از بدو تاریخ همواره زنان هم‌پای مردان در عرصه‌های اقتصادی حضور داشتند. این مسأله یک ادعا یا یک کلام احساسی نیست.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه‌ی خراسان‌جنوبی، یکی از مهم‌ترین معیارها برای سنجش درجه توسعه‌یافتگی یک کشور، میزان اهمیت و اعتباری است که زنان در آن کشور دارد.
اکنون نگاه جهان، بیشتر به سوی زنان معطوف شده است، چون امروز، برای تحقق توسعه‌ی اجتماعی، تسریع فرآیند توسعه‌ی اقتصادی و محقق شدن عدالت اجتماعی، چنانچه به زن به‌عنوان نیروی فعال و سازنده نگریسته شود، قطعاً تأثیر بسیاری در روند توسعه و افزایش کمّی و کیفی نیروی انسانی آن جامعه دارد.
موقعیت اجتماعی زن در دوره‌های گذشته تاریخ، به‌گونه‌ای بود که زن در عصر جاهلیت، حضوری دون شأن خود داشت و به عنوان موجودی که تنها برای خدمت به مرد باشد، تلقی می‌شد. اما امروزه، زنان از دیدگاه و موقعیت ویژه‌ای برخوردار هستند و حتی به‌عنوان مُبلّغ دین و یا در رأس امور مهم کشورداری قرار گرفته و از این نظر هیچ تفاوتی با مردان ندارند.
تاریخچه حضور زنان در بازار کار ایران
زنان ایرانی نیز از دیر باز در عرصه‌های اقتصادی به‌صورت پیوسته فعالیت داشته‌اند اما به شکل مدرن و با تعریف جدیدی که از اشتغال مطرح می‌شود، حضور آنان در بازار کار چندان هم طولانی نیست. ظاهراً نخستین حضور رسمی زنان ایرانی در بازار کار به دوران قاجار باز می‌گردد اما عملاً از سال 1319 با افزایش نرخ باسوادان و شمار دانشجویان، تعداد زنان شاغل رو به فزونی گذاشت.
زنان در آموزش عالی ایران
با رشد و پیشرفت صنعت و گسترش شهرنشینی در ایران، دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی دولتی و غیرانتفاعی در کشور رشد فزآیندهای یافتند. هدف اصلی این نهادهای آموزشی تربیت نیروی متخصص برای جذب در بازار کار بود.
در کنار آن با اجباری شدن آموزش برای همه‌ی کودکان بالای هفت سال و تقویت مدارس در مقاطع مختلف، از نظر محتوایی و گستره‌ی اجتماعی رونق آموزش عالی را برای زنان در پی داشت. آمارهای مربوط به نرخ ثبت‌نام در مقاطع مختلف تحصیلی(به استثناء ثبت‌نام دوره ابتدایی) نشان می‌دهد که از سال‌های 1370 به بعد، حرکت رو به رشدی جهت کسب مدارج بالای تحصیلی در زنان جامعه آغاز شده و کاهش فاصله‌ی قابلیت‌های علمی زنان و مردان نشانگر شرایط فرهنگی مناسب برای برطرف کردن تبعیض علیه دختران و زنان است.
در نخستین آزمون سراسری که پس از انقلاب فرهنگی در سال 1362 برگزار شد از مجموع 312 هزار و 685 شرکت‌کننده، 131 هزار و 427 نفر زن و 151 هزار و 258 هزار نفر مرد بودند.
اشتغال، بانوان را از روزمرگی و افسردگی نجات می‌دهد
«صالحه اصغری» مدیر داخلی و مدیر فنی آزمایشگاه با سه سال سابقه کار در گفت‌وگو با ایسنا گفت: اشتغال، بانوان را از روزمرگی و افسردگی نجات می‌دهد و اعتماد به نفس زن را بالا می‌برد.
وی با بیان اینکه حس استقلال مالی برای زن ارزشمند است، افزود: زنان حتی اگر همه‌ی درآمدشان را صرف خانواده کنند، همین حس مفید بودن موجب افزایش اعتماد به نفس می‌شود.
