مهدی طاهری، موزه‌دار در آستان قدس رضوی – مشهد، نیز با بیان این که «مهمترین رویداد موزه‌ای سال، افتتاح موزه اسلامی بود»، «ضروری‌ترین مساله در موزه‌ها را نبود برنامه‌ریزی عملیاتی و بلند مدت و مهمتر از آن نیاز به مدیران دارای عزم راسخ در پیاده‌سازی و اجرای برنامه» می‌داند.
لزوم انجام برنامه‌ریزی‌های دقیق علمی
گیسو فکوری، کارشناس در موزه پوشاک سطنتی- سعدآباد نیز در پاسخ به این پرسش‌ها اظهار می‌کند: «در سالی که گذشت با وجود محدودیت‌های فراوان در هر زمینه‌ای برای موزه‌ها، هر موزه‌ای که موفق شده باشد از نقطه «الف» به نقطه «ب» پیشرفت کند، مهمترین اتفاق را رقم زده است. حتی همه‌ی موزه‌هایی که افتتاح یا بازگشایی شدند، مهمترین اتفاق را در خود داشته‌اند.»
وی «نیاز موزه‌ها به برنامه‌ریزی دقیق با یک پشتوانه‌ی علمی درست در زمینه‌ی موزه‌داری و تخصیص منابع مالی کافی برای موزه‌ها از سوی میراث فرهنگی» را نیاز اصلی موزه‌ها می‌داند و معتقد است: «البته تشکیل انجمن موزه‌داری و برگزاری جلسات خارج از فضای مجازی، تصمیم‌گیری در امور موزه‌داری، تبیین بیانیه برای ارائه به مسئولان نیز مطمئنا در سال جدید برای موزه‌ها بدون تاثیر نخواهد بود.»
تورج رستمی، طراح موزه «مهمترین رویداد موزه‌ای در سال 94 را عزم به جمع بندی و راه اندازی موزه دوران اسلامی و بخش پیش از تاریخ موزه ملی» می‌داند.
او معتقد است؛ «ارتقای سطح علمی و به روز رسانی منابع آموزشی و همچنین فرهنگ‌سازی مدیریت موزه بر پایه اصول مشترک در کشورهای پیشرو در این حوزه از ضروری‌ترین نیازها در کشور به شمار می‌روند.»
نازنین شریفی سلطانی، کارشناس موزه؛ نیز «بازگشایی موزه اسلامی بعد از چند سال و برنامه‌های جانبی موزه‌ها برای ارتقا دانش موزه‌داری با پیش دستی موزه ملی و موزه ملک؛ استرداد اشیا موزه‌ای و بازگشایی چند موزه و راه‌اندازی موزه بانک ملی و موزه مجازی و دزدیده شدن عروسک‌های ملل را رویدادهای تلخ و شیرین سال 94 در حوزه‌ی موزه داری» می‌داند.
او «همراهی و پیشبرد اهداف مشترک بین موزه‌ها و اطلاع رسانی یکپارچه بین نهاد‌ها و اعلام برنامه‌های موزه‌ای و فوق برنامه‌ها و همچنین اتحاد بین موزه‌ها برای اهداف والاتر، گذاشتن کلاس‌ها و وورک‌شاپ‌های موزه‌ای برای ارتقای موزه‌داران و فرستادن موزه‌داران به کشورهای پیشرفته در امر موزه‌داری» را از مهمترین نیازهای مشترک موزه‌داری در سال 95 عنوان می‌کند.
نوشین کمالی، کارشناس کاخ نیاوران اما «آغاز عملیات و آزمایشات با هدف طرح مرمت بنای فاخر کاخ صاحبقرانیه را مهمترین رویداد در کاخ نیاوران می‌داند» و مهمترین نیاز موزه‌ها را «یکپارچگی در جهت به کارگیری اصول روز موزه‌داری در جهت همگام شدن با موزه‌های بزرگ دنیاست.» می‌داند.
یکپارچگی و همبستگی بین موزه‌داران در سال جدید
شجاعی کاوه، کارشناس موزه علوم زمین شناسی- مشهد؛ نیز «بازگشت بخشی از فسیل‌های سایت مراغه که برای مطالعه از کشور خارج شده بودند» را اتفاق خوب موزه‌ای می‌داند.
او «ایجاد یکپارچگی و اتحاد بین اعضای انجمن موزه‌داران و دیگر دست‌اندرکاران مانند (میراث فرهنگی، ایکوم و...) و دوری از تفرقه و دودستگی، وجود دوره‌ها وآموزش‌هایی در ارتباط با علوم موزه‌داری را جزو نیازهای مشترک موزه‌داری بیان می‌کند.
