شهر تاریخی سمنان از معدود شهرهایی است که بافت تاریخی وسیعی را در دل خود جای داده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه سمنان، بافت تاریخی سمنان گنجینه‌ای از آثار تاریخی است که روایتگر معماری مناطق کویری است اما شوربختانه بخشی از این آثار و از جمله آب انبارها و بادگیرها و خانه‌های آن کم کم در غبار فراموشی فرورفته و بخشی‌هایی از آن به بهانه‌هایی نیز تخریب شده‌اند.
آخرین اثر تاریخی تخریب شده سمنان به همین تعطیلات یکی دو روز پیش برمی‌گردد که بنا به گفته مسوولان میراث فرهنگی، عده‌ای که هویت‌شان نامعلوم است با لودر به جان یک آب انبار تاریخی افتاده‌اند که خود را از زمان قاجاریه به امروز ما رسانده بود.
اگرچه عکس‌های تخریب‌کنندگان این آب انبار در رسانه‌های مجازی منتشر شده‌اما تا امروز، هیچ نهاد یا فردی مسوولیت تخریب این اثرتاریخی را نپذیرفته است.
به هر روی آنچه در پی می‌آید پیگیری‌های خبرنگار ایسنا در خصوص تخریب آب انبار میرمحمدخانی سمنان است که از نظر می‌گذرد.
سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان سمنان با اشاره به تخریب یکی از آب‌انبارهای تاریخی شهر سمنان گفت:تخریب این اثر تاریخی بدون هماهنگی مالکین شخصی آب انبار، میراث فرهنگی و دیگر دستگاه های مسوول انجام گرفته است.
آرزو گلکار در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)،منطقه سمنان، با بیان اینکه این اثر تاریخی مربوط به اواخر دوره قاجار است، افزود: تخریب این آب انبار در تعطیلی روز وفات پیامبر اکرم(ص) وشهادت امام رضا(ع) صورت گرفته است.
صدای لودرها تا پاسی از شب به گوش می‌رسید
وی که برای بازدید از این اثر تخریب شده به محل آب انبار رفته بود، اظهار کرد: در گفت‌وگویی که با مردم محل داشتیم می‌گفتند که صدای لودرها تا پاسی از شب می‌آمده است. البته عکس‌هایی که از تخریب اثر در وایبر منتشر شده مربوط به صبح اول وقت است.
گلکار با بیان اینکه این آب انبار در مالکیت شخصی است، افزود: متاسفانه اکثر وراث در خارج از کشور هستند و یکی دو نفر از آنها هم که در سمنان هستند از تخریب این اثر اطلاعی نداشتند.
وی با بیان اینکه این آب انبار برای استفاده مردم محل ساخته شده، افزود: این آب انبار توسط پدربزرگ وراث وقف شده و قاعدتا باید برای هرگونه عملیات با وراث، میراث فرهنگی و یا اداره کل اوقاف هماهنگی می‌شد که این مهم نیز صورت نگرفته است.
تخریب آب انبار کار شهرداری است
وی با اشاره به تخریب چند آب انبار شهر سمنان در چند سال اخیر، ادامه داد: برداشت ما این است که شهرداری سمنان اقدام به تخریب این اثر تاریخی کرده اگر چه آنها هرگونه تخریب را انکار می‌کنند.
گلکار با بیان اینکه مالکین آب انبار از تخریب کنندگان شکایت می‌کنند، اظهار کرد: علاوه بر این میراث فرهنگی نیز بطور جدی پیگیر ماجرای تخریب این اثر تاریخی است و به هیچ وجه در مقابل تخریب کنندگان کوتاه نخواهد آمد.
سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان سمنان با اشاره به ویژگی‌های این اثر تاریخی خاطرنشان کرد: آب انبار میرمحمدخانی یکی از نمونه‌های خاص آب انبار در استان سمنان است و بر خلاف اکثر آب انبارها پلکانی است و همین بر ارزش تاریخی آن می‌افزاید.