این بانوی شاغل اظهار کرد: میزان و ساعت‌های کار زن در بیرون از خانه بستگی به شرایط خانواده و توافق با همسر دارد و برای هر زن می‌تواند متفاوت باشد، اما نظر شخصی بنده بر این است که کار پاره‌وقت برای زنی که وظیفه‌ی مادری را به دوش می‌کشد مناسب‌تر از کار تمام وقت است.
اصغری در خصوص مشکلات زنان شاغل گفت: به‌نظر من یک بانوی شاغل دارای حس مسئولیت مادرانه نمی‌تواند به اندازه‌ی مرد شاغل هم‌ردیف خود در کارش پیشرفت داشته باشد، به علت اینکه نمی‌تواند به اندازه‌ی مرد برای کارش انرژی صرف کند.
وی ادامه داد: زنان شاغل می‌توانند با مدیریت زمان و برنامه‌ریزی دقیق مانع از ایجاد تداخل در کار منزل و بیرون شوند، چون تجربه نشان داده که زنان شاغلی که برنامه‌ریزی درست در زندگی دارند به اندازه‌ی زنان خانه‌دار می‌توانند به امور منزل رسیدگی کنند. در مواردی هم می‌توان برای سبک‌تر کردن کارها از نیروی کمکی استفاده کرد.
اصغری تصریح کرد: بطور کلی عقیده‌ی شخصی بنده این است که برخلاف تصور عموم فرزندان یک مادر شاغل(البته مادری که بین امور منزل و بیرون از منزل تعادل خوبی برقرار کرده است) از فرزندان یک مادر خانه‌دار موفق‌تر هستند، چون مادری آنها را تربیت می‌کند که خودش در اجتماع حضور دارد و وسعت دید وسیع‌تری از جامعه و مشکلاتش دارد.
اشتغال زنان یک ضرورت است
«نسرین کاری» نیز در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه حدود 8 سال سابقه همکاری با نشریات دارم، گفت: اشتغال زنان نه تنها یک نیاز بلکه یک ضرورت است.
وی افزود: بانوان با اشتغال و حضور در اجتماع به اعتماد به نفس بالایی می‌رسند و به‌علت داشتن روابط اجتماعی در خیلی از مسائل زندگی می‌توانند مدیر و مدبر خوب و آموزش برای خانواده باشند.
این بانوی شاغل در خصوص مشکلات اشتغال زنان اظهار کرد: مهم‌ترین مشکل به‌کارگیری آنها با حقوق کم بوده و چون قانع هستند در خیلی موارد کارهای سخت اما با حقوق کم بکار گمارده می‌شوند و دیگر اینکه در برخی زمینه‌ها با اینکه یک خانم ممکن است تخصص کافی در این رشته را داشته باشد، اما بنا بر عرف کار مردان بیشتر قبول دارند و از تخصص زنان کمتر استفاده می‌شود.
جلوگیری از اشتغال زن نوعی ظلم و ستم به اوست
حجت الاسلام والمسلمین «حسن سیدی»، یک کارشناس مذهبی نیز به ایسنا گفت: دیدگاه اسلام بر آن است که از لحاظ استعداد زن و مرد هیچ فرقی با هم ندارند. حتی زن دارای ذوق ، فهم و هوش است، از این‌رو اشتغال حق طبیعی زن محسوب می‌شود .
وی افزود: جلوگیری از اشتغال زن نوعی ظلم و ستم به اوست، از این‌رو کسی حق ندارد زن را مجبور به خانه‌نشینی کند و او را از حضور در جامعه منع کند.
وی خاطر نشان کرد: این دیدگاه شفاف اسلام است. اما این حضور مطلق نیست حتماً باید حوزه‌ی حضور، نحوه و چگونگی حضور مشخص شود و رعایت این اصول و شرایط به خاطر کرامت خود زن است.
این کارشناس مذهبی اظهار کرد: باید توجه داشت که زن شخصیتی است عاطفی و احساسی و ساختار وجودی او را خدا به گونه‌ای آفریده که کوه تربیت و عاطفه است و باید از این وجود در جای خودش به‌نحو مطلوب بهره جست، چون اگر غیر این باشد صدمات و خسارت‌های جبران‌ناپذیری دامان جامعه‌ی بشری را می‌گیرد.