الهام عسگری، کارشناس خانه موزه انتظامی، «بازگشایی موزه اسلامی» را مهمترین اتفاق سال 94 می‌داند و می‌گوید: «همبستگی در همه شرایط باعث قدرتمند شدن است، بنابراین برای نجات و پیشبرد موزه‌ها بهترین چیز همبستگی و همراهی است. امسال، در سازمان میراث فرهنگی سالی پرکار است و می‌توان یکپارچه و منظم و با برنامه‌ریزی در این حوزه پیشروی کرد.
ریحانه لسانی، کارشناس موزه ملی، نیز «بازگشایی موزه دوران اسلامی و افتتاح موزه پیش از تاریخ» را از مهمترین اتفاقات سال 94 می‌داند و بیان می‌کند: «امیدوارم در سال جدید همه‌ی موزه‌های ایران برای قشر بازدید کننده کودک حداقل شرایط خوب و ایده آل فراهم شود.»
روشنک سعادتی، کارشناس موزه ملی ملک، فعال شدن دگرگونه‌ی موزه‌ی ملی ایران را مهمترین اتفاق سال 94 می‌داند و معتقد است: «درست و به جاست اگر انجمن‌های موزه‌داری خارج از فضای مجازی تشکیل شوند، همچنین مهمترین نیاز موزه‌های مشترک کشور برنامه ریزی دقیق‌تر برای تورهای دانش آموزی است، به گونه‌ایی که با حضور این گروه؛ راهنماها آمادگی تکنیکال بیشتر و موثرتری داشته باشند. همچنین بازدید این قشر به طور مخصوص بار آموزشی داشته باشد، در غیر اینصورت پارک‌ها فضای بهتری برای قدم زدن، هیاهو و بازیست.»
علیرضا مقدم نیا، کارشناس باغ موزه قصر «بهرمندی موزه‌ها از نیروی انسانی، تکنیکی و شیفته» را از مهمترین نیازها برای موزه‌های کشور می‌داند.
برخورداری از استانداردهای جهانی در موزه‌ها
فاطمه زارعی، کارشناس موزه‌ی آرامگاه ابن سینا- همدان «مهمترین رویداد را ح مله نابخردانه، جاهلانه و منفور داعش به موزه‌ها و آثار تاریخی عراق و پالمیرا در سوریه که منجر به نابوی قسمت اعظم تاریخ مشترک تمدن ایران، بین النهرین شد» می‌داند.
او همچنین «برخورداری موزه‌ها از استانداردهای جهانی چه از نظر بنای موزه‌ای، نیروهای کاری لازم و تاسیسات لازم، همچنین مدیریت جامع با تدوین اصولی طبق ضوابط بین المللی و بروز بودن، به این معنا که موزه‌ها با روش‌های سنتی و سلیقه‌ای اداره نشوند.»
وی با تاکید بر اینکه «تغییر و تحول اساسی از هر نظر برای موزه‌های ایران نیاز است»، بیان می‌کند: «با الگو گرفتن از موزه‌های موفق دنیا می‌تواند کمبودهای فاحشی که ما موزه‌داران در موزه‌های خود احساس می‌کنیم و از آن رنج می‌بریم را برطرف کنیم. بنابراین پی‌بردن به ریشه‌ی مشکلاتِ موزه‌ها، مسیر حرکت را مشخص می‌کند.»
الهه حریریان، فعال در امور موزه‌های کودک؛ مهمترین تجربه‌ی سال 94 را «بازدید هدفمند با قصه و بازی برای کودکان در موزه‌ها و شادی کودکان در فضای موزه‌ای» می‌داند و می‌گوید:«مهمترین نیاز موزه‌ها ارتباط مثبت بین موزه‌هاست.»
مریم احمدی، موزه نفت، با اشاره به انجام تبلیغ از سوی «موزه عبرت برای معرفی موزه‌ی خود» آرزو می‌کند: «ای کاش این حساسیت برای همه‌ی موزه‌ها وجود داشته باشد.»
او همچنین با تاکید بر این که «نیازهای موزه‌داری در کشور به دلیل عقب بودن در امر موزه‌داری زیاده هستند»، ادامه می‌دهد: « به عنوان مثال؛ موزه‌ها جدا از مکان تاریخی و آموزشی تبدیل به مکانی برای لذت بردن تمام اعضای خانواده شوند.»
انتهای پیام