مدیرکل موزه ملی ایران گفت: استرداد آثار تاریخی بلژیک به ایران، یک موفقیت برای کشور بود که فقط در حوزه‌ی قوانین یونسکو و آثاری که غیرقانونی از کشور خارج شده‌اند، می‌تواند رخ دهد.
مهناز گرجی در گفت‌وگو با خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، با موفق خواندن پرونده اشیای استردادی بلژیک که براساس مدارک، خروج غیرقانونی آن‌ها ثابت شده بود، اظهار کرد: برای استرداد آثار تاریخی‌مان نخست باید ارزیابی‌هایی را در سطح جهانی انجام دهیم، که برای آن نیازمند یک‌سری اطلاعات پایه درباره‌ی آثار در سطح موزه‌های دنیا هستیم؛ چون بسیاری از آثاری که در سطح موزه‌های دنیا از ایران به نمایش درآمده‌اند براساس کاوش‌های باستان‌شناسی و قوانین آن زمان از کشور خارج شده‌اند.
او ادامه داد: اگر کاوش‌هایی در منطقه‌ای مانند شوش رخ داده است، براساس قوانین آن زمان چند درصد از آثار را می‌توانستند به کشورهای خارجی منتقل کنند، چون در مواردی کاوش‌ها و شیوع این اقدام علمی در شوش به دست فرانسوی‌ها انجام شده بود، یعنی هنوز در آن زمان به اندازه‌ای که باید، باستان‌شناسی در ایران نظام داده نشده بود تا به تنهایی بتوانند کاوش کنند. هر چند سال‌های زیادی است که این قوانین دیگر در کشور حاکم نیست.
وی افزود: آثاری که قانونا از کشور خارج می‌شوند چیزی را تغییر نمی‌دهند، فقط آثاری که به طور غیرقانونی و غیرمجاز از کشور خارج می شوند می‌توانند پرونده قضایی داشته باشند یا آثاری که در بدو ورود به کشورها ضبط می‌شوند و درباره آن‌ها ادعایی مطرح می‌شود که در یک پروسه‌ی زمانی و در چهارچوب ضوابط و قوانین و مقررات حقوقی، مالکیت آن‌ها به یک نقطه از دنیا مشخص می‌شود.
این کارشناس پیشکسوت موزه‌داری، برداشتن چنین قدم‌هایی در این زمینه را مثبت ارزیابی کرد و افزود: با توجه به آمار قابل توجه و پرونده‌هایی که بسیار زیاد رویشان کار شده است، مانند آثار استردادی بلژیک که 30 سال بلوکه بودند تا درباره‌ی آن‌ها تصمیم‌گیری نهایی انجام شود، از دادگاه اول تا آخر آنقدر اهمیت داشته که این آثار حفظ شوند و اینکه نهایتا رأی آن به نفع ایران صادر شود.
گرجی با بیان اینکه برای استرداد آثار تاریخی کشور باید به دنبال منابع قابل اعتماد برای آثاری که به طور غیرقانونی از کشور خارج شده‌اند باشیم، تأکید کرد: در حال حاضر به جز پرونده‌هایی مانند چغامیش و الواح امانی شیکاگو، تا جائی‌که اطلاع دارم، هیچ پرونده‌ی جدیدی در دست اداره حقوقی نیست، نخست باید پرونده‌ای جدید تشکیل شود تا بتوانیم نسبت به آن‌ها دفاع کنیم و آثار را با دفاع مناسب به کشور برگردانیم.
او برگرداندن آثار تاریخی از بلژیک را یک شروع بسیار خوب برای استرداد دیگر آثار تاریخی دانست و افزود: با چنین اقداماتی عموم مردم نیز توجه‌شان به این قضیه جلب می‌شود تا آثاری که از کشور به طور غیرقانونی خارج می‌شوند راهی برای بازگشت دارند.
وی همچنین نمایش آثار استردادی در سطح کشور را عاملی دانست که با توجه به شرایط کنونی می‌توانند تأثیرگذار باشند و حتی خروج غیرقانونی آثار تاریخی از کشور را تحت‌الشعاع قرار دهند.
او ایجاد یک کارگروه در ایران با هدف بازگرداندن آثار تاریخی را یکی از اقداماتی دانست که می‌تواند دراین زمینه و برای این اقدام موثر باشد و گفت: اداره کل موزه‌ها از مدت‌ها پیش یک کارگروه با این هدف و در راستای دفاع از کنوانسیون تشکیل داده است.
مدیرکل موزه ملی ایران کنترل و حضور ایران در حراجی‌هایی که در کشورهای دیگر انجام می‌شود را اقدامی موثر در زمینه‌ی استرداد آثار تاریخی ایران به کشور دانست و افزود: بسیاری از آثار شرکت داده شده در حراجی‌هایی که در خارج از کشور نمایش داده می‌شود و مشکوک به مالکیت آن برای ایران هستیم، معمولا از مواردی است که در دستور کار داریم. زمانی‌که از وجود یک اثر با این شرایط در حراجی مطلع می‌شویم، به سرعت موظفیم آن اثر را با اطلاعات موجود در اینترپل و سایت‌های خودمان منطبق دهیم تا اگر متعلق به ایران هستند بتوانیم به کشور برگردانیم.
گرجی حضور برخی از آثار ایرانی در موزه‌های مختلف دنیا، مانند مجموعه‌ی ایرانی در موزه‌ی لور را در شرایطی که در چارچوب قانون خارج شده باشند، یا نقش برجسته‌ی تخت‌جمشید که براساس قوانین مدت 30 سال از خروج‌اش از کشور گذشته را جزو آثاری دانست که نمی‌توانیم ادعای برگرداندن آن‌ها را به کشور داشته باشیم و تاکید کرد: زمانی می‌توانیم ادعای برگرداندن چنین آثاری به کشور را داشته باشیم، که قانونی برای رد آن وجود داشته باشد.
او وجود برخی تفاهم‌ها بین موزه‌های مختلف دنیا برای تبادل آثار موجود در آن موزه‌ها را جزو موارد استثنا در این زمینه‌ها دانست و گفت: در برخی موارد می‌توانیم با برگزاری نمایشگاه‌های موقت، تعدادی از این آثار را در موزه‌های داخل کشور نمایش دهیم.
به اعتقاد وی رایزنی‌ها و همکاری‌های بین فرهنگی اقدامی موثر و نتیجه‌بخش برای این اتفاق است، تا سرعت بیشتری برای استرداد آثار تاریخی در کشور داشته باشیم.
انتهای پیام