گرچه به گفته مسئولان ارشد حوزه بهداشت و درمان، هنوز نرخ ابتلا به سرطان در ایران از کشورهای منطقه و حتی کشورهای اروپایی پایین‌تر است، اما واقعیت این است که سبک ناسالم زندگی ما ایرانیان و افزایش مرگ و میرهای ناشی از بیمار‌ی‌ای که روزی حتی مردم از بردن نامش ابا داشتند، باید هشداری باشد مبنی بر اینکه فاصله چندانی با رشد جدی این بیماری نداریم.
از سوی دیگر، هزینه‌ی درمان سرطان‌ها به قدری سنگین است که اگر نخواهیم «پیشگیری» را به عنوان یک رکن مهم در نظام سلامت و زندگی، سرلوحه‌ی برنامه‌ها قرار دهیم، شاید روزی مجبور شویم تمام بودجه‌ها و اعتبارات حوزه‌ی سلامت را صرف درمان سرطان‌ها کنیم.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) - منطقه‌ی گیلان، روند رو به رشد سرطان در کشورمان، واقعیت تلخی است که وزیر بهداشت نیز به آن اذعان داشته و گفته است باید تدابیری اتخاذ کنیم که سرعت رشد آن را کنترل کنیم؛ گرچه او و همکارانش استفاده از واژه «سونامی » را در شرایط فعلی برای رشد این بیماری نادرست می‌دانند؛ اما در عین حال هشدارهایی می‌دهند که اگر به آنها توجه نکنیم، در آینده نه چندان دور شاید دیگر دلایل استفاده از این واژه توجیه شود.
اما نکته‌ای که در این میان وجود دارد، این است که سن ابتلا به سرطان در کشورمان پایین آمده و مرگ‌های سرطانی نیز رو به افزایش است؛ بطوریکه بر اساس آمارهای رسمی سالانه بیش از 90 هزار مورد جدید ابتلا به سرطان در کشور شناسایی می‌شود و 30 هزار مبتلا به سرطان نیز فوت می‌کنند.
شناسایی بیماران مبتلا به سرطان در کشورمان، یکی از دغدغه‌های اصلی وزارت بهداشت برای ثبت تعداد بیماران سرطانی است؛ زیرا، به گفته‌ی دکتر «ایرج خسرونیا» رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران، بیماران مبتلا به سرطان، زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که بیماری مزمن شده و روند درمان با مشکل مواجه می‌شود. در همین حال، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معتقد است که « انجام چکاپ سالیانه می‌تواند تضمینی برای تشخیص به موقع و کنترل این بیماری کشنده باشد.»
به‌گفته‌ی هاشمی «هم‌اکنون سرطان معده کشنده‌ترین سرطان در ایران و در بین مردان است.»
مشکل اصلی در بروز سرطان‌ها
گرچه ژنتیک نقش محوری در ابتلای به سرطان‌ها دارد اما عوامل محیطی و سبک زندگی طی سالیان بر ژن‌ها نیز تاثیر می‌گذارند و همانگونه که دکتر هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌گوید « مشکل اصلی در بروز سرطان‌ها عدم توجه مردم به توصیه‌های بهداشتی است . همچنین « مهم‌ترین علت افزایش سرطان تغییر اجتناب‌ناپذیر هرم سنی جمعیت در کشور است.»
در همین حال، دکتر «رضا قلم‌قاش» رئیس انجمن توانبخشی قلبی ایران، تنها راه جلوگیری از تحقق «سونامی سرطان» در ایران را، فقط و فقط پیشگیری، چکاپ‌های مکرر و به‌موقع، ترغیب مردم به زندگی سالم، ورزش و ارائه اطلاعات درمانی مداوم به مردم می‌داند و می‌گوید: بار سنگین هزینه‌های درمان و نگهداری بیماران سرطانی برای کشور، مردم و بیمه‌ها کمرشکن است و متأسفانه درصد شیوع آن در کشور رو به افزایش است. ضمن اینکه مرگ دلخراش «مرتضی پاشایی» نیز می‌تواند تلنگری جدی به تمام مردم و به خصوص جوانان و نوجوانان درباره تغییر سبک و سیاق زندگی باشد.
این در حالیست که بررسی‌ها نشان می‌دهد در صورت بی‌توجهی مردم به موضوع پیشگیری، تغییر در شیوه‌ی زندگی و خودمراقبتی، چهار سرطان سینه، کولون، سرویکس و پروستات، طی سال‌های نه چندان دور، مشمول عنوان خط اول بیماری‌های بدخیم در کشور می‌شوند.
اما این همه ماجرا نیست. دکتر «علی اکبر سیاری» معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از آلودگی هوا به‌عنوان عامل زمینه‌ساز سرطان یاد کرده و اظهار می‌کند: سرطان یک عامل خطر است، فرد را از شغلش باز می‌دارد و هزینه‌های بالای دارویی دارد. بیماری سرطان به علت رادیوتراپی، نیازمند تغذیه ویژه است. مشکلات افسردگی و روانی را نیز باید به آن اضافه کرد.
