یک جامعه‌شناس سوءاستفاده سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... از محبوبیت چهره‌ها برای تبلیغات را تهدیدی بزرگ دانست و از آن به عنوان «تلقین وجهه» یاد کرد که افراد به جهت اعتمادی که به چهره‌ها دارند، به اشتباه به دام این نوع تبلیغات می‌افتند.

دکتر یعقوب قرایی‌مقدم - جامعه‌شناس - در گفت‌وگو با خبرنگار بخش رسانه‌ ایسنا، در عین حال مجاز شدن تبلیغات توسط چهره‌های هنری و ورزشی را اقدامی پسندیده‌ دانست و گفت: تبلیغات از لحاظ جامعه‌شناسی دو بعد دارد، به افکار عمومی مربوط می‌شود و افکار عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. امروزه جلب افکار عمومی یا به عبارتی جامعه‌شناسی افکار عمومی یکی از مهم‌ترین شاخصه‌هاست برای اینکه از این رشته، از این بعد از جامعه‌شناسی بهره‌برداری‌های بزرگ در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی، آموزش و پرورشی‌، سیاسی و حتی نظامی (استثمار جوامع) شود. از نظر جامعه‌شناسان و روانشناسان، یکی از ابعادی که می‌تواند به خدمت گرفته شود تا افکار عمومی را به خود جذب کند، تلقین وجهه است.

وی ادامه داد: تلقین وجهه یعنی سوءاستفاده از وجهه افرادی که در جامعه شاخص و مهم هستند؛ چه از لحاظ علمی، چه هنری و چه حوزه‌های دیگر؛ حتی از وجهه‌ی روحانیت و سیاسیون نیز می‌توان در جهت نادرست استفاده کرد؛ به ویژه در ایامی مانند انتخابات متاسفانه در تبلیغات دقیقا تلقین وجهه می‌شود؛ از وجهه چهره‌ها برای جلب توجه مردم به‌خصوص در معرض قرار دادن کالا‌، جنس و فکرشان استفاده می‌کنند.

او به آسیب‌های احتمالی که ورود چهره‌ها به تبلیغات را تهدید می‌کند اشاره کرد و گفت: این آسیب‌ها در دو بعد مثبت و منفی خودنمایی می‌کنند؛ به عنوان مثال در بحث تبلیغات سیاسی در انتخابات اگر شما از فرد چهره‌ای برای اینکه بگوید فلان رییس‌جمهور یا فلان نماینده خوب است استفاده کنید، در حالی که این فرد اصلا در امور سیاسی ورود نمی‌کند و چیزی از سیاست نمی‌داند یا در امور تبلیغ کالا اطلاعات کافی ندارد، به نوعی از وجهه او در زمینه‌هایی که در تخصص آن فرد نیست استفاده کرده و افکار عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهید که این جنبه‌ی منفی آن است؛ اینکه در امر تبلیغات یک چیز نادرست را بر اساس اعتمادی که مردم به آن فرد چهره دارند، به صورت موجه جلوه بدهید و این مضر است.

او تاکید کرد: کسانی که کار تبلیغات انجام می‌دهند نباید از محبوبیت و اعتمادی که افراد به چهره‌ها دارند بهره‌برداری سیاسی، اقتصادی فرهنگی نظامی و غیره کنند که این بزرگترین لطمه و ضرر است.

دکتر قرایی‌مقدم در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه در عین حال که تبلیغات از طریق چهره می‌تواند به وضعیت اقتصادی رونق ببخشد، چه کار باید انجام دهیم تا ارزش‌ها حفظ شود؟ گفت: اصولا سرمایه‌دار کاری به ارزش‌ها ندارد و کالای خود را می‌فروشد. اما تبلیغات در هر جامعه‌ای به پایبندی به اصول و اعتقادات، ارزش‌ها و هنجارهای آن جامعه بستگی دارد و راه آن این است که قاعده و قانونی تدوین شود که اگر اینگونه تبلیغات به ارزش‌ها و هنجارهای جامعه زیان می‌زند، باعث تشویش روحیه افراد به ویژه در جنگ می‌شود یا باعث می‌شود کالایی به نادرستی در معرض تبلیغ قرار بگیرد، مورد بازخواست قرار گیرد؛ یعنی به جرم اینکه تبلیغ نادرست انجام داده‌اند جریمه شوند.

این جامعه‌شناس گفت: استفاده از چهره‌های کشور خودمان باعث می‌شود که مردم کشورمان به کالاهای خودمان جذب شوند و در واقع می‌توانند از تولید ملی، کار و سرمایه ملی حمایت کنند. این اقدام مفید خواهد بود. اگر قهرمانی بیاید بگوید به عنوان مثال فلان لباس ایرانی را می‌پوشم، جوانان جذب آن لباس می‌شوند. خیلی موثر است وقتی یک هنرپیشه خانم می‌آید و لباسی به سبک ایرانی‌ها می‌پوشد. به نوعی حمایت از تولید ملی، کار و سرمایه ایرانی می‌شود و اقتصاد مقاومتی را به طور غیرمستقیم در معرض دید می‌گذارند. هرچند ما باید سال‌ها قبل این کار را می‌کردیم. چرا از چهره‌های خارجی برای تبلیغ روغن ترمز یا تبلیغات دیگر استفاده می‌کنیم؟ چرا نباید از چهره‌های خودمان استفاده کنیم؟ وقتی جوانی بداند الگویش، کالای ایرانی تبلیغ می‌کند و مصرف می‌کند، او هم جذب می‌شود و دنبال کالای چینی نمی‌رود.

دکتر یعقوب قرایی‌مقدم در پایان گفت: من تبلیغات توسط چهره‌ها را به فال نیک می‌گیرم و امیدوارم چهره‌هایی که مورد اعتمادند چه سیاسی، چه هنری و چه ورزشی پا به میدان بگذارند و الگو باشند تا مردم کشورمان به سمت کالای داخلی بروند.

انتهای پیام