حال حمید مجتهدی این روزها خوب است، این را از برق چشمانش و امیدی که به آینده دارد می‌توان احساس کرد. اگرچه با مسائل مختلفی که در پیش روی راهش قرار گرفته، دست و پنجه نرم می‌کند و از برخی بی‌مهری‌ها سخن می‌گوید، اما به گفته‌ی خودش تا آخرین لحظه‌ی باقیمانده از عمرمش، مستند «ایران» را با امید به خدا می‌سازد.
او می‌گوید: درست است سر ساخت این برنامه پیر شدم، اما مستندی که ساخته شد مربوط به تاریخ، اقلیم، معماری، اجتماع، تمدن، سنت و مذاهب کشورمان ایران است. همه اینها فقط متعلق به هویت امروز ما نیست.
***
یک روز پاییزی با خبر شدیم که بار دیگر حمید مجتهدی - سازنده «مستند ایران» - به دلیل عارضه‌ای که در روده‌اش مشکل‌ساز بوده، راهی بیمارستان شده و تحت عمل جراحی قرار گرفته است.
وی که هفته گذشته تحت عمل جراحی قرار گرفت این روزها در منزل دوران نقاهت را پشت سر می‌گذارد اما به گفته‌ی خودش در خانه هم که هست مشغول کار است و کارهایش را آماده می‌کند.
خبرنگار سرویس تلویزیون و رادیو ایسنا به انگیزه دیدار با این مستندساز و عیادت از وی، به منزلش رفت تا جویای احوالش شود و برای لحظاتی پای درد دل‌هایش بنشیند.
در منزل حمید مجتهدی همسرش به گرمی از ما استقبال کرده و در این گفت و گو ما را همراهی می‌کند.
«خدا بد ندهد آقای مجتهدی. چرا بار دیگر راهی بیمارستان شدید؟»
به فکر فرو می رود و وقتی لب به سخن باز می‌کند همچنان که از برق چشمانش امید را احساس می‌کنیم، می گوید: بیماری نداشتم. تقریبا هفت ماه پیش دچار عارضه روده شدم و زود هم به دادش رسیدیم. دو عمل داشتم، یکی عمل کبد که در شیراز انجام شد و دیگر عمل مربوط به عارضه روده بود که در تهران انجام شد. حالا هم به امید پرورگار مرخص شدیم و ان‌شاءالله اگر خداوند بخواهد ادامه «مستند ایران» را بسازم.
وی ادامه می دهد: خدا را شکر می‌کنم که در لحظه‌ای که دچار این عارضه شدم و تحت عمل جراحی قرار گرفتم، همسر و فرزندانم کنارم بودند و به یاری خدا دکترهای خوبی هم سر راهم قرار گرفتند.
تا آخرین لحظه عمرم مستند ایران را می‌سازم
سازنده «مستند ایران» که این روزها در خانه استراحت می‌کند، می‌گوید حالش خوب است و مشغول کار. او در خانه هم که هست کار کارهایش را آماده می‌کند و قصد دارد از هفته دیگر کارش را از سر بگیرد.
دوربین «مستند ایران» در این 14 سال بنام‌ترین بناهای تارخی ایران را به خود دیده و ثبت کرده است؛ نارنجستان قوام، مسجد نصیرالملک، مسجد وکیل، حرم امام رضا(ع)، موزه پارس و ...؛ البته این دوربین با صاحبش جاهایی هم ناامید شده اما در نهایت دست خالی برنگشته است.
صاحب این دوربین سومین فیلمبردار هوایی دنیا شناخته شده است. فیلمبردار و کارگردانی که در حین ساخت «مستند ایران»، ذره ذره امکانات فنی را به وجود آورده و با عشق و نیت قلبی آن را ساخته و به گفته‌ی خودش تا زمانی که عمر از خداوند دارد، کل ایران را تصویر خواهد کرد.
او سپس می‌گوید: تا آخرین لحظه‌ای که از عمرم که باقی مانده، «مستند ایران» را به امید خدا می‌سازم.
جنگ همیشه هست اما ...
همسر مجتهدی در ادامه صحبت‌های حمید مجتهدی، با اشاره به شرایط و مشکلاتی که برای این مستندساز به وجود آمده است، می‌گوید: ما آموزش و پرورشی‌ها خیلی صبوریم. جنگ همیشه هست، اما فکر می‌کنم با بودن بیماری ایشان این جنگ آنقدر زیاد بود که هم لطمه به سلامتی ایشان زد و هم به جو خانواده و این به ضرر صداوسیما و منِ ایرانی است.
همسر حمید مجتهدی همچنین با بیان اینکه باور نداشت او به چنین عارضه‌ای دچار شده است، یادآور می‌شود: او پیش از این سابقه بیماری نداشت و اصلا در باورم نبود که دچار چنین بیماری شود و برایم غیرقابل باور بود.
پیر شدم
مجتهدی در ادامه از برخی بی‌مهری‌ها و شرایط سختی که هرازگاهی با آن دست و پنجه نرم می‌کند سخن می گوید و توضیح می دهد: داشتن برخی عوامل در مستند «ایران» به ضرر فکری، مادی و معنوی من تمام شد اما من کارم را جلو می‌برم و «مستند ایران» به قول خودم الان صاحب پیدا کرده است. آن موقع که با تهیه‌کننده کار می‌کردم همه کارها را خودم انجام می‌دادم، از نوشتن طرح، جدا کردن فیلمبرداری زمینی و هوایی، دکوپاژ گرفته تا جایی که با چه اقلیمی کار را شروع کنیم و دوربینی که برای خودم بود، کار را پیش می‌بردیم. «مستند ایران» نه اینکه من بگویم، خیلی‌ها که دست‌اندرکار هستند می‌دانند که طرحش را خودم داده‌ام. از تدوین و موسیقی‌اش گرفته تا گویش نریشن که روی آنها بسیار کار می‌شود.
