عضو انجمن فیزیک هسته‌ای ایران گفت: دستاورد بزرگ عبور از بحران هسته‌ای ، یک سری حقوقی است که قبلا به ایران اجازه حرف زدن در مورد آن را هم نمی‌دادند، ولی امروز آن را کاملاً پذیرفته‌اند.
دکتر محمدهادی هادی‌زاده یزدی، استاد فیزیک هسته‌ای دانشگاه فردوسی مشهد و فارغ التحصیل دانشگاه اوهایو آمریکا در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)-منطقه خراسان، در خصوص تفاهم‌نامه لوزان با ابراز خرسندی از اقدامات دیپلماتیک انجام شده در این زمینه گفت: طبق این توافق‌نامه در برخی از زمینه‌های فناوری هسته‌ای، از جمله غنی‌سازی اورانیوم با غنای بالا، محدود شده‌ایم، ولی به رسمیت شناخته شدن حقوق هسته‌ای ایران از سوی قدرت‌های بزرگ جهان، تعامل با دنیا و حذف همه‌ی تحریم‌ها، از نکات مثبت این توافق مقدماتی است.
وی در خصوص دستاوردهای فنی بیانیه لوزان با بیان این اعتقاد که امروز به جایی رسیدیم که می‌توانستیم با هزینه کمتری به اینجا برسیم، ولی جلوی ضرر را از هر جا بگیریم منفعت است، گفت: تیم‌های دیپلماتیک و حقوقی ایران بسیار با مهارت به جمله‌بندی کار پرداختند و با وجود این که محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای ایران ایجاد شده اما طرف غربی هیچ‌گاه نمی‌گوید ایران باید امکاناتش را از بین ببرد و یا از کشور خارج کند و همه این‌ها در انباری زیر نظر آژانس جمع آوری خواهد شد. مسلما برای بیرون آمدن از این باتلاق تحریم‌ها، ناچار به یک بده بستانی بودیم و این طور هم نبود که ما آنجا همه چیز را باب میل خودمان بچینیم.
وی در پاسخ به این سوال که برنامه آتی هسته‌ای کشور نیاز به 190 هزار سو (SWU) غنی‌سازی دارد. راه حل مذاکرات برای رسیدن به این مقدار سو چیست؟ گفت: قرار نیست اجازه یک چنین غنی‌سازی را به ایران بدهند و طبق قرارداد کاملا پرو بال ایران را می‌بندند. همچنین من معتقدم که در بحران هسته‌ای فعلی، نیازی به اصرار در دستیابی به 190 هزار سو نیست، زیرا بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا نیز غنی‌سازی اورانیوم نمی‌کنند، برای مثال، استرالیا یکی از کشورهای پیشرفته است که بیش از 30 درصد منابع اورانیوم دنیا را دارد، اما حتی یک نیروگاه تحقیقاتی که ما از 40 سال پیش در تهران داشته‌ایم را هم ندارد.
هادی‌زاده در خصوص چگونگی افزایش بازدهی عملیات غنی‌سازی بر اساس تفاهم لوزان گفت: چنین کاری ممنوع است و طبق فکت‌شیت (گزاره‌برگ) منتشره از سوی وزارت امور خارجه آمریکا، همه می‌رود در یک انبار و زیر نظر آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار می‌گیرد. این محدود شدن بهایی است که ایران پرداخت کرده برای از بین رفتن همۀ تحریم‌ها. اما در نطنز اجازه غنی‌سازی را داریم. البته نکته مثبت دیگر آن، حقی است که شناخته‌اند و قرار است نیروگاه اراک(در عین باز طراحی شدن)، در همان حالت آب سنگین بماند.
وی در ادامه با بیان این که نمی‌توان پیشرفت کشور را از نظر تکنولوژی و دانش فنی کتمان کرد، گفت: ولی الان بحثی که بین موافقان و مخالفان وجود دارد، این است که آیا می‌شُد بدون پرداخت این همه هزینه به اینجا رسید؟ اگر بخواهیم مثبت نگر باشیم، باید اعتراف کنیم که دستاورد بزرگ عبور از این بحران، یک سری حقوقی است که قبلا به ایران اجازه حرف زدن در مورد آن را هم نمی‌دادند، ولی امروز آن را کاملاً پذیرفته‌اند، در مورد فردو، قرار است تمام تجهیزات مربوط به غنی‌سازی را از آن بیرون ببرند، ولی هیچ صحبتی در مورد از بین بردن و یا از کشور خارج کردن آنها نیست. تنها چیزی که از کشور بیرون می‌رود پسماند سوخت است که از آن می‌توان پلوتونیومی تولید کرد که برای ساخت بمب اتم بکار می‌رود.
هادی‌زاده در خصوص توانایی ایران برای برگرداندن غنی‌سازی 20 درصدی گفت: همه سانتریفیوژهای ایران موجود خواهد بود و من جایی ندیدم که بگویند سانتریفیوژهای ایران را از بین ببرید. بنابراین، اگر عدم تعهدی نسبت به این توافق از سوی طرف مقابل باشد، می‌توانیم چنین کاری را انجام دهیم.
عضو انجمن فیزیک هسته‌ای کشور در خصوص تامین سوخت مورد نیاز بوشهر گفت: سوخت نیروگاه بوشهر را باید روسیه بدهد و این جزء تعهدات آژانس است که کشورهای عضو NPT تحت نظارت آژانس می‌توانند از این حقوق استفاده کنند.
