11سپتامبر، حتما یکی از مهمترین روزهای تاریخ معاصر جهان است،‌ علاوه بر این که تا هفته ها صفحه های تلویزیون و نشریه ها از عکس های بی شمار فاجعه در آمریکا، پر بود،‌ مناسبات سیاسی هم زیر سایه ی آن برای همیشه تغییر کرد.

سلسله حوادث تروریستی 11 سپتامبر،‌ در تاریخ آمریکا اهمیتی معادل حمله ی ژاپن به پرل هاربر در جریان جنگ جهانی دوم دارد که سرنوشت جنگ را تغییر داد. حمله هایی به ساختمان های تجارت جهانی در نیویورک که در مجموع با به جا گذاشتن 2 هزار و 977 کشته و 6 هزار و 291 زخمی، ‌برای اولین بار منجر به اجرای قانون منع پرواز بر فراز آسمان ایالات متحده شد.

حمله به ایالات متحده، در یک صبح معمولی اول پاییز،‌ نقطه ی آغاز مجموعه ای از تغییرات بود،‌ چیزهایی که بعضی از آنها را همه ی ما در زندگی روزمره خودمان حس کرده ایم،‌ برخی دیگر را آمار و اعداد به ما نشان داده اند،‌ و بعضی ها را تحلیل گران برایمان آشکار کردند.

* بحران آمریکایی

وقتی سی.ان.ان در ساعت های اول شروع روز یازدهم سپتامبر تصویری از برخورد یک بوئینگ با یکی از برج های مرکز تجارت جهانی را نشان داد، خیلی ها فکر کردند که شاید اشتباهی رخ داده است و آنها تنها شاهد بخشی از یک فیلم سینمایی هستند. کم تر از یک ساعت طول کشید تا نه تنها آمریکا بلکه تمام دنیا متوجه شوند که واقعا «به آمریکا حمله شده است!»

از چهار هواپیما که توسط 19 هواپیما ربا که همگی در ارتباط با القاعده بودند دزدیده شده بود، سه تای آنها به هدف های تعیین شده شان رسیدند، اولی در ساعت 8:45 دقیقه و دومی در ساعت 9:3 دقیقه به دو برج دوقلوی مرکز تجارت جهانی در منهتن برخورد کردند، هر دو ساختمان در یک و نیم ساعت بعد کاملا ویران شده بود.

هواپیمای سوم، در ساعت 9:43 دقیقه به دیوار پنتاگون برخورد کرد، و چهارمین هواپیمای ربوده شده که احتمالا قرار بود به کاخ سفید برخورد کند در پی درگیری هواپیماربایان و سرنشین های هواپیما از کنترل خارج شد و در پنسیلوانیا سقوط کرد.

در پی اینها تمام مراکز دولتی اول در واشنگتن و بعد ایالت نیویورک تعطیل شد، بسیاری از فرودگاه های بین المللی در تمام آمریکا تعطیل شدند، تمام پرواز ها بر فراز آمریکا لغو شد و از هواپیماها خواسته شد به سمت کانادا تغییر مسیر دهند.

رییس جمهور آمریکا تقریبا تمام روز را درحال حرکت از یک پایگاه نظامی به پایگاه نظامی امن دیگر گذراند تا در نهایت در 18:54 دقیقه دوباره به کاخ سفید برگشت. طی این مدت ساختمان شماره هفت مرکز تجارت جهانی هم تخریب شده بود، بازار بورس وال استریت تعطیل شده بود، پنج ناو جنگی و دو ناو هواپیمابر در سواحل شرقی ایالات متحده مستقر شده بودند و سی.ان.ان خبر داده بود که مقامات آمریکایی به احتمال زیاد اسامه بن لادن، رهبر القاعده را مسوول حمله به این کشور می دانند.

* تئوری توطئه و انگشت اتهام به سمت دولت آمریکا

نه تنها در کشورهایی که با آمریکا دچار مخاصمه هستند، بلکه در افکار عمومی خود این کشور هم علی رغم وجود احساس وطن پرستی شدید در پی حمله های تروریستی یازده سپتامبر، نشانه هایی از بدبینی به دولت ایالات متحده را از خود نشان دادند. برخی از تئوری توطئه برای توجیه کل اتفاق هایی که رخ داده است استفاده کرده اند. منتقدانی که پایگاهی در برخی مطبوعات و حتی جریان های حاشیه ای هالیوود دارند، می گویند دولت آمریکا به دنبال راهی برای آغاز یک سلسله مداخله در کشورهای خاورمیانه با هدف تامین اهداف از پیش تعیین شده در مورد تامین انرژی بوده است و به همین دلیل احتمالا افرادی در دستگاه های اطلاعاتی عمدا از اقدام به موقع علیه برنامه ریزان حمله های تروریستی یازده سپتامبر خودداری کرده اند.

