عناب میوه‌ای با خاصیت‌های فراوان است که بیشترین سطح کشت آن مربوط به خراسان جنوبی است، اما عدم شناخت از خاصیت‌های این میوه و نبود فرآیندهای مربوط به تولید تا مصرف محصول عناب باعث شده تا این میوه به خوبی شناخته نشود.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه‌ی خراسان‌جنوبی، عناب به عنوان یکی از محصولات استراتژیک خراسان جنوبی از گذشته‌های دور به علت سازگاری با شرایط اقلیمی این استان در روستا‌ها کشت می‌شده است.
خراسان جنوبی با داشتن ۹۸ درصد سطح زیر کشت عناب به عنوان اولین تولیدکننده این محصول در کشور و جهان مطرح است؛ چنانکه می‌توان از این محصول با برنامه‌ریزی‌های صحیح در جهت توسعه‌ی اقتصادی استان گام برداشت.
عناب میوه منحصر به‌فرد خراسان جنوبی است و آغاز فصل برداشت آن از اوایل مردادماه به‌صورت تازه‌خوری در شهرهای گرمسیر استان آغاز می‌شود و در روستاهای کوهستانی استان به‌علت آب و هوای سرد به‌طور معمول اوایل مهر آغاز برداشت عناب است.
استفاده دارویی از عناب در هزاره دوم قبل از میلاد
«محسن پویان»، کارشناس گیاهان دارویی در خراسان جنوبی در گفت‌و‌گو با ایسنا درباره این میوه گفت: درخت عناب و میوه آن در گذشته‌های بسیار دور مورد استفاده انسان بوده است.
وی افزود: اسناد تاریخی نشان می‌دهد که عناب در هزاره‌ی دوم پیش از میلاد در چین و هندوستان و ایران باستان مورد استفاده دارویی قرار می‌گرفته است.
پراکندگی گونه‌های مختلف عناب در دنیا
این کارشناس گیاهان دارویی تصریح کرد: در طب گیاهان ایران و به‌ویژه بعد از اسلام استفاده از عناب گسترش بیشتری پیدا کرده و در متون فارسی و عربی و گوشه و کنار ایران پهناور به نام‌های مختلفی خوانده می‌شود.
پویان ادامه داد: تقریباً در بیشتر نقاط ایران درخت عناب قابل مشاهده است و در برخی استان‌ها مانند یزد عناب به صورت پراکنده و تک درخت وجود دارد و تنها در خراسان جنوبی به‌صورت باغ‌های یکدست و انبوه مشاهده می‌شود.
خراسان‌جنوبی اولین تولیدکننده‌ی عناب
وی اظهار کرد: بیشترین سطح زیرکشت عناب در ایران مربوط به خراسان جنوبی و به‌ویژه شهرستان بیرجند است و باغات عناب بیرجند به سمت شرق و تا مرز افغانستان کشیده می‌شود.
این کارشناس گیاهان دارویی گفت: در توابع بیرجند باغات عناب یکدست مشاهده می‌شود که درآمد اصلی روستاییان را تشکیل می‌دهد و بیشترین سطح زیرکشت عناب خراسان جنوبی مربوط به شهرستان‌های بیرجند، سربیشه، درمیان، نهبندان و قائن است.
پویان ادامه داد: نقشه‌ی پراکنش عناب در ایران نشان می‌دهد که این گیاه در شرایط مختلف آب و هوایی قادر به ادامه حیات است و دامنه‌ی بردباری اکولوژیک وسیعی از خود نشان می‌دهد. در شرایط آب و هوایی مرطوب و کم ارتفاع دریای خزر تا مناطق خشک و بیابانی طبس و خراسان جنوبی، ارتفاعات سرد لرستان و فارس این درخت را مشاهده می‌کنیم.
وی یادآور شد: درخت عناب دوستدار آب و هوای گرم است اما شرایط سرد را تا ۲۱- درجه‌ی سانتی‌گراد نیز تحمل می‌کند و به خشکی و شوری آب مقاوم است.
این کارشناس گیاهان دارویی تصریح کرد: عناب یکی از مهم‌ترین محصولات استراتژیک خراسان جنوبی و از محصولات اقتصادی مهم برای کشاورزان و باغداران به‌شمار می‌آید و با توجه به حدود ۹۰ درصد سطح زیرکشت عناب ایران در این استان توجه خاص و ویژه‌ای را برای بهبود تولید و بازاریابی و فروش را طلب می‌کند.
وی ادامه داد: در شیمی میوه عناب ویتامین c، مواد لعابی، مواد قندی و پروتئین گزارش شده و علاوه بر این در میوه آن یک تانن زیزیفوتانیک وجود دارد که در چوب درخت نیز مشاهده می‌شود.
جوشانده ریشه عناب مفید برای کاهش تب
این کارشناس گیاهان دارویی با اشاره به این‌که ریشه، ساقه، برگ و میوه عناب در گیاه درمانی مورد استفاده دارد، افزود: جوشانده ریشه عناب برای کاهش تب و گرد ریشه آن برای ترمیم زخم‌ها مفید است.
پویان تصریح کرد: میوه‌ی عناب برای تصفیه‌ی خون، کمک به هاضمه و نرم‌کننده سینه مورد استفاده بوده و هسته عناب خواب‌آور و مخدر است.
