در گذشته عطاران، مرهم‌گذار دردها بودند، طبابت می‌کردند اما با درایت و آگاهی، امین مردم بودند، رازدارانی که شنیدن درد مردم، بخشی از کارشان بود و همین، آنان را از شاغلان بسیاری مشاغل متمایز می‌کرد.

امروز هم بسیاری از عطاری‌های دیروز سر جای خود قرار دارند، اما کمتر خبری از عطاران قدیم هست، مردانی که به لب ورد و ذکر پروردگار داشتند و دست‌شان به گفته بسیاری از مردم، شفا بود. امروز به سراغ عطاری‌ها که می‌روی، به‌جای ظروف مسی حاوی داروهای گیاهی، جعبه‌هایی می‌بینی و قوطی‌های رنگ‌رنگ، حالا عطاران هم دارو فروش شده‌اند که نگفته درد را می‌دانند و درمانش را!

کمتر کسی پی گفتن رازهایش مقابل دکان عطاری به آرامی سخن به‌گوش عطار می‌گوید، اگرچه همچنان بوی داروهای گیاهی را می‌توان از راسته عطاران در بازارهای قدیمی، حس کرد و تنها با همان بو، به گذشته سفری کوتاه داشت. این باور هنوز هم وجود دارد و این‌روزها بسیار پررنگ‌تر از گذشته، حتی در مجامع علمی مطرح می‌شود که گیاهان دارویی برای هر دردی درمان است، بی‌آنکه دردی به دردهای بیمار بیفزاید.

هنوز هم در میان وسایل محدود بعضی مادرها و همه مادر بزرگ‌ها می‌توان قوری‌های مخصوص دم‌کرده‌ها و جوشانده‌ها را یافت، قوری‌هایی که بوی شفا می‌دهد، ظروفی که دمنوش‌های تلخ و گس را در آنها دم می‌کردند و به‌زور هم که شده جرعه و استکانی از آن به خورد بچه‌ها می‌دادند و ... آرام می‌گرفتیم!

اما امروز همان عطاری‌هایی که محلی برای درمان دردها بود، این روزها، چرخ روزگارشان کمی کند می‌چرخد، بنابراین به‌روش‌های دیگری روی آورده‌اند. این روزها برخی صاحبان عطاری‌ها از شیر مرغ تا جان آدمیزاد و هر آنچه بخواهی می‌فروشند.

این روزها خیلی از عطارها داروساز شده‌اند و به‌جای چهارتخمه و تخم‌شربتی و گل‌گاو زبان و مهرگیاه، داروهای چاقی و لاغری و ترک اعتیاد و ... تولید می‌کنند!

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه فارس، نشانی یکی از این عطاران را از پچ و پچ‌های درگوشی می‌گیرم و روانه کوچه پس کوچه‌های شهر می‌شوم، برای یافتن عطاری که حالا دردهای روز را درمان می‌کند!

روی در شیشه‌ای عطاری، کاغذی نصب شده که روی آن نوشته‌: "داروی چاقی" و "معجون لاغری پهلو و شکم." وارد می‌شوم؛ داخل عطاری یک خانم نسبتا چاق و دارو به دست در حال چک و چانه زدن با صاحب مغازه است. خانم دیگری هم احوال داروهای لاغری را می‌پرسد و من هم از فروشنده می‌پرسم که آیا داروی افزایش وزن دارد یا نه؟ مرد فروشنده چند داروی رنگارنگ را روی پیشخوان عطاری‌اش می‌ریزد و در مورد هر کدام توضیح می‌دهد؛ قیمت‌شان هم حدود 12 هزار تومان است.

وقتی می‌پرسم کدامشان مجوز وزارت بهداشت را دارد، فروشنده که انگار از سوال من خوشش نیامده، با اخم یکی از داروها را نشان داد و گفت: "این"؛ بعد هم پایش را روی پای دیگر می‌اندازد و با غرور می‌گوید: "بقیه ساخت خودمان است؛ این داروی 007 را می‌بینی، خودم توی مغازه آن را می‌سازم، اصلا هم نیاز به مجوز ندارد؛ همین‌جوری یک عالمه مشتری دارد، کمتر از سه روز آدم را کلی چاق می‌کند. امتحان شده و جوابش را پس داده." فروشنده طوری برای داروهایش تبلیغ می‌کند که حتی اگر برای خرید هم نرفته باشی وسوسه می‌شوی که یکبار هم که شده این دارو را امتحان کنی.

فروشنده همچنان در حال حرف زدن است و من پیش خودم فکر می‌کنم که این دارو از چه موادی تشکیل شده که می‌تواند در عرض سه روز آدم را تا این حد چاق کند؟ در حال فکر کردن هستم که فروشنده رشته افکارم را پاره می‌کند و در جواب خانمی که آمده تا برای فرد دیگری داروی لاغری بخرد، می‌گوید: "باید خودش را ببینم، بعد با توجه به میزان چاقی‌اش برایش دارو درست کنم. داروهای من کارسازند به یک ماه نکشیده، آدم چندین کیلو لاغر می‌شود."

مدیر داور و فرآورده‌های بیولوژیک معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشی شیراز در این خصوص به خبرنگار ایسنا گفت: عطاری‌ها یک صنف جدا دارند که برای دریافت مجوزهای خود به این صنف مراجعه می‌کنند و فعالیت آنها زیر نظر وزارت بهداشت نیست.

