یک پایگاه خبری تحلیلی که به بررسی مسایل آسیای شرقی و اقیانوسه می‌پردازد در گزارشی نوشت: بارزترین نقیصه در سیاست هسته‌ای ژاپن یعنی بازفرآوری پسماند هسته‌ای کم‌ترین توجه را به خود معطوف داشته است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) به نقل از نشریه دیپلمات، جمعه گذشته پنجمین سالگرد گداخت راکتورهای هسته‌ای فاجعه‌بار فوکوشیما بود. این فاجعه که منجر به مرگ 1876 تن و آواره شدن حدود 120 هزار نفر شد، دومین حادثه هسته‌ای ویرانگر در تاریخ بشریت است و مساله‌ای حساس و ادامه‌دار بین مردم ژاپن و دولت مرکزی باقی مانده است.
افزون بر این با این که بسیاری از راکتورهای هسته‌ای ژاپن خاموش مانده‌اند، فشار اخیر کابینه شینزو آبه برای به خدمت گرفتن انرژی هسته‌ای در ژاپن خشم مردم معمولا آرام و به لحاظ سیاسی منفعل این کشور را دوباره بر انگیخت.
با این حال تمرکز این مباحث عمدتا به این سمت کشیده شده که آیا ژاپن باید اصلا برنامه انرژی هسته‌ای داشته باشد یا خیر. اما این مشاجرات به طور اجتناب‌ناپذیری توجه را از به مراتب بارزترین نقیصه سیاست هسته‌ای کابینه آبه یعنی برنامه بازفرآوریش دور می‌کند.
برخلاف استاندارد یک بار استفاده از چرخه سوخت هسته‌ای، سیاست ژاپن بازفرآوری پسماند تولید شده در راکتورهای گرما هسته‌ای‌اش است. اساسا این فرایند مستلزم اخذ سوخت هسته‌ای مصرفی و بازیابی آن است که بار دیگر در یک راکتور استفاده شود.
به لحاظ منطقی، آینده‌نگری این سیاست روشن به نظر می‌رسد. توجیه رسمی برنامه باز فرآوری ژاپن مقدمتا کنترل مصرف اورانیوم در این کشور است. این گونه بیان می‌شود که باز فرآوری به نیروگاه هسته‌ای اجازه می‌دهد تا در راکتورهایش از چیزی به نام سوخت ترکیبی اکسید شده (MOX) به جای اورانیوم با غنای پایین (LEU) استفاده کند.
اما چند مساله درباره این توجیه وجود دارد. نخست این که از مجموع 48 راکتور ژاپن تنها 16 تا 18 راکتور می‌توانند از سوخت ترکیبی اکسید شده برای تولید انرژی هسته‌ای استفاده کنند و مابقی این راکتورها فقط می‌توانند از اورانیوم با غنای پایین استفاده کنند. دوم این که، حتی در این چند راکتوری که می‌توانند سوخت ترکیبی اکسید شده را به کار گیرند فقط در کل راکتور یک سوم سوخت ترکیبی اکسید شده استفاده می‌شود و درباره اورانیوم مابقی سوخت‌رسانی را انجام می‌دهد. از این رو حتی با بازفرآوری ژاپن هنوز به شدت به اورانیوم وابسته است و با این احتساب، سوخت ترکیبی اکسید شده به ژاپن این امکان را می‌دهد که تا وابستگی خود را به اورانیوم در بهترین حالت تا 10 درصد کاهش دهد.
بدتر این که با وجود منافع بسیار محدود، هزینه‌هایی که برنامه بازفرآوری ژاپن با خود به همراه دارد. به شدت بالاست. نخست فدراسیون کمپانی‌های الکتریکی ژاپن برآورد کرده است که نیروگاه بازفرآوری روکاشو در استان آموری که اکنون در حال ساخت است. برای مالیات دهندگان ژاپنی رقم 11 تریلیون ین (97 میلیارد دلار) در طول چند سال (ساخت فعال‌سازی و در نهایت از کار انداختن) هزینه به همراه خواهد داشت.
