این روزها فریاد خاموش غار افسانه‌ای سرزمین خورشید در سوادکوه به گوش می‌رسد.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه مازندران، در ارتفاعات کوه البرز و تنگه‌ای که رود "دوآب" بهم می‌پیوندد، به فاصله 1.5 کیلومتر از جاده سوادکوه-تهران بر سینه ستبر خطیرکوه طاقی عظیم بمانند خورشید جلوه‌گری می‌کند.
غاری که بسان نگین انگشتری در دل کوه می‌درخشد و خاطره سال‌های دور را در دل مردم این بوم کهن زنده می‌کند.
محلی‌ها می‌گویند این غار افسانه‌ای، حکایت‌های بسیار در دل خود دارد، حکایت‌هایی از خورشید و غروب عشق او!
گویا این غار، روزگارانی از پایگاه‌های استراتژیک و مراکز دفاعی اسپهبدان مازندران بوده و در صدر اسلام نیز هم زمان با شورش مردم طبرستان و قیام "ونداد هرمز" پناهگاه او بوده است.
نگاهت را که به غار می‌اندازی، قدم‌هایت بی‌اختیار تو را به درون غار هل می‌دهد و در عجب می‌مانی از این همه استقامت، از این همه هوش و معماری که چگونه بشر قرن‌ها پیش بدون هیچ ماشین مکانیزه‌ای توانسته چنین ماهرانه بر دل کوه دژی برپا سازد که پس از قرن‌ها هنوز مانده تا یادبودی باشد از هوش و استعداد ایرانی!
اسپهبد خورشید چیست؟
مجید اسلامی از فعالان حوزه میراث فرهنگی سوادکوه درباره تاریخ بزرگترین غار طبیعی دنیا به ایسنا می‌گوید: اسپهبد خورشید یکی از سرداران طبرستان بود که در زمان حمله عرب‌ها، زن و فرزندان خود را در این غار می‌گذارد و خود راهی جنگ می‌شود، اما عرب‌ها این دژ را محاصره می‌کنند و چون راهی به درون نمی‌یابند آب ورودی به این غار را مسموم کرده و همه سکنه این غار را همراه با همسر و فرزندان اسپهبد خورشید قتل عام و دژ را فتح می‌کنند.
وی ادامه می دهد: غار در دوره اسلامی بنام"عایشه کریکل دژ" نام گرفت.
اسلامی در مورد علت معروف شدن غار به این نام می‌گوید: زنی به نام عایشه در این دژ جمعی از دزدان و راهزنان را به دور خود جمع کرده و به غارتگری می‌پرداخت؛ به همین دلیل به چنین نامی مشهور شده است.
اما در زبان مردمان بومی سوادکوه این غار به "لاپ کمر"معروف‌تر است، لاپ به معنی بریدگی است و چون در دل کوه طاق غار به صورت شکاف و بریدگی است، مردمان این نام را بر آن نهاده‌اند.
راهی برای رسیدن به اسپهبد خورشید
ثمره جانلو از مدرسان حوزه گردشگری از غار افسانه‌ای خورشید به ایسنا می‌گوید: اسپهبد خورشید فقط یک غار نیست، اسپهبدان مازندران از غار استفاده جنگی می‌بردند و در واقع می‌توان آن را قلعه هم نامید؛ قلعه‌ای که دیواره دارد و داخلش اتاقک‌سازی شده است، این غار بر روی یکی از کوه‌های آهکی منطقه به وجود آمده و داخل غار شاهد سنگ‌های استامیک هستیم که مانند قندیل به کف غار خیره‌اند، تمام این زیبایی‌ها می‌تواند هم جنبه توریستی داشته باشد و هم جنبه تاریخی.
وی افزود: برای این کار گروهی از کوه‌نوردان استان مازندران شروع به نصب میخ‌هایی بر دهانه غار اسپهبد خورشید کرده‌اند تا در آینده‌ای نه چندان دور حداقل گروه‌های کوه‌نوردی و سنگ‌نوردی بتوانند به داخلش بروند و با اسکن‌برداری و طراحی داخلی آن از غار بگویند و کسانی که قدرت و فرصت دیدن داخل غار را ندارند از حال و روزش با خبر باشند.
این کارشناس تاکید می‌کند: تاریخ برای تمام انسان‌ها‌ست و شناسایی و معرفی تاریخ وظیفه انسان‌هایی است که احساس مسئولیت دارند.
جانلو بیان می‌کند: درون غار به شکل تالار و دایره‌ای شکل است، در ازای آن حدود 20 متر، عرض آن به عبارتی 14 و ارتفاع آن حدودا 15 متری می‌رسد.