وی معتقد است که سالانه 90 هزار مورد جدید سرطان در کشور شناسایی می‌شود و هم‌اکنون 300 هزار مبتلا به سرطان در کشور وجود دارد که تمام این افراد نیازمند مراقبت، درمان، نگهداری و تسکین درد هستند.
سیاری به شایع‌ترین علل ابتلا به سرطان اشاره کرده و می‌گوید که «سن»، شایع‌ترین علت ابتلا به سرطان است، چون با افزایش سن، تغییرات ژنتیکی را شاهد هستیم. از طرف دیگر جامعه‌ی ما در حال مسن شدن است؛ بنابراین انتظار آن است که در سال‌های آتی افزایش بروز موارد سرطان را شاهد باشیم.
همچنین آلودگی هوا، مواد غذایی ناسالم و آلوده، مواد دخانی و مخدر و چاقی در بروز سرطان نقش بسیار مهمی دارند. سرطان ریه، پستان، روده بزرگ، معده و پروستات پنج سرطان شایع کشور هستند.
گفتن واقعیت نه سیاه‌نمایی
دکتر «بهزاد رحمانی» رئیس هیئت مدیره انجمن علمی جراحان عمومی ایران نیز با اعلام اینکه نه تنها آمار سرطان در کشور بالا رفته که سن ابتلا نیز کاهش یافته معتقد است که آمار سرطان در کشور افزایش یافته؛ اما در هر صورت، گفتن آمار سرطان در کشور، سیاه‌نمایی نیست، بلکه واقع‌نمایی است.
وی با تأئید این موضوع که مراکز معتبر برای ارائه آمار مستند از سرطان در کشور نداریم، خاطرنشان می‌کند: تجربیات و مشاهدات روزمره پزشکان نشان می‌دهد که هم شمار مبتلایان به سرطان در کشور افزایش یافته و هم اینکه سن ابتلا به سرطان کاهش یافته است. به طور مثال در مورد سرطان پستان عنوان می‌شد که نباید پیش از 30 سالگی به این سرطان فکر کرد؛ در حالی که خود بنده بیماری دارم که 21 سال سن دارد و مبتلا به سرطان پستان است. همچنین مواردی از ابتلا به سرطان مقعد(رکتوم) در سنین زیر 18 سال داشته‌ایم که نشان می‌دهد سن سرطان در کشور کاهش یافته است.
در مقابل، دکتر «رضا ملک‌زاده» معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، معتقد است که آمارهای مربوط به آنچه تحت عنوان سونامی سرطان عنوان می‌شود در ایران صحت ندارد.
به گفته‌ی وی، در سال‌های اخیر اخبار و گزارش‌های متعددی مبنی بر اینکه سونامی سرطان در کشور در حال رخ دادن است، منتشر شده که منجر به نگرانی‌های مردم شده است در حالی که آمارهای موجود صحت این موضوع را تأئید نمی‌کند.
ملک‌زاده خاطرنشان می‌کند: بر اساس آمارهای معتبر، میزان بروز سرطان در ایران کمتر از کشورهای دیگر است. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، میزان بروز سرطان در کشور ما بطور متوسط 134.7 نفر در هر 100 هزار نفر گزارش شده است.
سرطان معده، کشنده‌ترین محسوب می‌شود
سرطان سومین عامل مرگ و میر در ایران است که سرطان معده، کشنده‌ترین آنها محسوب می‌شود. شیوع این بیماری در مردان دو برابر زنان بوده و چهارمین سرطان شایع در جهان محسوب می‌شود. سرطان معده در مردان پس از سرطان ریه شایع‌ترین سرطان است حال آن که در زنان سرطان پستان شایع‌ترین سرطان بشمار می‌آید.
همچنین سرطان معده در طبقات اجتماعی – اقتصادی پایین شایعتر است. مهاجرانی که از مناطق با شیوع فراوان به نواحی با شیوع پایین سفر کرده‌اند، استعداد ابتلای قبلی را حفظ کرده‌اند اما ریسک گرفتاری در فرزندان آنها شبیه جمعیت محل اسکان جدید است. این یافته نشان می‌دهد که احتمالاً یک عامل محیطی که از سنین پایین شخص را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد مسئول ایجاد سرطان معده است و بیش از همه عوامل مستعدکننده‌ی سرطان موجود در برنامه غذایی مورد توجه قرار گرفته‌اند.
علل ابتلا به سرطان معده
علت واقعی سرطان معده مشخص نشده و ممکن است نتیجه عوامل مختلفی باشد. در این بیماری دخالت عوامل ژنتیکی ثابت نشده است و بیشتر احتمال می‌رود که این نوع سرطان به علت عوامل محیطی ایجاد شود. سرطان معده در برخی کشورها شیوع بیشتری نسبت به کشورهای دیگر دارد. این بیماری در خاور دور شایعتر از کشورهای اروپایی است . ممکن است این وضع به علت اختلاف رژیم غذایی در دو جمعیت باشد.
