رسانه‌های آمریکایی و غربی از چند هفته گذشته و با آغاز آخرین دور گفت‌وگوها در وین، بیش از آن‌که به استقبال توافق جامع روند بر «تمدید مذاکرات» متمرکزند، اما تمدید برای چه؟
به گزارش خبرنگار انرژی هسته‌ای خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) اعزامی به وین، رسانه‌های آمریکایی و غربی با همراهی دیپلمات‌های بی‌نام و نشان با نزدیک شدن به مهلت سوم آذر ضرب الاجل پایان مذاکرات جامع به جای تاکید و تمرکز بر توافق جامع هسته ای بر تمدید مذاکرات متمرکز شده‌اند.
ایران بیش از یک سال است با رویکردی جدید پا به مذاکرات هسته‌ای گذاشته است، مذاکراتی که در ده سال گذشته به هیچ نتیجه‌ای نرسیده بود، اما در ده ماه گذشته موفقیت‌های چشمگیری در مساله هسته‌ای ایران به وجود آمد و از میان راه‌حل‌های بسیار بر سر یک راه یعنی «برنامه اقدام مشترک» دو طرف به توافقی اولیه دست یافتند. راهی که به نظر می‌آمد دو طرف در آن از مواضع ده سال گذشته عبور کرده و بر اساس شرایط جدید و واقعیت‌های سیاسی، فنی، منطقه‌ای و بین‌المللی تصمیم گرفته‌اند.
برنامه اقدام مشترک توافقی کوتاه برای شش ماه بود که همزمان با اجرای آن مذاکرات برای رسیدن به راه حل نهایی و جامع نیز آغاز شد اما وقتی مذاکرات جامع به نتیجه نرسید توافق اولیه برای چهار ماه دیگر نیز تمدید شد.
آن‌چه برای افکار عمومی ایران و دنیا و بر اساس گزارش‌های ماهانه و فصلی شورای حکام درباره اجرای توافق ژنو و همکاری‌های ایران با آژانس در ده ماه گذشته منتشر شده است، گویای حسن نیت ایران برای رسیدن به یک توافق جامع برای حل موضوع هسته‌ای است. در مقابل آمریکا با همراهی اتحادیه اروپا در این مدت تا جایی که توانستند از اجرای به موقع و دقیق توافق اولیه شانه خالی کردند به شکلی که رفتارشان با انتقاد شدید مقامات عالی رتبه ایران و نیز اعضای تیم مذاکره کننده قرار گرفت. آمریکا و اتحادیه اروپا در این مدت در حالی که بنا بر اعتمادسازی و نشان دادن حسن نیت متقابل بود، چندین بار بر تحریم‌های گذشته علیه ایران افزودند.
از همین روست که هیات مذاکره کننده ایران برخلاف رویکردی که در توافق ژنو دنبال شد ابتدا توافقی اولیه و سپس جزییات اجرای توافق در قالب Non Paper مورد تفاهم قرار گرفت، سعی دارند در توافق جامع کلیات (مقدمه) به همراه جزییات یک جا مورد توافق نهایی قرار گیرد تا به این شکل جزییات اجرایی توافق نیز از اهمیت سیاسی و حقوقی و بین‌المللی برخوردار شود.
