سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با اعلام آمار کمیت تولید علم ایران در پایگاه‌های مختلف بین‌المللی، گفت: بررسی پایگاه‌های علمی معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد که بخش زیادی از کمیت تولید علم ایران گزارش نشده است.
به گزارش سرویس علمی ایسنا، دکتر محمدجواد دهقانی با بیان این که رشد علمی ایران در عرصه‌های بین‌المللی، جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یکی از قدرتهای نوظهور علمی در سطح جهان مطرح کرده است، اما این رشد فقط مرهون کمیت تولید علم نیست، اظهار کرد: کمیت تولید علم تنها یکی از ابعاد توسعه علمی است. به طور متوسط حدود یک پنجم از این کمیت با مشارکت بین‌المللی تولید می‌شود که آن را تحت عنوان دیپلماسی علمی می‌شناسیم. تولیدات علمی کشور علاوه بر رشد کمی، رشد در خور توجهی از لحاظ کیفی نیز داشته، بویژه اینکه از این حیث در جمع کشورهای برتر منطقه قرار داریم.
وی افزود: هر چند کمیت تولید علم تنها یکی از ابعاد توسعه علمی محسوب می‌شود، اما آگاهی کامل از کل این کمیت از اهمیت فراوانی برخوردار است، زیرا تا از وجود این کمیت مطلع نباشیم، امکان برنامه‌ریزی جامع برای هدایت آن وجود ندارد.
وی گفت: بررسی برخی از پایگاه‌های علمی معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد که بخش بزرگی از کمیت تولید علم کشور تاکنون گزارش نشده است یا حداقل مورد توجه قرار نگرفته است. اطلاعات کمیت تولید علم کشور در پایگاه‌های ملی و بین‌المللی نشان می‌دهد که حداقل ۷۰ درصد این کمیت تاکنون گزارش نشده است و اگر تنها پایگاه‌های بین‌المللی را مبنا قرار دهیم، نیمی از کمیت مورد توجه قرار نگرفته است.
سرپرست ISC خاطرنشان کرد: سرعت نمایه سازی اطلاعات در پایگاه‌های بین‌المللی با یکدیگر یکسان نیست، بنابراین بویژه برای اطلاعات سال ۲۰۱۵ که هنوز تکمیل نشده است باید مدتی صبر کرد. شرکت تامسون رویترز که مالک پایگاه استنادی آی.اس.آی است به ارائه سایر پایگاه‌های اطلاعات نیز پرداخته است. برای انتخاب محتوای این پایگاه‌ها از فرایندهای ارزیابی مختلفی استفاده می‌شود تا جامعه علمی از کیفیت محتوای آن اطمینان حاصل کنند. نمایه استنادی بایوسیس (BIOSIS Citation Index)، مندرجات جاری (Current Content Connect)، مدلاین (Medline)، سای.ال.او (SciELO Citation Index)، زئولوجیکالرکورد (Zoological Record)، چکیده‌های زیستی (Biological Abstracts)، پایگاه استنادی آی.اس.آی (Web of Science Core Collection)، اینسپک (Inspec) و اف.اس.تی.ا - پایگاه علم تغذیه (FSTA - The Food Science Resource) ازجمله این پایگاه‌ها هستند. این پایگاه‌ها لزوما توسط آی.اس.آی تولید نشده‌اند، بلکه بخشی از آن‌ها از سایر ناشران یا فراهم آورندگان اطلاعات دریافت و در یک قالب جدید با ارزش‌های افزوده دیگر ارائه می‌شوند.
دهقانی ادامه داد: بررسی پایگاه اف.اس.تی.ا - پایگاه علم تغذیه در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ نشان می‌دهد که به ترتیب میزان کمیت تولید علم ایران 24 ،32 ،31 ،59 ،80 ،114 ،150 ،214 ،244 ،377 ،541 ،696 ،759 ،788 ،774 و 1048 مدرک بوده است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۰ تا سال ۲۰۱۵ تعداد 109 هزار و 655 مدرک در پایگاه اطلاعات علمی اینسپک منتشر کرده است. میزان کمیت تولید علم ایران در این پایگاه از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ به ترتیب 519 ،590 ،931 ،1306 ،1825 ،2179 ،3702 ،4709 ،7547 ،9066 ،10589 ،12355 ،13192 ،13771 ،14253 و 13121 مدرک بوده است.
وی یادآور شد: پایگاه استنادی اسکوپوس یکی دیگر از پایگاه‌های معتبر بین‌المللی است که وابسته به موسسه انتشاراتی الزویر است که 329 هزار و 11 مدرک از ایران در دوره زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ در این پایگاه نمایه سازی شده است. به ترتیب تعداد 1759 ،2103 ،2997 ،4388 ،5751 ،8188 ،11393 ،15013 ،19489 ،24055 ،29667 ،39342 ،40451 ،41313 ،43368 و 39734 مدرک در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ در این پایگاه ثبت شده است.
دهقانی افزود: پایگاه استنادی آی.اس.آی به عنوان یکی از پایگاه‌های شرکت تامسون رویترز، یکی از مراجع بین‌المللی برای سنجش کمیت تولید علم است. 261 هزار و 171 مدرک در فاصله زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ از جمهوری اسلامی ایران در این پایگاه ثبت شده است. به ترتیب در فاصله سال‌های ذکر شده تعداد 1746 ،2097 ،2845 ،3936 ،5161 ،6914 ،9208 ،13407 ،17450 ،20365 ،22441 ،28650 ،30442 ،31073 ،31986 و 33450 مدرک از کشور در این پایگاه ثبت شده است.