وی، با بیان اینکه در سه چهار سال گذشته سه آب انبار در سمنان تخریب شده است، افزود: علاوه بر این چندین آب انبار دیگر نیز در اثر بی‌توجهی به صورت طبیعی در حال تخریب هستند.
تخریب اثر تاریخی ثبت شده در سمنان
وی ادامه داد: یکی از این آب انبارهای تخریب شده، آب انبار جهادیه سمنان بود که توسط شهرداری تخریب و به جای آن فضای سبز ایجاد شد. هم چنین یک آب انبار دیگر که ثبت ملی شده بود هم توسط شهرداری سمنان تخریب شد که پرونده آن هنوز مفتوح است و ما پیگیر این تخلف آشکار هستیم.علاوه بر این در تعریض خیابان‌ها هم یک آب انبار دیگر تخریب شده است.
وی با اشاره به اهمیت آب انبارها گفت: حتی اگر آب انبارها ، ثبت ملی نشده باشند از ارزش تاریخی والایی برخوردارند و باید حفظ شوند.
وی تعداد آب‌انبارهای سمنان در گذشته را 40 آب‌انبار اعلام کرد و گفت: متأسفانه تاکنون بسیاری از این آب‌انبارها تخریب‌شده‌اند.
اعتبار لازم برای حفاظت از آثار را نداریم
گلکار در پاسخ به پرسش ایسنا در خصوص چرایی تخریب این آثار تاریخی افزود: مشکل عمده ما در حفاظت از این آثار، عدم بودجه کافی برای حفاظت و مرمت آثار است. این آثار باارزش باید مرمت و در اختیار مردم محل قرار گیرند تا حفظ شوند.
وی با بیان اینکه رها کردن این آثار هم خطراتی را به دنبال دارد، افزود: بهترین راه برای حفاظت از آثاری از این دست این است که آن ها را مرمت و در اختیار مردم محلی قرار دهیم و آنها را به مراکز فرهنگی و هنری تبدیل کنیم، اما متاسفانه به دلیل عدم تخصیص اعتبارات لازم این مهم در شرایط فعلی امکان پذیر نیست.
وی اضافه کرد: خود مردم باید برای حفظ این آثار به کمک میراث فرهنگی بیایند و با سرمایه‌گذاری در این بخش به حفظ این میراث گران بهاء کمک کنند.
امکان بازسازی آب انبار میرمحمدخانی وجود دارد
سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان سمنان با بیان اینکه با تخریب این آب انبارها مشکل حل نمی‌شود، افزود: تخریب این آثار مشکلات متعدد دیگری به دنبال دارد و دستگاه‌های مرتبط و از جمله شهرداری باید با حساسیت به این آثار نگاه کنند.
وی در پاسخ به پرسشی در خصوص امکان مرمت این اثر تخریب شده افزود: خوشبختانه ما یک هفته پیش از تخریب اثر از همه بخش‌های آن عکسبرداری کرده بودیم. علاوه بر این بخش پلکانی آب انبار تخریب نشده و تنها بخش گنبدی آن کاملا از بین رفته است فلذا با توجه به اینکه مخزن آب انبار کاملا سالم مانده امکان مرمت و بازسازی آن وجود دارد.
همه اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند
هم‌چنین مدیر روابط عمومی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان نیز در همین ارتباط به ایسنا گفت: هنوز به طور مشخص عوامل تخریب این اثر تاریخی شناسایی نشده‌اند.
محمدتقی اعرابی افزود: میراث فرهنگی از شهرداری سمنان، اوقاف و امور خیریه استان و مالکین پیگیر تخریب این اثر شده اما همه اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند.
وی با بیان اینکه مالک شخصی یک اثر تاریخی هم اجازه ندارد آن را تخریب کند، خاطرنشان کرد: متاسفانه تخریب این آب انبار در تعطیلات انجام شده و تخریب کنندگان از این فرصت استفاده و این اثر باارزش را تخریب کرده و مردم محل هم در مقابل تخریب کنندگان اقدامی نکرده‌اند.
