در قبرستان تاریخی تخت فولاد اصفهان عارفان و علمای بزرگی در خاک خفته‌اند که یکی از بزرگترین این عارفان "بابا‌رکن‌الدین شیرازی" است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه اصفهان، در ضلع جنوبی زاینده‌رود و مجاور جاده قدیم شیراز، در گورستان قدیمی تخت فولاد اصفهان آرامگاه یکی از عرفای مشهور قرن هشتم هجری به نام "بابا رکن الدین مسعود بن عبدالله بیضاوی" واقع شده است. مسعود بن عبدالله بیضاوی معروف به بابا‌رکن الدین شیرازی، عالم معروف و عارف بزرگ قرن هشتم هجری قمری است که اصلش از بیضای فارس بود. این عالم بزرگ در عرفان نظری از شیخ کمال الدین عبدالرزاق کاشانی، شیخ داوود قیصری و نعمان خوارزمی بهره گرفت و با سلسله سهروردیه پیوند یافت.

تاریخ‌ دقیق ولادت‌ او معلوم‌ نیست‌، ولی مکان تولدش یکی‌ از روستاهای‌ استان‌ فارس‌ بوده است. تاریخ وفات وی بر سنگ نوشته آرامگاهش 769 هجری قمری حک شده است. وی در طریقت به سلسله سهروردیه انتساب داشت. در مذهب بابا رکن‌الدین اختلاف است، برخی او را شیعه و عده‌ای دیگر اعتقاد دارند از اهل تسنن است، اما سنگ نوشته‌اش حاکی از شیعه بودن اوست. چنانکه از احترام و ارادت برخی از علمای بزرگ شیعه مانند شیخ بهایی و مجلسی اول و حاجی کلباسی به وی، می‌توان بابا رکن الدین را شیعه دانست.

البته مرحوم جابری انصاری دلایلی را بر شیعه بودن بابا رکن‌الدین ذکر می‌کند. یکی از این دلایل گنبد دوازده تِرِک آن به نشانه شیعه دوازده امامی است. دومین تحلیل دلایلی است که علمای بزرگ شیعه همچون شیخ بهایی و علامه مجلسی و حاجی کلباسی از این مقبره کردند و بابا رکن الدین را جز شیعیان محسوب می‌کنند. و سومین دلیل عصر تاریخی فوت بابا رکن‌الدین است که به دوره حکومت آل مظفر در فارس و اصفهان برمی‌گردد.

برای برسی بیشتر ابعاد شخصیتی و مقام علمی بابا رکن الدین، خبرنگار ایسنا، منطقه اصفهان، با علی‌کرباسی‌زاده استاد فلسفه دانشگاه اصفهان به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه می‌خوانید:

مزار بابا رکن‌الدین قدیمی‌ترین قبر یک عالم اسلامی در تخت فولاد

کرباسی‌زاده با بیان اینکه نسب بابا رکن‌الدین شیرازی به جابربن عبدالله انصاری از صحابه پیامبر اسلام(ص) می‌رسد، گفت: قبر بابا رکن‌الدین شیرازی قدیمی‌ترین قبری است که از یک عالم اسلامی در تخت فولاد وجود دارد. بقعه این عارف بزرگ زمان حکومت مغول ساخته و در زمان شاه عباس اول مرمت شد.

وی افزود: تا چندی پس از عهد صفوی قبرستان تخت فولاد را قبرستان بابا رکن‌الدین هم می‌گفتند، حتی پل خواجو را که در معبر آن مقبره واقع شده پل بابارکن الدین می‌نامیدند. بقعه بابارکن‌الدین یکی از اماکن عبادت و ریاضت مرحوم شیخ حسن علی نخودکی اصفهانی بود. مرحوم حاجی کرباسی نیز به بابا رکن‌الدین اعتقاد تام داشت و به زیارتش می‌رفت.

این استاد فلسفه دانشگاه اصفهان، اظهار کرد: بزرگ دیگری که به زیارت قبر بابا رکن‌الدین می‌رفت فقیه عارف آیت‌الله سیدعبدالکریم رضوی کشمیری بود. مرحوم کشمیری از قبور علماء به قبر استادش مرحوم آیت‌الله سید علی قاضی در وادی السلام نجف و بابارکن‌الدین در قبرستان تخت فولاد اصفهان زیاد اهمیت می‌داد و این دو را ممتاز می‌شمرد و می فرمود: " بابارکن الدین روح و ریحان است. من هر وقت در زندگی، مشکلی برایم رخ می‌دهد، یک سوره یاسین را برای بابا رکن‌الدین مدفون در قبرستان تخت فولاد اصفهان می‌خوانم، مشکلم حل می‌شود."

ویژگی‌های منحصر به فرد آرامگاه بابا رکن‌الدین

کرباسی زاده گفت: ساختمان زیبای گنبد بابا رکن‌الدین، از حیث هندسی و اشراف بر سایر گنبدها، امتیازی خاص دارد و به شکل هرم دوازده تِرِک است. بنای آرامگاه بابا رکن الدین، به صورت فعلی آن، به امر شاه عباس به اتمام رسیده است. نمای خارجی بنا و سر در آن کاشی کاری شده است. قاعده گنبد، مخمس متساوی الاضلاع است و پنج ایوان مشابه بر گرداگرد محوطه زیر گنبد ساخته شده و آرامگاه بابا رکن‌الدین در داخل یکی از ایوان‌ها واقع شده است و بر روی سنگ بزرگ مرمری به طول بیش از دو متر و عرض بیش از یک متر قرار دارد.