به گزارش ایسنا، در صورت دست یافتن به یک توافق احتمالی جامع، این توافق شامل یک مقدمه چهار الی پنج صفحه‌ای و جزییاتی مهم‌تر از مقدمه حدود 30 الی 40 صفحه خواهد بود.و حالا بعد از یک سال، مذاکرات هسته‌ای این بار در وین مقر سازمان ملل به روزهای حساس خود نزدیک شده است. آن‌چه در وین انتظار می‌رود از چند حالت خارج نیست به توافق رسیدن، نرسیدن و مسکوت ماندن مذاکرات برای مدتی نامعلوم، تمدید مذاکرات برای یک، دو ماه یا بیشتر، توافق کوتاه مدت بر سر کلیات یا مقدمه ای دیگر. در این میان تمدید مذاکرات از سوی هیات های مذاکره کننده، تحلیلگران و رسانه های غربی بیش از پیش مورد تاکید و توجه است و سوالی ساده اینجا در وین محل مذاکرات هسته ای بی پاسخ مانده است! تمدید برای چه؟
اگر قرار نیست مواضع دو طرف از آن‌چه امروز بر آن تاکید دارند و احتمالا با گذشت زمان این مواضع از سوی تندروها در دو سوی میز مذاکره، سخت‌تر خواهد شد تغییر کند، پس تمدید مذاکرات برای چیست؟
تحولات سیاسی که طی دو الی سه ماه آینده به لحاظ بین المللی و سیاسی در انتظار دو طرف مذاکره‌کننده است به هیچ وجه به نفع مذاکرات و توافق احتمالی جامع نیست. با عبور آمریکایی‌ها از 2014 و استفرار جمهوری خواهان در کنگره به مراتب رسیدن به توافق دشوار خواهد شد و به همین نسبت این وضعیت مواضع طرف ایرانی را سخت‌تر خواهد کرد. بنابراین تمدید به نفع هیچ یک از طرف‌ها نیست.
برخی کارشناسان درباره استقبال آمریکا و غرب از تمدید مذاکرات جامع معتقدند، آمریکا در اجرای توافق اولیه در بخش لغو تحریم‌ها به ویژه تحریم‌های کنگره آمریکا که بخش مهمی از تحریم‌های سخت و یکجانبه اقتصادی و نفتی علیه ایران را شامل می‌شود قادر به حرکت نیست؛ چراکه جمهوری‌خواهان سد راه آن در کنگره خواهند شد. این در حالی است که آمریکا سعی دارد با فرافکنی در رسانه‌هایش موضوع غنی‌سازی ایران را مقصر اصلی به توافق نرسیدن نشان دهد.
ایران همواره اعلام کرده است که برای رسیدن به توافق آماده همکاری در چارچوب ان پی تی و بازرسی‌های بیشتر از تاسیسات و فعالیت‌های هسته‌ایش است تا نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران برطرف شود، اما دولت دموکرات باراک اوباما سعی دارد با پنهان کردن ناتوانی‌اش در رسیدن به توافق با ایران هم‌چنان به بازی مذاکرات ادامه دهد.
آن‌چه بیش از هر چیز دست یافتن به توافق جامع را تهدید می‌کند «زیاده‌خواهی»های طرف مقابل است؛ این جمله‌ای است که در هفته‌های اخیر از سوی مقامات ایرانی به دفعات بیان شده است.
آمریکا هرچند اصل غنی‌سازی و لغو تحریم‌های یکجانبه، همه‌جانبه، ملی و بین‌المللی علیه ایران را پذیرفته است، اما این پذیرش به طور عملی و واقعی صورت نگرفته است؛ چراکه آن‌ها سعی دارند از طریق مختلف ادبیات متن توافق، راه کارهای سیاسی، حقوقی و بین‌المللی از ابعاد حقوقی و سیاسی تعهداتی که به ایران خواهند داشت بکاهند.
حسن روحانی روز چهارشنبه هفته جاری پس از دیدار با سران قوای مقننه و قضاییه درباره مذاکرات هسته‌ای گفت که «اگر طرف مذاکره جمهوری اسلامی ایران برای توافق اراده سیاسی داشته باشد و زیاده‌خواهی نکند، شرایط برای حصول توافق مهیاست.»
رییس‌جمهور گفت: دولت به دنبال آن است تا با توافق حقوق ملت ایران تأمین و تضمین شده و ثبات بیش‌تری در منطقه برقرار شود. هم‌چنین حصول این توافق از لحاظ جهانی نیز به نفع همه است؛ چراکه این توافق می‌تواند شرایط اقتصاد جهانی را که امروز با مشکلاتی مواجه است، با توجه به ظرفیت‌های اقتصادی بالای ایران به سمت بهبود هدایت کند.
زهرا اصغری خبرنگار اعزامی ایسنا به وین
انتهای پیام