دوم، بازفرآوری در راکتورها پلوتونیوم تولید می‌کند و پلوتونیوم به طور بالقوه برای خلق بمب هسته‌ای استفاده می‌شود که نگرانی‌های امنیتی قابل توجهی ایجاد کرده است. جایگاه ژاپن به عنوان تنها کشور بدون سلاح هسته‌ای که در حال حاضر در فرآیند بازفرآوری دخیل است این توان را به وجود می‌آورد که دیگر برنامه‌های انرژی هسته‌ای صلح آمیز را نهادینه کند . به عنوان مثال کره جنوبی آرزوهای خود را برای آغاز برنامه بازفرآوریش را همواره مطرح کرده است اما برای قدرت‌هایی مانند ایالات متحده به شدت دشوار خواهد بود تا ممانعتش در ایجاد فرایند بازفرآوری کره جنوبی را توجیه کند. در حالی که رقیب استراتژیک آن‌ها ژاپن، فعالانه در این فعالیت‌ها دخالت دارد.
افزون بر این این امر نه تنها موجب بروز موجی در کره شمالی می‌شود بلکه اگر به کره جنوبی حق بازفرآوری اعطا شود، دیگران نیز احتمالا این روند را دنبال خواهند کرد.
در نهایت تهدید تروریسم هسته‌ای را نمی‌توان نادیده گرفت با توجه به این که تشعشع پلوتونیوم عمق نفوذ کم‌تری دارد که باعث می‌شود نسبت به سوخت هسته‌ای مصرفی راحت‌تر دزدیده شود. پتانسیل ربوده شدن آن و استفاده از آن برای ساخت بمب هسته‌ای باعث شده تا کابینه اوباما در سال‌های اخیر به طور خستگی‌ناپذیری ژاپن را متقاعد کند تا امنیت تاسیسات هسته‌ای‌اش را افزایش دهد.
درست است که تهدید حمله تروریستی در ژاپن به مراتب کم‌تر از دیگر کشورهای جهان است اما با وجود سازمان‌هایی مانند داعش که کاملا روشن است به دنبال به‌دست آوردن مواد هسته‌ای برای ساخت بمب هستند، مالکیت 48 تنی پلوتونیوم ژاپن تروریست‌ها را نسبت به این سهم بزرگ وسوسه می‌کند. با توجه به این هزینه‌ها و خطراتی که از بازفرآوری ژاپن حاصل می‌شود و با توجه به مزایای کمی که این کشور از هدف مطرح شده کاهش مصرف اورانیوم به دست می‌آورد، این پرسش باقی می‌ماند که چرا ژاپن هنوز اقدام به باز فرآوری می‌کند؟
پاسخ ذخیره زباله‌های هسته‌ای است.
ژاپن به پیشبرد برنامه باز فرآوری خود به منظور توجیه 3 هزار تن سوخت مصرفی که در حال حاضر در نیروگاه بازفرآوری روکوشو ذخیره شده ادامه می‌دهد. طبق توافق‌نامه دولت مرکزی با دولت استان آموری اگر دولت مرکزی برنامه بازفرآوری را کنار بگذارد، فرماندار آموری می‌تواند دستور دهد تا همه سوخت مصرفی در نیروگاه روکاشو از این استان خارج شود. بنابراین متوقف کردن این برنامه می‌تواند ضرورت پیدا کردن جایگزیی برای این 3 هزار تن در جای دیگری در ژاپن را ایجاب کند.
در ماه جاری ژاپن پیامدهای ویرانگر فاجعه هسته‌ای فوکوشیما را به یاد می‌آورد. با این حال اظهارات مداوم آبه نسبت به تعهدات ایمنی و احتیاط‌آمیز هسته‌ای ژاپن از طریق ادامه نابخردانه تلاش‌های بازفرآوری هسته‌ای کابینه تضعیف خواهد شد.
انتهای پیام