بی‌تفاوتی مسؤولان نسبت به افزایش سهم بودجه پژوهش به حداقل سه درصد بودجه ناخالص ملی در ادوار گذشته و حال، سبب شد شاهد کاهش چشمگیر ارائه مقالات محققان ایرانی تمام رشته‌های موضوعی در کنفرانس‌های بین‌المللی باشیم و این عامل بر کاهش شتاب رشد تولید علم ایران کاملا مؤثر بوده است.

به گزارش سرویس پژوهشی ایسنا، دکتر محمدجواد دهقانی، سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در آماری که البته تازه نیست و تکرار آمارهای گذشته از سوی این پایگاه استنادی است یادآور شده است: بر اساس داده‌های پایگاه استنادی اسکوپوس، در سال 2010 میلادی ، محققان ایرانی،‌ شش هزار و 696 مقاله در کنفرانس‌های بین المللی ارائه کرده بودند که این رقم در سال 2014 میلادی به سه هزار و 29 مقاله رسیده است.

وی افزود: کمیت تولید علم بین‌المللی تنها یکی از شاخص‌های توسعه علمی کشور محسوب می‌شود که یکی از راه‌های سنجش آن، پایگاه‌های استنادی بین‌المللی هستند. اساسا یکی از مهمترین علل تاسیس پایگاه‌های استنادی آس.اس.آی و اسکوپوس ایجاد نمایه ای از معتبرترین تولیدات علمی دنیا بوده است. از همین رو، این پایگاه ها از میان نشریات بین المللی تنها بهترین ها را نمایه سازی می کنند که این دسته از نشریات را نشریات هسته می‌نامند. نشریات هسته تعداد اندکی از نشریات در یک حوزه موضوعی هستند که بیشترین تعداد استنادها را دریافت کرده‌اند. استنادها یکی از شاخص‌های مرجعیت و کیفیت علمی در دنیای علم امروز هستند. بنابراین هدف اصلی تاسیس پایگاه‌های استنادی، سنجش کیفیت تولیدات علمی است و کمیت تولید علم تنها یک شاخص و بسیار کم اهمیت‌تر از شاخص استنادها یا همان کیفیت تولید علم است.

دهقانی اظهار داشت: یکی از وبگا‌ه‌هایی که برای سنجش کمیت و کیفیت تولیدات علمی مورد استفاده جامعه علمی قرار می‌گیرد، وبگاه سایمگو است. این وبگاه یک منبع دسته دوم برای استخراج اطلاعات محسوب می‌شود. اطلاعات این پایگاه به سرعت روزآمد نشده و علی‌رغم این که هشت ماه از سال 2015 میلادی می‌گذرد، این پایگاه هیچ اطلاعاتی در خصوص کشورها در این زمینه ارائه نداده و همچنین اطلاعات سال 2014 میلادی آن نیز کامل نشده است. پایگاه مذکور بر مبنای اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس روزآمد می‌شود. مثلاً، براساس اطلاعات مستخرج از اسکوپوس تا 15 شهریور ماه امسال، جمهوری اسلامی ایران 42304 مدرک در سطح بین المللی منتشر کرده است، حال آنکه براساس پایگاه سایمگو در همین تاریخ تنها 39573 مدرک از ایران منتشر شده است. اختلاف این دو 2731 مدرک است که در وضعیت فعلی کشور بسیار حائز اهمیت است.

وی افزود: بررسی اطلاعات اسکوپوس نشان می‌دهد که از ایران در سال 2014 میلادی تعداد 42304 مدرک در پایگاه استنادی اسکوپوس نمایه‌سازی شده است. این رقم در سال گذشته 40810 مدرک و در سال 2012میلادی تعداد 40301 مدرک بود. بررسی اطلاعات این پایگاه در سال 2014 میلادی نشان می دهد که از حیث کمیت، تولید علم کشورهایی مانند سوئیس، دانمارک، سوئد، بلژیک و اتریش با رتبه های کمیت تولید علم 17، 24، 21، 22 و 25 همگی بعد از ایران قرار دارند، اما از لحاظ تعداد استنادهای صورت گرفته به علم تولید شده یا همان کیفیت تولیدات علمی، همگی از وضعیت بهتری برخوردارند. با این وجود کمیت تولید علم کشور همواره در غالب حوزه‌های موضوعی در حال افزایش بوده است.