سیدی ادامه داد: تربیت زن برای فرزند و عاطفه او برای فرزند و همسر از ضروریات و لوازم زندگی بشری است.
وی افزود: زیاد هستند جوامعی که به بهانه‌ی دفاع از حقوق زن، زن را از وظیفه‌ی اصلی خود منحرف کردند، چون وقتی تربیت صحیح پشت فرزندان نباشد و کانون زندگی عاری از عاطفه و عشق و محبت از سوی همه خصوصاً زن نباشد افراد بیتربیت، بی‌احساس و بی‌عاطفه پا به جامعه می‌گذارند و جامعه‌ی انسانی از روح حقیقت انسانیت به دور است.
تربیت فرزند و کار در خانه اشتغال بزرگی برای زن است
این کارشناس مذهبی گفت: تربیت فرزند و کار در خانه، اشتغال بزرگی برای زن است که اسلام می‌گوید زن می‌تواند در قبال این کارها از شوهر پول بگیرد.
وی ادامه داد: این گفته‌ها به منزله‌ی مخالفت با حضور زن در اجتماع نیست، بلکه این حضور در خیلی از مقوله‌ها ضرورت دارد، اما همانگونه که اشاره شد باید حوزه و چگونگی حضور رعایت شود.
قرآن و ضرورت حضور زن در جامعه
سیدی اظهار کرد: در قرآن، آیاتی وجود دارد که بیانگر فعالیت اجتماعی زنان است، از جمله آیه دوازدهم سوره ممتحنه که می‌فرماید: «ای پیامبر! هنگامی که زنان مؤمن نزد تو آیند در حالی که با تو بیعت کنند که هیچ چیز را شریک خدا قرار ندهند و دزدی نکنند و زنا نکنند و فرزندانشان را نکشند و هیچ تهمتی را نیاورند که آن را بین دست‌هایشان و پاهایشان بربافته‌اند و در هیچ(دستور) پسندیدهای نافرمانی تو را نکنند، پس با آنان بیعت کن و برای آنان از خدا طلب آمرزش کن که خدا بسیار آمرزنده(و) مهرورز است».
وی یاد آور شد: آیه بالا به مسأله‌ی بیعت با حکومت، این بارزترین مظهر عمل سیاسی، اشاره و ضمن بیان حکم بیعت زنان مؤمن با رسول خدا، شروطی را برای آنان تعیین می‌کند که برخی میان زنان و مردان مشترک است، مانند شرک نورزیدن و نافرمانی نکردن از رسول خدا در کارهای نیک و بعضی بیشتر به زنان ارتباط می‌یابد، مانند دوری جستن از سرقت، زنا، کشتن اولاد و فرزندان دیگران را به شوهر نسبت دادن.
سیدی گفت: بیعت پیامبر با زنان نشان می‌دهد که برخلاف ادعای مخالفان اسلام که می‌گویند: اسلام برای زنان ارزشی قائل نشده، دقیقاً آنها را در مهم‌ترین مسائل از جمله مسأله بیعت به حساب آورده است، آنان نیز در این امر مهم شرکت کرده‌اند و شرایط مربوط به آن را پذیرفته‌اند.
زنان سرپرست خانوار، از نظر سلامت روانی در وضعیت به مراتب بدتری نسبت به دیگر زنان قرار دارند
«علی‌اکبر نخعی» معاون حمایت و سلامت خانواده‌ی کمیته‌ی امداد خراسان‌جنوبی نیز در گفت‌وگو با ایسنا گفت: سرپرستی خانواده از نظر اسلام و قانون اساسی به عهده مرد است که در واقع رئیس و نان‌آور خانواده است.
وی افزود: به هر علتی اگر مرد عدم توانایی در ایفای نقش خود را داشته باشد، در بسیاری موارد زن جایگزین نقش وی شده و علاوه‌بر نقش مادری، قدرت اداره‌ی زندگی، به خصوص از نظر اقتصادی بر دوش وی نهاده می‌شود و به‌عنوان سرپرست خانوار باید وظایف متعددی را به عهده گیرد که پیامدهای خاص خود را برای اینگونه خانواده‌ها درپی خواهد داشت.