وی با اشاره به مسائل و موانعی که بر سر راهش در ساخت مستند «ایران» وجود دارد، می‌گوید: مسائل مختلفی داریم، یکی بحث کار است، یکی بحث پول و دیگری مغرضانه حرف زدن و مغرضانه کپی کردن. درست است در ساخت این برنامه پیر شدم، اما مستندی که ساخته شد مربوط به تاریخ، اقلیم، معماری، اجتماع، تمدن، سنت و مذاهب کشورمان ایران است. خوب همه اینها فقط متعلق به هویت امروز ما نیست. ما امکاناتی برای کار نداشتیم من امکانات را خودم به وجود آوردم، امکانات فنی که باعث شد ذره به ذره جلو بروم، آنها را خریدم و ساختم؛ آن چیزی که دوربین چگونه باید روی زمین خرامانه حرکت کند و ... .
این فیلمبردار می گوید: بر روی مستند «ایران» فکر شده است. روی هر شاتی که گرفته می‌شود فکر و بحث شده است و سپس روی کاغذ آمده است. به عنوان مثال در شات هوایی مسجد جامع صرفا هواپیما را بلند نمی‌کنم که بنا را تصویر کنم. مسجد جامع باید از روی زمین حس شود. متد خودم را کار می‌کنم. من شش مرتبه محلی که اسکندر شکست خورد را رفتم و دیدم و هلی‌کوپتر را بالای سر آنجا بردم که مرز بین استان فارس و کهکیلویه و بویراحمد است وگرنه برای چه هلی‌کوپتر را بالا ببرم. بنابراین تحقیقی که بر روی «مستند ایران» می‌شود اعم از تحقیقات میدانی و کتابخانه‌ای متفاوت است. موسیقی مستند ایران نیز موسیق خاصی است به نوعی که آن ضرب گویش باید حس شود وگرنه خیلی‌ها در حال ساخت مستند به اسم ایران هستند.
آماده شدن «مستند ایران» برای نوروز95
او سپس به مراحل ساخت «مستند ایران» و بخش‌های مربوط به کتابخانه ملی اشاره می‌کند و می‌گوید: کتابخانه ملی ایران را در هشت قسمت فیلمبرداری کردم و تمام شده است و از هفته آینده دوباره کارم را از سرچشمه تهران شروع می‌کنم. جایی که شهید بهشتی را به شهادت رساندند، یادمان هفت تیر و بعد از آن هم حرم امام (ره) و شاه‌عبدالعظیم، امام‌زاده حسن، امام زاده صالح، امام زاده داوود، امام زاده قاسم، موزه نیاوران و صاحبقرانیه را کار خواهم کرد و همه اینها برای شب عید آماده می‌شوند.
مجتهدی به بخش‌هایی از مراحل ساخت ثبت هوایی استان‌های کهکیلویه و بویراحمد هم اشاره می کند و می گوید: فیلمبرداری هوایی کهکیلویه و بویراحمد و چهارمحال بختیاری را تمام کرده‌ایم و قرار است برای فیلمبرداری زمستانی در بهمن‌ماه به این استان‌ها برویم.
شمال ایران میزبان «مستند ایران»
مجتهدی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با اعلام اینکه مستند «ایران» قرار است به شمال ایران برود، یادآور می‌شود: پس از کهکیلویه و بویراحمد، تهران و چهارمحال بختیاری قرار است شمال ایران را کار کنم. از گیلان تا مازندران و گلستان و پس از آن هم کردستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی و شرقی.
در بخش هوایی استان تهران گیر کرده‌ایم
وی در پاسخ به این پرسش که تاکنون چند درصد از «ایران» مستند شده است؟ نیز می‌گوید: تاکنون حدود 25 درصد مستند ایران کار شده است؛ البته در بخش هوایی استان تهران گیر کرده‌ایم به این دلیل که استان تهران استانی است که باید خط قرمزها را از نظر امنیتی رد کنیم؛ البته این مسائل در همه جای دنیا وجود دارد و از این نظر نمی‌شود گله‌مند بود.
وی در پایان یادآور می‌شود: گروه «مستند ایران» کار را به نحو احسن جلو می‌برند. از گروه تدوین و فنی گرفته تا موسیقی و تدارکات و گویندگی بهروز رضوی. الان همه چیز آماده است تا بار دیگر فیلمبرداری مستند ایران را آغاز کنیم تا ببینیم چه کسی باز هم از «مستند ایران» اقتباس می‌کند.
***
به گزارش ایسنا، قریب به هفت سال پیش دوربین «GV grass valley» مسیر طولانی را از آمریکا، پاریس و دوبی طی کرد و به دست هفتمین فیلمبردار هوایی دنیا در ایران رسید.
این دوربین و دوربین‌هایی که پیش از این حمید مجتهدی برای ساخت مستند «ایران» به دست گرفت، 14 سال است که ایران را مستند کرده است.
ساخت مجموعه مستند «ایران» که از سال 1380 تولید شده، همچنان هم ادامه دارد و اکنون بخش‌های تولید شده آن از شبکه یک سیما بازپخش می‌شود. مجتهدی در این سال‌ها توانست با موفقیت‌هایی که در ساخت مستند ایران کسب کرد جایگاهش را به عنوان سومین فیلمبردار هوایی جهان ارتقاء دهد.
تهیه گزارش: خبرنگار سرویس تلویزیون و رادیو ایسنا - سهیلا شهبازی
انتهای پیام