آب انبار میرمحمدخانی 100درصد از بین نرفته
مدیر روابط عمومی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان با بیان اینکه آب انبار میرمحمدخانی 100درصد از بین نرفته افزود: بخش اعظم گنبد آب انبار از بین رفته اما چون حوضچه اصلی تخریب نشده خوشبختانه این اثر قابل بازسازی است.
این کارشناس میراث فرهنگی با بیان اینکه پیش از این نیز آب انبارهای دیگری در سمنان تخریب شده بودند، افزود: از آنجا که درگذشته آب انبارها را برای استفاده عموم و در محلات پررفت و آمد و در بر معابر می‌ساخته‌اند امروز عمدتا این آثار که در داخل محدوده شهری قرار گرفتند در جلوی خیابان‌ها واقع شده‌اند و از این رو با تعریض خیابان‌ها بخشی از این آب انبارها از بین رفته‌اند، که یکی از آخرین آنها آب انبار توکلی در مسیر خیابان امام سمنان به سمت راه آهن است که با تعریض خیابان این آب انبار در وسط خیابان قرار گرفته است.
اعرابی با بیان اینکه شهرداری به دنبال تخریب این آب انبار است، افزود: پیشنهاد میراث فرهنگی برای حفظ این آب انبار ساخت زیرگذر یا روگذر بوده که هم خیابان عریض شود و هم آب انبار حفظ شود.
وی از عموم مردم خواست در صورت مشاهده تخریب آثار تاریخی، مراتب را به این اداره کل، نیروی انتظامی و دیگر دستگاه‌های متولی گزارش دهند.
آب انبار میرمحمدخانی در مالکیت اوقاف است قبلا شهرداری بخشی از موقوفه را تخریب کرده بود
هم‌چنین احمد کریم‌زاده مسوول دفتر حقوقی اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان سمنان با تایید موقوفه‌بودن این آب انبار به خبرنگار ایسنا گفت: این آب انبار بخشی از یک موقوفه است که سند مالکیت آن نیز اخذ شده است.
وی با بیان اینکه این موقوفه یک زمین زراعی است که آب انبار بخشی از آن است، افزود: پیشتر توسط شهرداری سمنان دیوار و حصار این موقوفه نیز تخریب شده بود که واحد حقوقی اوقاف پیگیر مسئله شد تا اینکه دیروز نیز بخش دیگری از آن که آب انبار میرمحمدخانی است نیز تخریب شده است.
مسوول دفتر حقوقی اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان سمنان با بیان اینکه اوقاف در جریان تخریب این اثر نبوده است، افزود: هیات امنای موقوفه در حال حاضر پیگر تخریب این موقوفه است.
وی اظهار کرد: اداره اوقاف به صورت جدی پیگیر این تخریب خواهد بود و بر اساس موازین قانونی از تخریب‌کنندگان شکایت می‌کند.
پیگیری‌های خبرنگار ایسنا از مسوولان شهرداری سمنان در خصوص این خبر بی‌پاسخ ماند.
بی‌تردید تخریب شبانه آب انبار میرمحمدخانی آخرین زخم بر تن نحیف آثار تاریخی سمنان نخواهد بود، آن چنان که تخریب آب انبار تاریخی دیگری در روز روشن که از قضا در شمار آثار ملی نیز به ثبت در آمده بود نیز آخرین تخریب آثار تاریخی در سمنان نبود.
به هر روی یک بار دیگر افراد یا نهاد یا... بدون توجه به هویت تاریخی و باستانی این شهر تاریخی بی رحمانه به جان اثری دیگر از آن افتادند و بر بخشی از تاریخی درخشان این دیار خط کشیدند. تاریخی که جدای از هنر معماری حکایت از بخشندگی و نوع دوستی مردم این سامان داشت، اثری که روزی مردی از این دیار آن را بنا نهاد تا مردم از آن سیراب شوند و کویر خشک با آن جانی دوباره بگیرد و یا از زلال آب آن درختی رو به آسمان کویر، دستان دعایش را بردارد تا سایه ساری باشد برای رهگذران خسته کویر...
گزارش از هوشنگ حبیبی بسطامی خبرنگار ایسنای سمنان
انتهای پیام