عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام ضمن انتقاد از عدم مدیریت صحیح در نگهداری منابع آب زیرزمینی گفت: قوانین موجود در این زمینه نیازمند بازنگری است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه ایلام، دکتر حاجی کریمی در نشست تخصصی اتاق فکر استان ایلام با موضوع بررسی چالش‌ها و راهکارهای مقابله با بحران آب‌های زیرزمینی ایلام اظهار کرد: متاسفانه ما هنوز در سطح کشور به این مسئله که در حوزه آب با بحران مواجه شده‌ایم را نپذیرفته‌ایم به همین خاطر با مسئله هم به شکل بحران برخورد نمی‌کنیم.

وی با بیان اینکه سرانه آب تجدید شونده در کشور و استان به تبع جهان در حال کاهش است، گفت: منابع آبی به دو دسته کلی آب‌های سطحی و زیرزمینی تقسیم می‌شوند و خود آب‌های زیرزمینی نیز به دو دسته آب‌های زیرزمینی آبرفتی و سازند سخت یا سفره های کارستی تقسیم می‌شوند.

دانشیار دانشگاه ایلام با بیان اینکه بر اساس نقشه زمین‌شناسی استان ایلام تمرکز زیادی از این سازندهای سخت وجود دارد، گفت: عمده ی دبی رودخانه‌های استان از چشمه‌هایی است که از همین سازندها تأمین می‌شود و نقش سازندها را نباید کم رنگ بگیریم.

کریمی با اشاره به تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های مکرر، تأکید کرد: در بحث بیلان‌ها باید تجدید نظرهایی متناسب با تغییرات اقلیمی صورت گیرد و ببینیم که خشکسالی‌ها چه تأثیری بر بیلان‌های ما گذاشته است.

عضو هیت علمی دانشگاه ایلام با اشاره به ضرورت مطالعه تغییرات سطوح آب‌های زیرزمینی گفت: اندازه‌گیری‌های پیزومترها نشان دهنده افت شدید آب‌های زیرزمینی در سفره‌های آبرفتی است اما در سفره‌های کارستی هم شبکه رفتارنگاری نداریم و رفتار نگاری چشمه‌ها آنطوری که در استان‌های دگر انجام می‌شود صورت نمی‌گیرد.

کریمی با انتقاد از نبود آمار و اطلاعات کمی در خصوص فرو نشست زمین در استان گفت: اولا نبود این امار به معنای نبود نشست نیست و با افزایش بهره‌برداری از این دشت‌ها و افت 70 و یا 80 سانتی‌متری در سال حتما باعث فرونشست‌های محلی، داخلی و آنی و یا نشست‌های تدریجی می‌شود که پیامدهای جدی برای پروژه‌های عمرانی، طرح‌های عمران شهری و منازل و ساختمان‌های مسکونی به دنبال دارد و ترک‌های بسیار زیاد در دیوار منازل نشان از نشست زمین در مهران دارد.

وی با اشاره به اینکه در دشت ها پیزومتر احداث شده و رفتار نگاری صورت می‌گیرد، تصریح کرد: ضرورت دارد که با کمک‌های مطالعاتی دانشگاه نقاط پایشی در دشت‌ها اجرا کنیم و با احداث شبکه‌ی پایش نشست در دشت‌ها رفتار سفره‌های آبرفتی بررسی شود و همچنین در دشت‌های آبرفتی نقاط و بنچ مارک‌های قرار دهیم تا میزان نشست‌ها را به صورت کمی در بیاوریم.

عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام با اشاره به اینکه عمده مصارف آبی زیرزمینی در حوزه ی کشاورزی صورت می‌گیرد، تأکید کرد: جهاد کشاورزی باید توجه داشته باشد که ضمن استفاده از روشهای نوین بهره‌برداری نباید اجازه ی افزایش سطح زیرکشت داده شود.

دانشیار دانشگاه ایلام تصریح کرد: دستگاه‌های اجرایی و قضایی در برخورد با تخلف و قانون‌شکنی در حوزه آب بسیار ضعیف عمل می کنند و در شرایطی که در این حوزه بحران جدی وجود دارد نباید با سوءاستفاده‌کنندگان به که انشعاب غیرمجاز داند یا برداشت کنندگان غیر مجاز از چاه‌های فشار قوی و افرادی که خودسرانه از رودخانه‌ها آب پمپاژ می‌کنند و زمین‌های دیم را آبی کرده‌اند به سادگی برخورد شود بلکه باید به گونه‌ای متناسب که مایه‌ی عبرت دیگران باشد باید برخورد انجام شود.

وی اقدامات آموزشی و ترویجی را بسیار لازم عنوان و اظهار کرد: صدا و سیما، رسانه‌های جمعی و دستگاه‌های فرهنگی باید با فرهنگ سازی مناسب تلاش کنند و بهره‌برداران آگاه شوند که این سفره‌های زیزمینی آب متعلق به خود اوست و مخاطرات بهره‌برداری بی‌رویه که متوجه اقتصاد و معیشت کشاورز است را به او گوشزد کند قطعا آثار و نتایج بسیار در پی خواهد داشت.