رییس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری اضافه کرد: براساس پایگاه استنادی اسکوپوس در سال 2015 میلادی تا 14 شهریور ماه امسال کمیت تولید علم ایران 25972 مدرک است و مشابه سال گذشته رتبه 16 دنیا و رتبه اول منطقه را از این نظر در اختیار دارد. البته برای تعیین رتبه قطعی کمیت تولید علم کشور باید چندین ماه بعد از سال 2015 صبر کرد.

دهقانی تصریح کرد: هر یک از پایگاه های استنادی، تولیدات علمی را در طبقات موضوعی مختلفی قرار می‌دهند. براساس پایگاه استنادی اسکوپوس بیشترین تولیدات علمی کشور در سال 2014 میلادی مربوط به سه حوزه پزشکی، مهندسی و شیمی است. باید در نظر داشت که ماهیت بین رشته‌ای علم باعث می‌شود که پژوهشگران یک حوزه در رشته‌های دیگر نیز به تولید علم بپردازند. مثلاً، بخش قابل ملاحظه ای از تولیدات علمی دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی علوم پزشکی در کشور در حوزه علوم پایه نیز طبقه‌بندی می‌شوند.

وی خاطرنشان کرد: هر چند کمیت تولید علم کشور در هیچ یک از سال ها کاهش نداشته است، اما آن بخش از کمیت تولید علم کشور که مربوط به مقالات منتشر شده در کنفرانس های بین‌المللی شده است در طول زمان کاهش قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرده است.

به گفته دهقانی در سال 2010 میلادی تعداد 6696 مقاله ماحصل شرکت محققان در کنفرانس های بین المللی بوده است در حالیکه این رقم در سال 2014میلادی به 3029 مقاله رسیده است.

وی یادآور شد: در سال 2010 میلادی تعداد 22915 مقاله در مجلات معتبر بین المللی منتشر شده بود که این رقم در سال 2014 میلادی به 39291 مدرک افزایش یافته است.

سرپرست ISC در ادامه گفت: برهمین اساس، کمیت تولید علم کشور ناشی از مقالات منتشر شده در کنفرانس‌های بین المللی نیز کاهش داشته است. این مسأله تقریبا برای تمامی رشته‌های موضوعی صادق است. در سال 2010 میلادی تعداد 3050 مقاله کنفرانس در حوزه مهندسی داشته‌ایم که این مقدار در سال 2014 میلادی به 1590 مورد کاهش یافته است. در علوم رایانه در سال 2010 میلادی ثبت مقالات کنفرانس ها 2603 مورد بوده که در سال 2014 میلادی به 1424 مورد کاهش یافته است.

دهقانی گفت: کمیت تولید علم کشور ناشی از انتشار مدارک در مجلات معتبر بین المللی در طول سال های گذشته تقریبا در اغلب رشته‌ها رشد مثبتی را تجربه کرده است. در سال 2010 میلادی در رشته شیمی تعداد 3773 مدرک در مجلات بین المللی منتشر شده که این تعداد در سال 2014 میلادی به 5779 مورد افزایش یافته است. در سال 2010 میلادی در علوم رایانه کمیت تولید علم کشور 1611 مدرک بوده که به 2805 مورد در سال 2014 میلادی افزایش یافته است. در سال 2010 میلادی در حوزه مهندسی نیز پژوهشگران کشور موفق به انتشار 4976 مدرک در سطح بین المللی شده‌اند و این کمیت در سال 2014 میلادی به 8272 مورد افزایش یافته است.

انتهای پیام