معاون حمایت و سلامت خانواده‌ی کمیته‌ی امداد خراسان‌جنوبی اظهار کرد: افسردگی زنان، احساس بی‌توجهی به نقش آنها، هم‌چنین استرس و فشارهای روحی و روانی می‌تواند از مهم‌ترین پیامدهای افزایش بیکاری در میان زنان باشد.
نخعی ادامه داد: وقتی زن سرپرست خانوار قدرت مالی لازم برای تأمین معاش زندگی‌اش را ندارد به همان میزان شاخص‌های کیفیت و امنیت در زندگی وی کاهش می‌یابد و می‌تواند بر موضوعات مختلفی از جمله سبد غذایی خانوار تأثیر گذاشته و این احساس محرومیت تأثیر بسیار زیادی در میان فرزندان آنها که یکی از مهم‌ترین آنها پرخاشگری است برجا گذارد.
وی افزود: از دیگر چالش‌های مهم دیگر در بحث بیکاری می‌توان به سرخوردگی اجتماعی و نارضایتی بالای زنان اشاره کرد که علاوه‌بر نتایج منفی اقتصادی، به نتایج منفی اجتماعی نیز منجر می‌شود.
معاون حمایت و سلامت خانواده‌ی کمیته‌ی امداد خراسان‌جنوبی گفت: زنان سرپرست خانوار، از نظر سلامت روانی در وضعیت به مراتب بدتری نسبت به دیگر زنان قرار دارند و عمدتاً یکی از علائم بیماری‌های روانی مانند افسردگی، اضطراب، وسواس و پرخاشگری در آنها به‌وضوح دیده می‌شود.
وی با بیان اینکه وضعیت بد اقتصادی و بیکاری موجب شده که هم زنان سرپرست خانوار و هم فرزندان آنها از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه در برابر آسیب‌های اجتماعی باشند، یادآور شد: فرزندان این خانواده‌ها به‌طور بالقوه در معرض مسائلی مانند کار کودکان در مشاغل سیاه و غیررسمی، بزهکاری اجتماعی، محرومیت از تحصیل و سوءتغذیه هستند.
نخعی افزود: یکی از شاخص‌های نوسازی اقتصاد ملی و توسعه‌ی اجتماعی، مشارکت زنان و نحوه‌ی ایفای نقش آنان در ساختارهای اقتصادی است.
وی ادامه داد: زنان به‌عنوان نیمی از پیکره هر جامعه‌ای، به تناسب، نقش‌های مهمی را در زندگی اجتماعی ایفا می‌کنند و هر چه قدر زنان مشارکت بیشتری در فعالیت‌های مولد و نوآورانه اقتصادی و اجتماعی داشته باشند، بیشتر به کاهش نرخ بیکاری کمک می‌کند و در کنار کاهش نرخ بیکاری زنان شاهد کاهش جلوه‌های فقر اجتماعی و دیگر پیامدها و آسیب‌های اجتماعی هستیم.
معاون حمایت و سلامت خانواده‌ی کمیته‌ی امداد خراسان‌جنوبی گفت: وضعیت بد اقتصادی موجب شده است که هم زنان سرپرست خانوار و هم فرزندان آنها از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه در برابر آسیب‌های اجتماعی باشند، برای سرو سامان دادن به وضعیت این زنان، باید چارچوب توانمندسازی آنان مورد توجه قرار گیرد.
خدمات بیمه‌ای و اجتماعی یکی از راه‌های مهم در راستای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار
نخعی با بیان اینکه فرآیند توانمندسازی زنان در چارچوب مباحث توسعه‌ی اجتماعی اهمیت فراوانی دارد، اظهار کرد: این امر، راهی برای ورود زنان به فعالیت‌های مشارکت‌آمیز اجتماعی است زنان سرپرست خانواده در مقایسه با دیگر زنان، تحصیلات و مهارت‌های فنی و آموزشی کمتری دارند. بنابراین، احتمال زیادی وجود دارد که این زنان حتی در صورت انجام فعالیت اقتصادی، در مشاغل پست و با مزد کم مشغول به فعالیت شوند.