حسام درستی گفت: این صنف برای دادن مجوز به عطاری‌ها، ابتدا یک آموزش اولیه به آنها می‌دهد و سپس اجازه می دهد گیاهان دارویی را به صورت فله‌ای به فروش برسانند. این مجوز تنها برای گیاهان دارویی است و عطاری‌ها حق ندارند داروی گیاهی بفروشند. این گیاهان باید از لحاظ آلودگی میکروبی و قارچی چک شوند که برای مصرف کننده مشکلی نداشته باشند.

او ادامه داد: اگر عطاری‌ها در همان حوزه‌ای که به آنها اختصاص داده شده است فعالیت کنند هیچ مشکلی وجود ندارد ولی متاسفانه دیده می‌شود برخی عطاری‌ها دارو نیز به فروش می‌رسانند. داروهایی از قبیل داروی سقط جنین، داروهای مخدر، داروهای چاقی و لاغری، داروهای ترک اعتیاد و ... در این مغازه‌ها به فروش می‌رسد. حتی در برخی عطاری‌ها کارهای درمانی نیز انجام می‌شود و MRI مردم را نیز می‌خوانند و دارو تجویز می‌کنند.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: البته برخی از این افراد نیز انسان‌های شریف و آبرومندی هستند ولی عده‌ای که این تخلفات را انجام می‌دهند آبروی این صنف را برده‌اند. ما به هیچ وجه دنبال این نیستیم که طب سنتی را از بین ببریم و نقش عطاری‌ها را در جامعه کمرنگ کنیم. اتفاقا هدف وزیر بهداشت، احیای طب سنتی است و حتی متخصص داروسازی سنتی هم داریم.

او یادآور شد: برای فروش دارو به هیچ وجه نمی‌توان به عطاری‌ها مراجعه کرد چرا که این افراد اصلا سواد این موضوع را ندارند و نمی‌توانند دارو تجویز کنند. دارو باید تنها در داروخانه خریداری شود. ما نمی‌خواهیم از داروخانه ها حمایت بیش از حد کنیم و در این مکان نیز تنها داروساز می‌تواند داروی گیاهی را در اختیار مردم قرار دهد و هر کسی حق این کار را ندارد.

درستی ادامه داد: تعداد زیادی عطاری در شیراز وجود دارد که به دلیل تخلفات پلمب شده‌اند. با توجه به اینکه نظارت بر عطاری‌ها از وظایف ما است بنابراین در بازدیدهای خود تخلفات موجود را به دستگاه قضا اطلاع می‌دهیم تا در این زمینه تصمیم گیری کنند. بهتر است مجوز عطاری‌ها تحت نظارت وزارت بهداشت باشد. اگر این موضوع محقق شود بسیاری از مشکلات ما در این حوزه حل می‌شود و تنها به افرادی مجوز داده می‌شود که صلاحیت این کار را داشته باشند.

مدیر دارو و فراورده‌های بیولوژیک معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: ما این موضوع را می پذیریم که در آگاه کردن مردم قصور داشته‌ایم و نتوانسته‌ایم اطلاعات صحیح در اختیار مردم قرار دهیم، بنابراین مردم نیز برای تهیه داروها یا مواد خاصی به این مراکز مراجعه می‌کنند. مشکل مربوط به عطاری ها یک مشکل کشوری است و تنها در شیراز نیست. حتی می‌توان گفت وضعیت ما در شیراز نسبت به سایر نقاط کشور بهتر است.

درستی تصریح کرد: پرونده‌های زیادی در مورد شکایت افراد از عطاری‌ها در معاونت غذا و دارو موجود است. خانم هایی مراجعه می‌کنند که عوارض جدی برای آنها ایجاد شده است. افرادی که برای لاغر شدن، دارو مصرف می‌کرده‌اند و در حال حاضر به سندروم کوشینگ مبتلا شده‌اند. برخی از افراد دچار مشکلات حاد کلیوی شده‌اند و برخی نیز از بیماری‌های گوارشی رنج می‌برند.

این مقام مسئول همچنین توجه مردم را به این نکته جلب کرد که برای سلامتشان اهمیت بیشتری قائل باشند.

درستی با تاکید بر اینکه تنها راه تشخیص درست و درمان صحیح بیماری‌ها، مراجعه به پزشک است و محل تهیه داروها داروخانه است، افزود: عطاری‌ها محلی برای تشخیص و درمان بیماری نیست، بلکه دکان‌هایی برای تهیه داروهای گیاهی است.

به گزارش ایسنا، سال‌ها از آن روزهایی که عطاران حکیم بودند می‌گذرد و در گذر ایام، همراه با تغییرات ریز و درشت، دنیای طب و طبابت هم تغییر کرده است، نسل‌های جدید عطاران، دیگر حکیم نیستند، اگرچه دانشگاه‌های علوم پزشکی با نگاهی جدید به طب سنتی، در پی ایجاد و توسعه رشته‌های تخصصی در این بخش هستند.

امروز نگاه به طب سنتی، یک نگاه کاملا علمی و بر مبنای تحقیقات و دست‌آوردهای علمی است، لذا لزوم نظارت دقیق‌تر بر روند کار عطاری‌ها هم مانند بسیاری از مشاغل دیگر، موضوعی اجتناب‌ناپذیر به‌شمار می‌رود که وظیفه‌ای از وظایف دستگاه‌های نظارتی تحت پوشش دانشگاه‌های علوم پزشکی است.

گزارش از طیبه رفیعی، خبرنگار ایسنای فارس

انتهای پیام