«دادپزشک» طرحی است که از سال 93 در پزشکی قانونی اجرایی شده و تاکنون اکثر استان‌های کشور به آن پیوسته‌اند.

براساس این طرح مراجعات بی‌مورد به پزشکی قانونی کاهش یافته و علت بسیاری از مرگ‌های طبیعی بدون کالبدشکافی مشخص می‌شود.

دکتر مهرداد علی‌بخشی مدیر اجرایی طرح دادپزشک در گفت‌وگو با خبرنگار حوادث خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) درباره این طرح اظهار کرد: در گذشته نامی که برای پزشکان قانونی به کار می‌رفت دادپزشک بود. ما در این طرح از همین نام وام گرفته و آن را اجرایی کرده‌ایم.

وی افزود: تا پیش از اجرای طرح، در بسیاری از مرگ‌های طبیعی که نیاز به گواهی فوت وجود داشت ، با توجه به اینکه یا پزشک جواز دفن صادر نمی‌کرد و یا متوفی در خانه جان خود را از دست داده بود این مرگ به عنوان مرگ مشکوک تلقی شده و بررسی آن نیازمند ارجاع به پزشکی قانونی بود که این امر مشکلات زیادی را ایجاد کرده و مهمترین آن افزایش حجم کار مراکز و متخصصان پزشکی قانونی و دلخوری خانواده متوفیان بود. به طوری که اجساد با دستور کلانتری و موافقت دستگاه قضا به پزشکی قانونی منتقل شده و مردم نیز به زحمت می‌افتادند.

مدیر اجرایی طرح دادپزشک ادامه داد: مشکلی نیز در وزارت بهداشت وجود داشت و اینکه در گواهی‌های فوت، علت مرگ به طور کامل قید نمی‌شد. به عنوان مثال برای فوت یک نفر دلیل ایست قلبی و تنفسی عنوان می‌شد. در حالی که هر کسی که بمیرد ایست قلبی می‌کند و نمی‌توان ایست قلبی را به عنوان یک دلیل تامه برای مرگ عنوان کرد.

وی با بیان اینکه در همین باره با وزارت بهداشت نیز رایزنی‌هایی انجام شد، گفت: در حال حاضر با هماهنگی‌ای که با وزارت بهداشت انجام شده در اجرای طرح دادپزشک علت تمامی موارد فوتی طی چهار مرحله بیان می‌شود. در حقیقت با این شیوه علت فوت ریشه‌یابی شده و می‌توان فهمید که بر فرض ، ایست قلبی به چه دلیل رخ داده است.

علی‌بخشی با بیان اینکه سرانجام تفاهمنامه‌ای با پزشکی قانونی و وزارت بهداشت در سال 92 به امضا رسید، گفت: این تفاهمنامه که نخستین گام در اجرای دادپزشک بود طرفین را ملزم می‌کرد که افراد متخصص را شناسایی و انتخاب کنند تا برای تشخیص علت مرگ‌های طبیعی اقدام کرده و دیگر نیازی به ارجاع جسد به پزشکی قانونی نباشد. همچنین به پزشکان نیز مشورت داده می‌شد که چطور علت یک مرگ را تعیین و اعلام کنند.

مدیر اجرایی طرح دادپزشک با اشاره به موارد 19 گانه از مرگ که باید مجوز دفن آن از سوی پزشکی قانونی صادر شود، گفت: به جز این موارد در طرح دادپزشک، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که علت مرگ چه بوده تا جواز دفن صادر شود که این موضوع بار پزشکی قانونی را کم می‌کند.

علی‌بخشی مرگ در پی سوءمصرف مواد مخدر، تصادف رانندگی، حوادث کار، مسمومیت و... را از جمله موارد 19 گانه‌ای دانست که نیازمند صدور جواز دفن از سوی پزشکی قانونی است و گفت: متاسفانه در گذشته فردی ممکن بود به دلیل تصادف فوت کرده باشد اما چون پزشکی قانونی جواز دفن را صادر نکرده بود حق به حقدار نمی‌رسید و افراد نمی‌توانستند به حقوقشان برسند.

شهروندان می‌توانند به «دادپزشک» زنگ بزنند

مدیر اجرایی طرح دادپزشک درباره اینکه آیا شهروندان می‌توانند از طریق تماس با دادپزشک درخواست خود را برای معاینه اجساد را اعلام کنند، گفت: ما در این زمینه اطلاع‌رسانی کرده‌ایم و با بیمارستان‌ها نیز جلسات توجیهی مختلفی داشته‌ایم. اگر فردی در بیمارستان فوت کند با توجه به اینکه اکثر پزشکان آموزش‌های لازم را دیده‌اند جواز دفن صادر خواهد شد اما اگر در خانه فوت کند بستگانش می‌توانند از طریق تماس با دادپزشک درخواست خود را برای معاینه جسد مطرح کنند. البته یک تیم از عوامل دادپزشک در بهشت‌زهرا مستقر هستند و جواز دفن را صادر می‌کنند.

وی از شهروندان تهرانی خواست برای دریافت مشاوره و درخواست معاینه باشماره تلفن 77537530 تماس بگیرند و در شهرستان‌ها نیز این شماره روی سایت دادپزشک منتشر شده است.

علی‌بخشی با اشاره به اجرایی شدن طرح دادپزشک در 25 استان کشور افزود: متاسفانه هنوز سازوکار اجرایی برای سه استان ایلام، یزد و آذربایجان غربی فراهم نشده و ما به دلیل نداشتن متخصص و نیروی کامل نتوانستیم طرح دادپزشک را اجرا کنیم که امیدوارم در سال جدید این طرح در این سه استان نیز اجرایی شود.

مدیر اجرایی طرح دادپزشک با بیان اینکه طبق بررسی‌های آماری در طول سالیان گذشته تعداد اجساد ارجاعی به پزشکی قانونی چند برابر شده است، افزود: از این رو اجرای طرح دادپزشک جلوی رشد این آمار را گرفته و ما موفق شدیم طی مدت بیش از یک سال از اجرای طرح از افزایش تعداد اجساد ارجاعی به پزشکی قانونی جلوگیری کنیم. البته در یکسری از استان‌ها نیز با کاهش ارجاع روبه‌رو بودیم.

وی با بیان اینکه در حال حاضر ارجاع به دادپزشک تنها برای فوتی‌هاست، درباره هزینه‌های آن نیز گفت: با توجه به تعرفه‌هایی که در استان‌ها نیز وجود دارد هزینه‌های معاینه دادپزشک برای هر پزشک از 70 هزار تومان برای استان‌های محروم تا 120 هزار تومان برای استان‌هایی چون تهران است.

به گفته علی‌بخشی، تشخیص زمان فوت، بررسی آثار و علائم ضرب و جرح، مسمومیت و ... از جمله مواردیست که پزشکان در این طرح آن را بررسی کرده و اگر نیازی باشد شرح حالی از خانواده متوفی دریافت می‌کنند تا تشخیص‌شان دقیق باشد.

مدیر اجرایی طرح دادپزشک درصد خطا در این طرح را بسیار پایین دانست و گفت: اعتبار این طرح از سوی مرکز تحقیقات پزشکی قانونی تامین می‌شود.

انتهای پیام