کریمی حفاظت از منابع آب را نیازمند عزم ملی و حمایت جدی قوای سه گانه برشمرد و گفت: نهایت سخنان بنده این است که دنبال پیشنهاد یک قانون از پایین به بالا باشیم که قوانینی که زمینه‌ی برداشت‌های بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی است توسط مجلس اصلاح شود و قوانین در این حوزه مورد بازنگری قرار گیرند.

وی گفت: متأسفانه مجوزی که در دهه‌های اخیر به بهره‌برداران داده شده است طبق قانون هنوز به قوت خود باقی است در حالی‌که باید دنبال قانونیدر سطح کشور باشیم که مجوزهای برداشت بر اساس بیلان‌های محدود دو ساله یا پنج ساله ( بر اساس کار کارشناسی) و پس از مشخص شدن میزان تغذیه‌ی دشت انجام شود.

وی ادامه داد: طبق این طرح پیشنهادی باید قانونی سازمان‌های آب را موظف کند هر پنج سال یک بار میزان بهره‌برداری از چاه‌های یک منطقه را ارائه کنند و طبق وضعیت فعلی منابع میزان بهره‌برداری را کم و یا زیاد کند.

این متخصص ژئو هیدرولوژی تصریح کرد: در دولت گذشته به جای برخورد با سوء مصرف آب به چاه‌های غیرمجاز مجوز اعطا کردن و ضربه‌ی جبران‌ناپذیری بر پیکر آب‌های زیرزمینی وارد شد و الان شرایط ایجاب می‌کند در جهت عکس این روند عمل کنیم.

کریمی در ادامه مباحث خود گفت: احداث سدهای زیرزمینی از دیگر راهکارهایی نوینی است که در منطقه غرب کشور و به خصوص با توجه به مرزی بودن ایلام، زیرزمینی بودن سدها به عنوان منابع آبی کوچک و پراکنده به صورت محلی خیلی می‌تواند مفید باشد.

وی در خصوص استفاده از رویکردهای پژوهش محور در مقابله و مدیریت بحران آب گفت: دانشگاه‌های ما پتانسیل‌هایی هستند که می‌توانند به عنوان بازوهای علمی دستگاه‌های اجرایی عمل کنند اما متاسفانه این ارتباط وجود ندارد که امیدواریم این نشست ها و این ارتباطات بتوانیم این نقیصه برطرف شود و بتوانیم در کنار همکدیگر به حل مسائل و مشکلات کمک کنند.

کریمی با انتقاد از شیوه‌های مدیریتی منابع آب گفت: در جایی مثل دشت مهران به افت سطح آب خطر جدی است و اما در جای دیگری مانند دشت عباس به دلیل زیادی آب دچار مشکل شده به گونه‌ای که می‌توانیم بگوییم بیابان‌زایی بعد از بیابان‌زدایی در دشت عباس اتفاق افتاده است.

وی تأکید کرد: در طرح مشاور بهره‌برداری تلفیقی 50 درصد آب سطحی 50 درصد آب زیرزمینی برای این دشت پیش‌بینی شده بود اما به دلایل مختلف یا زور دولت به بهره‌برداران نرسیده و اعمال قدرت نکرده یا هر دلیل دیگر اکنون فراوانی و خیز آب اراضی این منطقه را در معرض شور و باتلاقی شدن قرار داده است بنا بر این شبکه‌ی زهکشی کارآمدی باید در این دشت اجرا شود پیش از آنکه خاک‌های ما به شوره‌زار و باتلاق تبدیل شوند و در حال حاضر شبکه‌ی زهکشی این دشت را نیزارها گرفتند و عملکرد لازم را ندارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام خاطرنشان کرد: در سفره‌های کارستی احساس خطر بیشتری می‌کنم زیرا که منابع عمده آب شرب نواحی شمالی استان با این منابع گره خورده‌اند. متأسفانه از این سفره‌ها مرتبا برداشت می‌شود بدون اینکه بدانیم در این سفره‌ها چه اتفاقی می‌افتد.

وی تأکید کرد: در سفره‌های کارستی پیزومتر نداریم به همین خاطر از وضعیت آبخوان‌ها بی‌اطلاع هستیم که نمونه‌ی آن خشک شده چاه‌های آب قوچعلی شهر ایلام است که در فصول خشک سال خشک و کم آب هستن و همیچنین تجربه‌ی چاه‌های ناموفق هم را هم به عنوان درسی در آینده داشته باشیم چاه‌هایی که می‌زنیم و به آب نمی‌رسند چرایی آنها باید مورد توجه قرار گیرد نشان می‌دهد وضعیت این سفره‌ها در معرض مخاطره است.

کریمی افزود: باید عملکردها مورد بررسی کارشناسی قرر گیرد و اگر دستگاهی تجربه‌ی ناموفقی دارد ان را در اختیار همه بگذارد که دیگر تکرار نشود.

انتهای پیام