برخی ادعا کردند که فرو ریختن برج های دو قلوی مرکز تجارت جهانی نه حاصل برخورد دو هواپیمای بوئینگ به این ساختمان ها بلکه ناشی از «انفجار های کنترل شده» در این ساختمان ها بود، به زبان ساده یعنی ادعا کردند که کسی قبلا ساختمان های مرکز تجارت جهانی را بمب گذاری کرده بوده است. در مورد حمله به ساختمان پنتاگون هم این فرضیه را مطرح کردند که خرابی های این ساختمان نه حاصل برخورد یک بوئینگ، بلکه در نتیجه شلیک یک موشک کروز به آن اتفاق افتاده است.

از مشهورترین منتقدان حادثه یازده سپتامبر، نویسنده و مستند سازی به نام مایکل مور است که در سال های اخیر بارها این حوادث را به زبان های مختلف زیر سوال برده و دولت آمریکا را در آن مقصر دانسته است.

یک نظرخواهی انجام‌شده در سال ۲۰۰۶ توسط اسکریپس هاوارد و دانشگاه اوهایو نیز نشان می‌دهد که «بیش از یک‌سوم جامعهٔ آمریکا مظنون‌اند که مقامات رسمی دولت فدرال به تروریست‌های ۹/۱۱ کمک‌کرده اند یا این‌که برای متوقف‌کردن‌شان به اقدامی دست نزده اند تا این‌که آمریکا بتواند برای جنگ در خاورمیانه عازم شود»

* تغییر نظارت های امنیتی در فرودگاه ها

تا قبل از حوادث 11سپتامبر این چندان معمول نبود که همه ی مسافران همه ی پرواز ها مورد تجسس دستگاه های فلزیاب قرار بگیرند، ‌کفش هایشان را در قسمت بازرسی بدنی فرودگاه ها در بیاورند و مجبور باشند قبل از سوار شدن به هواپیما از یک مکعب بزرگ اسکنر عبور کنند. همه ی این تغییرات در پی وقوع هواپیماربایی در 11سپتامبر اتفاق افتاد، وقتی روشن شد که تیغ های موکت بری که از آنها برای ربودن یکی از هواپیماها استفاده شده به کف کفش هواپیمارباها چسبیده و از این راه وارد پرواز شده بود.

*مقررات امنیتی برای مسافران

همه کسانی که بعد از حادثه 11سپتامبر تجربه سوار شدن دوباره به هواپیما را دارند،‌ می دانند که لاک،‌ اسپری ها،‌ قوطی های کرم، شامپو،‌ نوشابه و حتی بطری های آب معدنی را نمی توان داخل پرواز برد؛ محدودیت همراه داشتن چنین چیزهایی در پروازها، از تجربه تلخ 11سپتامبر ناشی شده است.

نشریه میک می گوید علاوه بر اینها، در آمریکا مقررات جدیدی هم در مورد سایر شیوه های حمل و نقل از جمله حمل و نقل ریلی و جاده ای ایجاد شد تا از بروز حوادث مشابه جلوگیری شود،‌ حالا کارمندان مسوول در سیستم های حمل و نقل ریلی و جاده ای اجازه دارند که به صورت تصادفی افراد و ساک های آنها را بررسی کنند؛ ایست های بازرسی قبل از تونل های بزرگ در کشور بیشتر از قبل شده اند و تعداد بیشتری خودرو مورد تفتیش قرار می گیرد.

*تغییر زبان

قبل از 11سپتامبر،‌ طالبان،‌ القاعده،‌ بازجویی های پیشرفته،‌ حملات هواپیماهای بدون سرنشین، ‌غرق کردن مصنوعی و مانند اینها،‌ هیچ کدام در دایره لغات ما جا نداشت. بعد از 11سپتامبر،‌ پوشش گسترده رسانه ای در مورد تلاش های دولت آمریکا برای پیدا کردن و دستگیری عاملان این فاجعه همه ی این لغت ها را وارد فضای ذهنی ما کرد.

اما احتمالا لغتی که بیش از همه ی این ها بعد از 11سپتامبر شنیده و تکرار شده است،‌ واژه « جنگ» است،‌ بعد از این روز جنگ واقعی آغاز شد و این واژه در معنایی نزدیک تر به آن چه واقعا هست به کار برده شد، جنگ مذهبی،‌ جنگ جنسیتی،‌ جنگ برای سلامتی،‌ و مانند اینها!