وی تصریح کرد: یکی از راه‌های مهم در راستای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، سوق دادن کمک‌ها به آنها از سازمان‌های حمایتی به خدمات بیمه‌ای و اجتماعی است.
معاون حمایت و سلامت خانواده‌ی کمیته‌ی امداد خراسان‌جنوبی گفت: اجرای طرح بیمه‌ی اجتماعی این زنان، علاوه‌بر کمک به ارتقای امنیت روحی و روانی این زنان در اداره‌ی زندگی و کاهش دغدغه‌ها، می‌تواند به‌عنوان پشتوانه‌ی محکمی برای حمایت از آنها در شرایط سخت آینده و در دوران کهولت و از کارافتادگی محسوب شود.
نخعی با بیان اینکه هدف هرگونه برنامه‌ای که زنان سرپرست خانوار در متن آن قرار می‌گیرند، باید توانمندسازی آنان باشد، گفت: در صورتی که با انتقال خدمات حمایتی و پرداخت مستمری به خانواده‌های تحت پوشش به حمایت‌های بیمه‌ای و تأمین اجتماعی، زمینه‌ی مناسبی فراهم می‌شود که این زنان روی پای خود بایستند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، فرآیند توانمندسازی زنان می‌تواند در سه حوزه دنبال شود. برای مثال، در زمینه‌ی فرهنگی، با توجه به میزان فراوان بی‌سوادی در میان زنان سرپرست خانوار، اگر امکان فراهم است، بتوان شرایط ادامه‌ی تحصیل را برای آنها فراهم کرد.
وی افزایش سطح تحصیلکرد‌گی زنان را یک شاخصه و مولفه مهم در توسعه و پیشرفت کشورها دانست و گفت: با این حال فقدان تناسب میان بازار کار و نظام آموزشی، کمبود شغل و مهیا نبودن امکانات لازم برای پرورش ایده‌های جدید موجب شده تا سهم زنان در بازار کار نادیده گرفته و شرایط استفاده مناسب از ظرفیت بالقوه زنان آن طور که باید فراهم نشود.
نخعی اظهار کرد: در زمینه‌ی اجتماعی، باید بتوان شرایط حضور فعال آنان را در اجتماع مهیا کرد. به‌عبارت دیگر، حضور آنان در اجتماع مورد باز تعریف قرار گیرد. در نهایت، با توجه به آنکه شمار فراوان از آنان متکی به کمک‌های سازمان‌های متولی هستند، به نظر می‌رسد آنچه می‌تواند در زمینه‌ی اقتصادی در سرلوحه اقدامات سازمان‌های دولتی و نیز غیردولتی در راستای تواناسازی آنها قرار گیرد، حرفه‌آموزی به آنان به‌عنوان شیوه‌ای مطمئن در راه خوداشتغالی و ایجاد منبع درآمدی پایدار است.
بیش از 17 هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته استان قرار دارد
«مهدی خزاعی‌عرب» معاون اشتغال و خودکفایی کمیته‌ی امداد امام خمینی(ره) خراسان‌جنوبی نیز به ایسنا گفت: در 9 ماهه‌ی امسال 17 هزارو 482 خانوار با 32 هزار و 733 زن سرپرست تحت پوشش کمیته امداد استان هستند.
وی افزود: طی 9 ماهه امسال 394 طرح اشتغال برای زنان تحت حمایت در سطح استان اجرا شده است.
معاون اشتغال و خودکفایی کمیته امداد امام خمینی(ره) خراسان‌جنوبی اظهار کرد: این اشتغال‌های ایجاد شده در بخش مشاغل خانگی، صنایع‌دستی بوده و برنامه‌های این نهاد برای زنان سرپرست خانوار در بحث خودکفائی و توانمندسازی، آموزش‌های کارآفرینی، مهارتی و اجرای طرح‌های اشتغال و کاریابی است.
خزاعی‌عرب، با بیان اینکه توانمندسازی خانواده‌های تحت پوشش از اهداف این نهاد است، گفت: در 10 ماه امسال، تعداد 471 طرح توسط مجریان زن و تعداد 764 طرح توسط مجریان مرد در سطح استان اجرا شده است.
گزارش از «سپیده قلندری اسفدن»
انتهای پیام