وی افزود: این ایوان به وسیله نرده‌ای مشبک و چوبی، از صحن مرکزی مجزا شده و قطعه سنگ مرمر نفیسی به طول ۱۶۳ و عرض ۸۹ سانتی متر که کتیبه آن معرف شخص متوفی است، به طور عمودی در کنار آن نصب شده است. کتیبه سر در بقعه بابا رکن‌الدین، به خط ثلث بر زمینه کاشی لاجوردی، به نام شاه عباس و به خط محمد صالح اصفهانی در تاریخ ۱۰۳۹ هجری قمری نوشته شده است.

این استاد تاریخ دانشگاه اصفهان، تصریح‌کرد: از کاشی‌های زینتی این آرامگاه، تنها کتیبه زیبای پیشخوان ورودی و پوشش چهار ضلع از دروازه ضلع سقف هرمی بنا باقی مانده است. با این حال، هنوز یکی از زیباترین ابنیه عصر صفوی به شمار می‌رود. آراستگی و تناسب کامل ابعاد هر یک از قسمت‌های بنا که بسیار دقیق و متجانس ساخته شده‌اند از ویژگی‌های این اثر تاریخی است. این آرامگاه در سال ۱۲۰۰ هجری قمری تعمیر شده و کتیبه‌ای بر لوح سنگی و به خط نستعلیق در آن نصب شده است.

این عارف بزرگ در علوم باطنی سرآمد بود

کرباسی‌زاده، افزود: بابارکن‌الدین علاوه بر اینکه بر عرفان و تصوف اشراف کامل داشت در شعر و ادبیات فارسی و ادبیات عرب تخصص خاصی داشت به طوری که در هر دو زبان فارسی و عربی دیوان شعر دارد.

وی خاطرنشان کرد: پایه گذار عرفان نظری "ابن عربی" است و بابا رکن الدین عرفان نظری را ادامه داد. اساتید معروف بابارکن‌الدین کمال‌الدین عبدالرزاق شیرازی، علامه قیصری و نعمان خوارزمی هستند. به هر حال جایگاه این عارف بزرگ در عرفان نظری و عملی جایگاهی رفیع است. از جهت‌ مسلک عرفانی‌، او را از پیروان‌ ابن‌عربی ‌دانسته‌اند. مهم‌ترین‌ اثر تألیف شده وی، "نصوص‌ الخصوص ‌فی‌ترجمة الفصوص" ‌است‌، که‌ شرحی‌ بر فصوص‌الحکم‌ ابن‌ عربی‌ است‌.

این استاد فلسفه دانشگاه اصفهان با بیان اینکه مسعود بن عبدالله بیضاوی نام اصلی این عارف بزرگ است، گفت: دلیل خاصی وجود دارد که لقب "بابا" را به مسعود بن عبدالله بیضاوی داده‌اند. کسانی که این لقب را می‌گرفتند در اصفهان چند دسته می‌شدند، گروهی به علت دستگیری از فقرا به لقب بابا (ارباب فتوت) نائل می‌شدند. اما بابا رکن‌الدین به این دلیل لقب "بابا" به او داده شد که ارشاد معنوی اهل طریقت را انجام می‌داد و در محل آرامگاه فعلی‌اش با اهل عرفان چله نشینی می‌کرد.

کرباسی‌زاده گفت: بابا رکن‌الدین در زمان حیاتش در علم باطنی سرآمد علمای عصر خود بود و در یک کلام پیر معنوی اهل عرفان محسوب می‌شد.

شیخ بهایی خبر مرگ خود را از بابا رکن‌الدین شنید

وی با بیان اینکه کرامات زیادی به بابارکن‌الدین نسبت داده شده است، افزود: شیخ بهایی و محمد تقی مجلسی به کرامات این عارف بزرگ بسیار اعتقاد داشتند. برای مثال شیخ بهایی و محمد تقی مجلسی زمانی که با چند نفر از دیگر صوفیان بر سر مزار بابا رکن‌الدین رفته بودند ناگهان شیخ بهایی عبای خود را بر سر کشید و به حاضران گفت" آیا شما هم صدایی را که من شنیدم شنیدید"؟ حاضران پاسخ دادند" نشنیدیم". شیخ بهایی گفت" از قبر بابارکن‌الدین صدایی شنیدم که به من گفت؛ ای شیخ به فکر احوال خویش باش".

این استاد فلسفه دانشگاه اصفهان در همین باره ادامه داد: از آن روز شیخ بهایی متوجه شد که مرگش نزدیک است و در خانه خود کنج عزلت گزید و به عبادت پرداخت تا اینکه شش ماه بعد از دنیا رفت.

مزار بابا رکن‌الدین از تخریب در امان ماند

کرباسی‌زاده خاطرنشان‌کرد: در زمان بابا رکن‌الدین معمولا کسانی که گرایش صوفی‌گری داشتند پس از مرگ مزارشان تخریب می‌شد که این اتفاق برای بقعه بابا رکن‌الدین نیفتاد، دلیل‌اش این بود که علمای بزرگ آن زمان مانند سید عبد الکریم کشمیری و دیگر بزرگان اعتقاد خاصی به بابا رکن الدین داشتند. این موضوع باعث شد که افراطی‌ها از تخریب مزار بابارکن الدین منصرف شوند.

وی افزود: تاکنون کتاب‌های زیادی در وصف بابا رکن الدین نوشته شده است که معروف‌ترین‌ این کتاب‌ها، تاریخ اصفهان اثر مرحوم همایی، رجال و مشاهیر اصفهان از سید علی جناب و اَعلام اصفهان از سید مصلح‌الدین مهدوی است.

انتهای پیام