وی اظهار می‌کند: طاق این غار با 80 متر پهنا و 80 متربلندی جز طاق‌های مهم دنیا به شمار می‌آید، در داخل طاق نماهای غار، قلعه، برج، آتشکده، آب انبار، حمام و تنور وجود دارد که با سبکی بسیار زیبا با سنگ و ساروج ساخته شده است.
به گزارش ایسنا، بیرون غار که بیایی منظره بی‌نظیر آن تو را مدهوش می‌کند، تمرکز این غار برای دیده بانی بسیار زیاد است و در ورودی جاده برج دیده‌بانی نسبتا بزرگ با 5 اتاق و یک اتاقک در زیر آن 5 اتاق دیده می‌شود، افسوس که این برج دیده‌بانی کاملا رو به نابودی است.
حالت به وخامت است می‌دانم...
متاسفانه این روزها مهمترین اثر تاریخی سوادکوه، رو به وخامت است، بزرگترین غار طبیعی دنیا که روزی قرص و محکم پا در ره خاک داشت، امروز فرتوت‌تر از همیشه نگاهش به آسمان سرزمین دو خورشید است.
این غار یا بهتر است بگوئیم قلعه استوار امروز فقط ابهتی از نامش برتارک روزگاران سوادکوه مانده است و 9 سال است که « اسپهبدخورشید» فریادهای خاموش سر می‌دهد، اما گوش شنوایی نیست تا صدای ناله‌های خاموشش را بشنود.
این اثر طبیعی با تمام تاریخ و افسانه‌هایش آبستن حوادثی شده است که جز منفعت‌طلبی و غفلت نمی‌توان نامی برآن نهاد.
غاری که روزی جولانگاه مردان مبارز سرزمین مازندران بود، امروز عرصه تاختوتاز بی‌رحمانه کارگاه‌های سنگ‌شکن شده است.
قلعه اسپهبد خورشید در مسیر جاده فیروز کوه و خطیرکوه، جاییکه مرکز برداشت معادن شن و ماسه استان مازندران محسوب می‌شود قرار گرفته است و برداشت‌های بی‌رویه سال‌های اخیر باعث شده غول‌های آهنی حفاری شن و ماسه به کوه اسپهبد خورشید نزدیک و نزدیک‌تر شوند.
البته این تراژدی حکایت امروز و دیروز نیست، این کارخانه‌های سنگ شکن و تاختوتاز بی‌امان کامیون‌ها و گردش سریع چرخ این کارگاه‌ها از سال 1385 تا به حال برای ساختن غول‌های شهری، دامنه این کوه را رو به نابودی کشانده است.
تهدید یکی از بزرگترین طاق‌های طبیعی دنیا
رئیس میراث فرهنگی شهرستان سوادکوه بزرگترین خطرتهدیدکننده یکی از معروف‌ترین طاق‌های جهان را وجود معادن سنگ‌شکن خصوصا انفجارات معادن فلورین در بالادست غار اسپهبد خورشید دانست و عنوان کرد: متاسفانه این غار حال و روز خوشی ندارد، صدور مجوزهای برداشت شن و ماسه در دولت‌های پیشین در دامنه و اطراف اسپهبد خورشید علاوه بر اینکه چشم‌انداز غار را خدشه‌دار کرده ، استحکام این غار را نیز مورد تهدید قرار داده است.
رضا دانش‌زاده افزود: اما آنچه امروزه این میراث ماندگار را تهدید می‌کند، انفجارهای ناشی از معادن فلورین در بالادست غار است که البته این معادن با مجوزهای رسمی مشغول به فعالیت هستند و به این راحتی نمی‌توان آنها را مجاب به تعطیلی معادن کرد.
دانش‌زاده بیان کرد: میراث فرهنگی شهرستان با همکاری اداره صنعت معدن، تجارت و میراث فرهنگی استان مازندران درحال رایزنی‌هایی برای مسدود کردن دو مسیر انحرافی معدن فلورین که به اسپهبد خورشید منتهی می‌شود، است تا بتواند جلوی آسیب‌های ناشی از انفجارها و خاکبرداری‌های اطراف غار را بگیرد.
به گزارش ایسنا، در هر حال قرارگیری بزرگترین غار طبیعی دنیا در کشور می‌تواند رشد توریست را در کشور افزایش داده و در کنار بناهای باارزشی چون پارسه، پاسارگاد، میدان نقش جهان، شهر سوخته، چغازنبیل، تاق‌بستان و ... جانی تازه بر رگ‌های بی‌رمق صنعت گردشگری کشور بخشد.
گزارش از: سارا ربیعی، خبرنگار ایسنا، منطقه مازندران
انتهای پیام