وی آرام‌کنندگی اعصاب، مقوی عمومی بدن، مقوی معده، ضد سرفه و کمک به راحت خوابیدن را از دیگر خواص عناب عنوان کرد و افزود: عناب از گیاهان خون‌ساز است و برای گرفتگی صدا و خشونت حلق از آن استفاده می‌شود.
پویان ادامه داد: عناب برای تهیه‌ی شربت سینه از جوشانده ۵۰ گرم در یک لیتر آب استفاده می‌شود و برای موارد دیگر ۱۴ دانه عناب نیمکوب شده را با ۲۵ گرم جو پوست گرفته در یک لیتر آب جوشانده و پس از صاف کردن روزی چند فنجان خورده می‌شود.
جابجایی پاجوش‌ها درخت عناب بهترین راه تکثیر
«محمدحسین بخشی»، کارشناس کشاورزی در خراسان جنوبی نیز در گفت‌و‌گو با ایسنا گفت: برای زیادکردن این گیاه چهار راه وجود دارد؛ جابه‌جایی جوش‌ها، قلک زدن، خوابانیدن و کاشت بذر است.
وی افزود: اما بهترین راه زیاد کردن درخت عناب، همان جابجایی پاجوش‌های ریشه‌دار است. چون مطمئن‌تر خواهد بود که زمان کاشت بهترین زمان کاشت پاجوش اواخر زمستان و اوایل بهار است.
این کارشناس کشاورزی ادامه داد: درخت عناب را معمولاً پیوند نمی‌زنند، چون نوع مرغوب‌تری ندارد، اما در صورت پیوند زدن، نهال‌ها زود‌تر به بار می‌نشیند.
بخشی تصریح کرد: در کشت سنتی درخت عناب را کود نمی‌دهند، اما برای برداشت محصول بیشتر باید کود داده شود و بهترین کود همان کودهای یک ساله حیوانی است که در پاییز روی زمین می‌پاشند سپس فاصله بین درختان عناب را شخم می‌زنند تا کود‌ها با خاک مخلوط شود.
برداشت ۶ تن محصول عناب از هر هکتار
وی اظهار کرد: ارتفاع درخت عناب حدود ۲ تا ۸ متر است و حتی تا ۱۲ متر هم می‌رسد و شاخه‌های آن تیغ‌دار و برگ‌های آن کوچک و به‌صورت متناوب روی شاخه آرایش یافته‌اند.
این کارشناس کشاورزی با اشاره به این‌که عملکرد این درخت در هر هکتار ۶ تن است، افزود: میوه عناب در ابتدا سبز و در زمان رسیدگی قرمز رنگ بوده و تکثیر آن در خراسان‌جنوبی از طریق پاجوش است.
گسترش صنایع تبدیلی از نیازهای عناب
«هاشم ولی‌پور مطلق»، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز در گفت‌و‌گو با ایسنا از کشت عناب در ۲۷۲۹ هکتار از باغ‌های خراسان جنوبی خبر داد و گفت: با توجه به مقاومت خوب عناب به شرایط خشکی و کم‌آبی و سودآوری نسبی آن هم‌اکنون سطح زیرکشت محصول عناب رو به گسترش است.
وی افزود: گسترش صنایع تبدیلی از نیازهای این محصول است و جهاد کشاورزی از هر سرمایه‌گذاری در این زمینه استقبال می‌کند.
پیش‌بینی برداشت بیش از 4000 تن عناب امسال
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی با اشاره به این‌که پارسال، 4188 تن عناب برداشت شده است، افزود: پیش‌بینی می‌شود امسال 4300 تن عناب برداشت شود که از این میان ۵۱۶ میلیارد ریال عاید کشاورزان می‌شود.
ولی‌پور مطلق تعداد خانوار بهره‌بردار از درآمد این محصول در استان را 9500 نفر برشمرد و افزود: هم‌اکنون بیشتر عناب تولید استان در داخل کشور به مصرف می‌رسد، اما تلاش برای بهبود کمی و کیفی محصول عناب از اهداف مهم سازمان است که با تهیه‌ی برنامه جامع محصولات خاص زرشک، زعفران و عناب و اجرایی کردن آن با ایجاد هماهنگی سایر ادارات مرتبط و تدوین قوانین حمایتی صادارات آن نیز قابل انجام است.
وی ادامه داد: یکی از اهداف مهم برگزاری همایش ملی زرشک و عناب در سال‌های گذشته معرفی و رونق بخشیدن به صادرات عناب و زرشک بود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی خاطرنشان کرد: هم‌اکنون برخی واحدهای بسته‌بندی خشکبار استان در زمینه بسته‌بندی عناب فعالیت دارند، اما با توجه به گسترده بودن فرآورده‌های غذایی و دارویی عناب نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتری در این بخش است.
به گزارش ایسنا، با هدایت تسهیلات مالی دولتی به سمت پروژه‌ای مرتبط با فرآیند تولید تا مصرف محصول عناب، ارائه اهرم‌های تشویقی مالی و غیر مالی برای جوانان فارغ التحصیل رشته‌های کشاورزی و صنایع و خدمات وابسته گام‌های موثری در فعال‌سازی نقش عناب در اقتصاد خراسان جنوبی برداشته شود.
تهیه و تنظیم: «سیده طوبی موسوی» خبرنگار ایسنای منطقه‌ی خراسان‌جنوبی
انتهای پیام