بعضی از دانشمندان معتقدند که ابتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری به مدت طولانی ممکن است یک عامل محیطی مهم در ایجاد سرطان معده باشد؛ گرچه بعضی دانشمندان نیز در این مورد اختلاف نظر دارند.
مصرف طولانی مواد با غلظت بالایی از نیترات‌ها در غذاهای دودی، خشک و نمک‌سود، عفونت با نوعی باکتری با نام هلیکوباکترپیلوری، کاهش اسیدیته معده، جراحی معده در گذشته (برداشتن قسمت انتهای معده)، گاستریت آتروفیک (بیماریی که در خلال آن جدار معده دچار تحلیل می‌شود)، زخم‌های معده و برخی پولیپ‌ها (پولیپهایی که استعداد بدخیمی دارند) و هیپرتروفی شدید (رشد بیش از حد سلول‌ها) در چین‌های معده با شیوع بالای بدخیمی همراه است، از جمله عوامل موثر در سرطان معده هستند.
همچنین در افراد دارای گروه خونی A نسبت به گروه خونی O ، میزان بروز سرطان معده بیشتر است.
شرح بیماری و علائم
علائم و نشانه‌های اولیه سرطان معده گول‌زننده و مشابه ناراحتی‌های گوارشی است؛ به طوریکه افراد سعی دارند با پرهیز غذایی و درمان خودسرانه بهبود پیدا کنند. کاهش وزن و بی‌اشتهایی علامت مهمی در تشخیص سرطان معده است. در مراحل اولیه ناراحتی‌های گوارشی چون تهوع، بی‌اشتهایی، کاهش وزن، درد ملایم و متناوب و در مراحل پیشرفته وجود خون در مدفوع و مدفوع سیاه رنگ(ملنا) و در مراحل پیشرفته‌تر استفراغ خونی بروز می‌کند. سرطان‌های سطحی در اکثر موارد علامتی ایجاد نمی‌کنند با رشد تومور بیمار از ناراحتی در قسمت فوقانی شکم شکایت دارد که از یک احساس پری مبهم پس از غذا خوردن تا درد شدید متغیر است. بی‌اشتهایی که اغلب با تهوع خفیف همراه می‌باشد، شایع است ولیکن شکایت اولیه بیمار نیست و در نهایت کاهش وزن ایجاد می‌شود.
تهوع و استفراغ به‌ویژه هنگامی که تومور در ناحیه انتهایی معده قرار دارد از علائم اصلی هستند. در تومورهای ناحیه ابتدایی معده، اختلال در بلع (دیسفاژی) علامت اصلی بیماری است. در مراحل اولیه سرطان معده، علائم فیزیکی وجود ندارد و کشف توده شکمی قابل لمس در اغلب موارد نشان دهنده‌ی رشد طولانی مدت و انتشار موضعی تومور است. شایع‌ترین محل برای انتشار خونی تومور معده، کبد است. کم‌خونی و فقر آهن در مردها و خون مخفی در مدفوع در هر دو جنس باید شک به ضایعات دستگاه گوارش را برانگیزاند.
نکات مهم
سرطان معده در افراد زیر ۴۰ سال به ندرت اتفاق می‌افتد.
ایجاد علایم جدید پس از ۴۰ سالگی یا علائم خطرناک مانند بی‌اشتهایی و کاهش وزن باید توسط پزشک مورد بررسی و آزمایش قرار گیرند.
سرطان معده فقط با انجام آزمایشاتی مانند آندوسکوپی یا نمونه‌برداری تشخیص داده می‌شود.
برای پیشگیری بهتر است از کشیدن سیگار خودداری کنید، رژیم‌های غذایی شامل غذاهای دودی، گوشتی و نمک اندود را کمتر مصرف کنید، به علائم سوءهاضمه که بیش از چند روز طول بکشند، توجه کنید، رژیم غذایی مغذی و متعادل را استفاده کنید، در صورت لزوم آزمایش‌های سالانه غربالگری را که توسط پزشک توصیه شده انجام دهید، استفاده از ماهی و سبزیجات تازه محتوی ویتامین A و C را که احتمال ابتلا به سرطان معده را کاهش می‌دهند فراموش نکنید، گوشت قرمز را به اندازه مصرف کنید. استفاده از گوشت قرمز بیش از 13 بار در هفته احتمال سرطان معده را 2 برابر می‌کند بخصوص اگر گوشت به صورت کبابی، پخته شود. مصرف نمک و غذاهای سرخ کرده را بسیار محدود کنید و برای پخت غذا از روش‌هایی نظیر بخارپز کردن و پخت در ماکروویو استفاده کنید، از مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان نظیر کلم بروکلی، هویج و گوجه‌فرنگی استفاده کنید، مصرف پیاز و سیر، خطر سرطان معده را کاهش می‌دهد.
انتهای پیام