وی در پاسخ به این سوال که با تغییراتی که در فردو ایجاد خواهد شد این مرکز تا چه میزان می‌تواند اهدافی را که برای آن طراحی و ساخته شده است را دنبال کند؟ گفت: تاسیساتی که برای برپایی آنها در فردو هزینه شده قرار نیست دور ریخته شوند؛ فردو تقریبا تغییر کاربری می‌دهد و می‌رود به سمت و سوی آموزش فیزیک هسته‌ای و تکنولوژی هسته‌ای و در واقع، هر چیزی به غیر از غنی‌سازی، به نظر من سازمان انرژی اتمی باید بیشتر از پتانسیل خود استفاده کند، چرا که توانایی این را دارد.
وی در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود فعالیت‌های تحقیقاتی که در فردو قرار است انجام شود را در دانشگاه (فردوسی) هم می‌توان انجام داد، آیا چنین امکانی وجود دارد؟ گفت: خیر، وسایل آزمایشگاهی هسته‌ای خیلی گران هستند و برای خرید و یا تعمیر معمولی‌ترین تجهیزات آزمایشگاهی، گهگاه باید هزاران دلار هزینه کرد. بدون شک، خیلی از امکاناتی که در سازمان انرژی اتمی وجود دارند، در بیشترِ دانشگاه های کشور وجود ندارند، و "فردوِی تحتِ حفاظت شدید" قطعاً دارای امکاناتی است که یا از بازارهای بین المللی به دست آمده‌اند، یا خود دانشمندان ایرانی آنها را تولید کرده‌اند؛ این تجهیزات را در دانشگاه نمی‌توانیم داشته باشیم.
وی درخصوص بازطراحی نیروگاه اراک گفت: در حالت فعلی محصول راکتور به پلوتونیومی ختم می‌شود که می‌توان از آن بمب اتم ساخت ولی در باز طراحی، ممکن است پلوتونیوم تولید شود ولی نه پلوتونیومی که بتوان با آن بمب اتم ساخت.
هادی‌زاده افزود: اورانیوم دو ایزوتوپ 235 و 238 دارد که اورانیوم 238 می‌تواند به پلوتونیوم تبدیل شود، ولی وقتی از اورانیوم غنی شده استفاده شود مقدار کمتری پلوتونیوم خواهیم داشت.
وی در تشریح چرایی آب سنگین ماندن اراک گفت: برای شکافتن اورانیوم 235 باید نوترون را کند کنید و به آن بتابانید. برای کند کردن نوترون، آب بهترین کند کننده است، زیرا هیدروژن موجود در مولکولهای آب، هم‌وزن نوترون است که این خاصیت را دارد که حتی می‌تواند تمام انرژی نوترون را هم بگیرد. اما متأسفانه هیدروژن، جاذبِ نوترون هم هست که نتیجۀ آن هیدروژن سنگین و گاماهای مزاحم خیلی زیادی است. به همین دلیل از آب سنگین استفاده می‌کنند که خاصیت کندکنندگی‌اش کمتر، اما مزاحمت ایجاد گامایش هم کمتر است . به رسمیت شناختن تداوم تولید آب سنگین از نکات مثبت مذاکرات لوزان بوده است.
هادی‌زاده در پاسخ به این سوال که براساس بیانیه لوزان تحقیق و توسعه بر روی ماشین‌های سانتریفیوژ براساس یک جدول زمانی و سطح توافق شده خواهد بود، نظر شما راجع به این موضوع چیست؟ گفت: در آن قسمت‌هایی از تحقیق و توسعه که ایران بخواهد به سمت تولید و غنی‌سازی خیلی زیاد برود را محدود کرده‌اند و دلیل این محدویت‌ها برای این است که زمان فرار را که زمان لازم برای تولید ماده‌ی شکاف‌پذیر برای ایجاد بمب است و برای ایران حدس زده می‌شود 2 تا 3 ماه باشد، حداقل به یک سال برسانند تا در صورت نقض قرار داد از سوی ایران، طرف مقابل فرصت برای اقدام متقابل داشته باشد.
وی در پاسخ به این سوال که با امکاناتی که داریم که تا چه حد می‌توانیم کارایی‌های صلح آمیز هسته‌ای (پزشکی، کشاورزی، صنایع و …) را بومی سازی کنیم تا نیازی به غرب نداشته باشیم؟ گفت: نمی‌توانیم از صفر تا صد همه چیز را بومی سازی کنیم، چرا که زمان آن را نداریم و مقرون به صرفه نیست کما اینکه کشورهای صنعتی و پیشرفته دنیا از جمله آمریکا هم، چنین کاری نمی‌کنند. اما از سوی دیگر وقتی در باشگاه بین‌المللی برای ما جا باز شود و ما را جزء کشورهای غنی کننده اورانیوم بشناسند، این اعتبار ما را بالاتر می‌برد و زمینه برای روابط بالا با دیگر کشورها فراهم می شود. آن وقت از فرار مغزها جلوگیری می‌شود و حتی مهاجرت معکوس رخ می‌دهد و آنجاست که می‌توان بومی سازی کرد و جوانان و متخصصین ایرانی چه کسانی که در داخل کشورند و چه کسانی که در خارج از کشورند اگر در جای خود به کار روند توانایی این را دارند که کارهای بزرگی انجام دهند.
گفت‌وگو از علی آتش‌افراز - خبرنگار ایسنا(منطقه خراسان)
انتهای پیام