*حمله به اسلام

اسلام بعد از مسیحیت بزرگترین دین در سطح جهان است، اما بعد از حملات 11سپتامبر فشار به مسلمانان در بیشتر نقاط جهان رو به افزایش گذاشت،نشریه ی «میک» در سالگرد دهمین سال حوادث 11سپتامبر خبر داده است که بعد از این حوادث تروریستی جرایم ناشی از اسلام ستیزی در آمریکا و سایر نقاط جهان افزایش پیدا کرد و قانون شریعت مترادف تروریسم معرفی شد،‌ و تبعیض علیه مسلمانان به خصوص در آمریکای شمالی افزایش یافت.

*کاهش وابستگی آمریکا به نفت خاورمیانه

آمریکا پس از حوادث 11سپتامبر تلاش کرد تا وابستگی خود به نفت خاورمیانه را که از طرف رژیم های سلطنتی عرب تامین می شد کاهش دهد،‌ روزنامه واشنگتن پست،‌ می گوید بعد از این حملات تولید داخلی گاز طبیعی در آمریکا به عنوان یک جایگزین برای نفت خلیج فارس رو به افزایش گذاشت.

*رشد چتر اطلاعاتی دولتی بر سر شهروندان

رسوایی شنود تلفن های شهروندان توسط دولت آمریکا تنها یکی از اقدامات گسترده امنیتی این دولت بعد از 11سپتامبر بود،‌افشاگری های افرادی مانند اسنودن نشان می دهد که بعد از اولین روزهای پاییز 2001 در آمریکا،‌ حریم خصوصی شهروندان روز به روز به نفع کنترل های بیشتر دولتی عقب نشینی کرد. بودجه اطلاعاتی دولت رشد عظیمی را تجربه کرد و طبق اعلام آژانس ملی امنیت آمریکا،‌رقم آن در سال 2013 به 52.6 میلیارد دلار رسید.

*جنگ افغانستان و عراق و تاثیر آن بر تصمیمات نظامی آمریکا

حوادث 11سپتامبر،‌ طولانی ترین جنگ تاریخ این کشور را به دنبال داشت، کم تر از یک ماه بعد از این حملات،‌آمریکا برای متوقف کردن دولت طالبان که حامی اصلی گروه های تروریستی بود، به این کشور حمله و دولت آن را سرنگون کرد. در جریان حمله به افغانستان، پاکستان که یکی از مهم ترین پناه گاه های القاعده بود،‌ پایگاه های نظامی خود را برای حمله به افغانستان در اختیار آمریکا گذاشت؛ بعدها جنگی که تحت عنوان مبارزه با تروریسم به راه افتاده بود توسط آمریکایی ها به خاک پاکستان هم کشیده شد. بودجه دفاعی آمریکا تحت تاثیر این حملات هر سال رو به فزونی رفت و همچنان هم رو به افزایش است.

عراق،‌احتمالا تنها کشور دنیا بود که بدون محکوم کردن حملات 11سپتامبر،‌ در این مورد بیانیه صارد کرد و حملات را «میوه ظلم آمریکا در سرتاسر جهان» توصیف کرد،‌ دو سال بعد از حمله های تروریستی به آمریکا،‌ این کشور به رهبری یک ائتلاف بین المللی به عراق حمله و حکومت آن را سرنگون کرد. آمریکا پیش از این حمله ادعا کرده بود که حکومت عراق علاوه بر در اختیار داشتن سلاح های کشتار جمعی،‌ از القاعده که متهم ردیف اول حمله های تروریستی به آمریکا بود حمایت می کند.

واشنگتن پست نوشته است که بعد از حمله سریع آمریکا به عراق و رو شدن موضوع اشتباه دستگاه اطلاعاتی آمریکا در مورد دسترسی دولت عراق به سلاح های کشتار جمعی که یکی از دلایل حمله به این کشور بود،‌ آمریکا ناچار شد در مورد اتخاذ سیاست های نظامی محتاطانه تر عمل کند،‌ در جریان بالا گرفتن بحران سوریه،‌ هزاران مخالف جنگ با این استدلال که آمریکا در دو جنگی که در دهه ی اول قرن بیست و یکم آغاز کرد،‌مرتکب اشتباه شده است خواهان دخالت کنگره در مورد احتمال حضور نظامی آمریکا در سوریه شدند.

ایسنا - فاطمه کریمخان