وی در ادامه گفت: پایگاه اطلاعاتی چکیده‌های زیستی یکی دیگر از پایگاه‌هایی است که توسط شرکت تامسون رویترز (ISI) نیز ارائه می‌شود. در مجموع در خلال سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ تعداد 47 هزار و 889 مدرک از جمهوری اسلامی ایران در این پایگاه ثبت شده است. در خلال این سال‌ها به ترتیب 343 ،409 ،586 ،710 ،949 ،1402 ،1767 ،2389 ،2765 ،3487 ،3898 ،4932 ،6173 ،5756 ،6145 و6178 مدرک از جمهوری اسلامی ایران در این پایگاه نمایه‌سازی شده است.
وی اضافه کرد: تفاوت در تعداد مدارک نمایه‌سازی کشور در پایگاه‌های مختلف از این واقعیت نیز ناشی می‌شود که اندازه پایگاه‌های مختلف با یکدیگر برابر نیست. در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ به ترتیب 49 ،76 ،57 ،68 ،99 ،143 ،211 ،249 ،341 ،414 ،624 ،828 ،930 ،906 ،985 و712 مدرک از کشور در پایگاه زئولوجیکال رکورد نمایه‌سازی شده است.
دهقانی تصریح کرد: پایگاه اطلاعاتی مدلاین در حوزه پزشکی به نمایه سازی اطلاعات پژوهش‌های بین‌المللی می‌پردازد. غالب اطلاعات این پایگاه متعلق به حوزه علوم پزشکی است، هر چند ماهیت بین رشته‌ای علم باعث می‌شود تا مدارک سایر رشته‌های وابسته به حوزه علوم پزشکی نیز در این پایگاه نمایه شوند. در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ تعداد 74 هزار و پنج مدرک از جمهوری اسلامی ایران در این پایگاه نمایه سازی شده است که به ترتیب 257 ،401 ،557 ،869 ،1136 ،1452 ،2121 ،3358 ،3768 ،4253 ،5235 ،6772 ،9123 ،10792 ،12162 و 11749 مدرک است.
وی گفت: 160 هزار و 106 مدرک از ایران در پایگاه مندرجات جاری موسسه تامسون رویترز (آی.اس.آی) منتشر شده است. تعداد مدارک کشور در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ در این پایگاه به ترتیب 1230 ،1454 ،1961 ،2720 ،3264 ،4249 ،5632 ،7423 ،9022 ،11193 ،12739 ،15702 ،17807 ،20129 ،21816 و 23765 مدرک بوده است.
سرپرست ISC گفت: نمایه استنادی بایوسیس نیز به نمایه‌سازی مجلاتی می‌پردازد که مقالات کشور در آن‌ها نمایه‌سازی شده‌اند. 57 هزار و 821 مدرک از جمهوری اسلامی ایران در بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ در این پایگاه ثبت شده است. در فاصله این سال‌ها به ترتیب 628 ،731 ،866 ،1272 ،1234 ،1874 ،2388 ،2995 ،3593 ،4288 ،5019 ،6812 ،6978 ،6063 ،6632 و 6448 مدرک از ایران در این پایگاه نمایه‌سازی شده است.
دهقانی یادآور شد: برای محاسبه میزان واقعی تولید علم کشور در سطح بین‌المللی نیاز داریم تا کمیت خالص تولید علم را محاسبه کنیم. کمیت خالص تولیدعلم یا همان تعداد مدارک خالص به معنی حذف مدارک تکراری در پایگاه‌های اطلاعات علمی مختلف است. یک مقاله علمی متعلق به یک کشور می‌تواند در بیش از یک پایگاه اطلاعاتی نمایه‌سازی شود، زیرا مجله یا کنفرانسی که مقاله درآن منتشر شده است می‌تواند در بیش از یک پایگاه نمایه‌سازی شود. لازم به ذکر است که اطلاعات سال ۲۰۱۵ به دلیل پدیده تاخیر در نشر و تفاوت در سرعت نمایه‌سازی اطلاعات هنوز تکمیل نشده است.
وی افزود: در دوره زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ خالص کمیت تولید علم ایران در پایگاه‌های معتبر بین‌المللی به ترتیب 2136 ،4997 ،6743 ،9496 ،11880 ،15730 ،21769 ،30025 ،38955 ،46248 ،52856 ،66406 ،73400 ،77329 ،82054 و 83197 مدرک بوده است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: هم‌اکنون می‌دانیم که پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران از ظرفیت بسیار بالایی برخوردارند که نیازمند هدایت است تا چنانکه در سند سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری به آن اشاره شده، علم را بیش از پیش به قدرت و ثروت تبدیل کنند. یکی از ملزومات این هدایت چنانچه رهبری معظم انقلاب نیز در شهریور ۱۳۸۷ بر آن تاکید کردند، تبدیل گفتمان پیشرفت علم و فناوری به یک گفتمان پایه در سطح ملی است.
انتهای پیام