پدر کویرشناسی و چهره ماندگار ایران گفت: کنترل آب‌های مرزی موجب رونق کشاورزی و توسعه باغات می‌شود.

پروفسور پرویز کردوانی در گفت‌وگو با خبرنگار «محیط زیست» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه ایلام ، با بیان اینکه وجود کوه‌ها نه تنها آب و هوا و اقلیم مساعد و پوشش جنگل و مرتع را برای انسان‌ها به ارمغان آورده بلکه از طرفی هم بلایایی مانند زلزله، سیل و آتشفشان هم متاثر از این پدیده‌ جغرافیایی است، پس باید بدون غفلت از آن، از شرایط مساعد این امکان طبیعی استفاده بهینه برد، اظهار کرد: ایران با بارندگی کم باید سراسر مثل بیابان می‌شد چون از عرض 30 درجه جغرافیایی هوای پرفشار حاره‌ای می‌وزد واین هوا به هر منطقه‌ای که بوزد مانع از تشکیل ابر و بارندگی می‌شود. این هوای پرفشار پخش و عرض 15 تا 45 درجه را فرا می‌گیرد. بنابراین باید تمام کشورهایی که در این عرض جغرافیایی قرار می‌گرفتند به بیابان تبدیل می‌شدند.

این چهره ماندگار کشور گفت: ایران درست در مغز این هوای پرفشار در عرض 25 تا 40 درجه قرار گرفته که باید به بیابان تبدیل می‌شد ولی خوشبختانه در طول تکامل زمین دو اتفاق افتاده که ایران یک کشور استثنایی شده و مثل امارات و آفریقا بیابانی نشده است.

کردوانی ادامه داد: یکی از این اتفاقات اینکه در دوران زمین شناسی هنگام خشک شدن دریاها، دو دریا در شمال و جنوب کشور باقی ماند و دوم اینکه وقتی کره زمین سبز شد، قسمت‌هایی از زمین چین‌خورده و تبدیل به کوهستان شد که این بارندگی‌ها از برکت وجود کوه‌هاست.

پدر کویرشناسی خاطرنشان کرد: کوه‌ها و رشته کوه‌های بسیار خوبی در ایران وجود دارد مانند کوه‌های البرز و تالش که وقتی هوای پرفشار سیبری از روی دریا مثل بادبزن رطوبت را پخش می‌کند و هنگامی که می‌خواهد از کوه البرز بلند شود، ارتفاعات مانع عبور توده هوا و موجب بارندگی می‌شود.

وی افزود: کوه‌های زاگرس که جهت عالی دارد تمام هوای مرطوب را که از دریای مرمره، اژه، مدیترانه و از غرب می‌آید را می‌گیرد و موجب بارندگی کوهستانی در مناطق غرب می‌شود که نزدیک به 20 رود بزرگ و کوچک از بارش‌های سرازیر شده از کوهستان به عراق و پنج رود بزرگ نیز به خلیج فارس می‌ریزد که اینها هم همه از برکت وجود کوه‌ها است.

این استاد دانشگاه افزود: این کوه‌ها، جنگل‌هایش هم اهمیت دارد که این جنگل‌ها نقششان بر روی آب‌های زیرزمینی است که اگر از بین بروند چشمه‌ها و آبهای زیرزمینی نیز خشک می‌شوند.

وی یکی دیگر از خاصیت جنگل‌های زاگرس را حذف آهک توسط باکتری‌های اطراف ریشه‌های درخت دانست و گفت: بدلیل آنکه کوه‌های منطقه آهکی است و اطراف ریشه درختان جنگل‌ها باکتری زندگی می‌کند و اکسیژن هوا را گرفته و co2 پس می‌دهد و co2 جمع شده با H2oبارندگی که اتفاق می‌افتد، اسید کربنیک را تشکیل می‌دهد؛ این اسید باعث حذف آهک شده و شبکه‌های کارستی و چشمه‌سارها را درست می‌کند؛ حتی استالاکتیت و استالاگمیت‌ها در غارها از برکت جنگل‌ها به وجود آمده‌اند.

پروفسور کردوانی با بیان اینکه بسیاری از رودهای ایران از کردستان، کرمانشاه و ایلام (کنجان‌چم، دویرج و میمه) به سمت عراق سرازیر می‌شود، تصریح کرد: بر روی بعضی از این رودها سد زده شده و برخی هم نزده‌ایم که در انتها به سمت عراق سرازیر و چندین میلیارد مترمکعب آّب بدون استفاده از دسترس ما خارج می‌شود.

این چهره ماندگار کشور با اشاره به اینکه از سال 1908 تاکید کردم که بر روی رودها سد احداث شود تا این آب‌ها از دسترس خارج نشود، خاطر نشان کرد: اما با توجه به اینکه از سال 1911 قانونی تصویب شد که به موجب آن زدن سد روی رودهایی که به سمت کشورهای دیگر می‌رود ممنوع شد، بنابراین برای جلوگیری از خروج آب از مرزها بر روی سرشاخه‌ها باید سد بزنیم.

کردوانی استان ایلام را با داشتن سه اقلیم متفاوت در جنوب (گرمسیری)، مرکزی و قسمت شمالی که به سبب وجود جنگل‌ها و کو‌ه‌ها اقلیمی کوهستانی و منطقه‌ای استثنایی است، تصریح کرد: متاسفانه جنگل‌های این استان به سبب حمله آفات، قطع کردن و سوزاندن و به خاطر جاده کشی‌های درون جنگل در حال نابودی است که اگر این جنگل‌ها از بین رود خطر سیل بسیار است.

به گزارش ایسنا، وی با بیان اینکه اگر کاری برای جنگل‌های ایلام صورت نگیرد، خشکی چشمه‌سارها دور از انتظار نیست، تصریح کرد: بیشتر بارش‌های مناطق زاگرس در استان‌های ایلام، کرمانشاه و کردستان است ولی متاسفانه از این بارش‌ها به درستی استفاده نمی‌شود، در صورتی که بعضی از زمین‌های این مناطق به صورت دیم است که اگر آبی شود می‌تواند تولیدش دو برابر شود.

پدر کویرشناسی ایران تاکید کرد: باید آب‌هایی که به سمت عراق می‌رود را با احداث سد بر روی سرشاخه‌ها کنترل کرد و از این آب‌ها برای آبی کردن زمین‌های دیمی جهت افزایش بازدهی این زمین‌ها و تولید بیشتر و رونق کشاورزی بهره برد.

وی افزود: نکته‌ مهم این است که باید در بالادست این سدها عملیات آبخیزداری به طور صحیح ایجاد شود تا رسوب و گل و لای کمتری در پشت سدها جمع شود زیرا اگر سدها از رسوب پر شوند هنگام طغیان، آب از روی سدها و دریچه‌ها خارج می‌شود.

کردوانی گفت: باید با احداث سد، آب‌های خروجی از مرز را به دشت‌های "مهران" و "موسیان" برگردانیم زیرا اراضی مستعدی در این مناطق وجود دارد. در این مناطق آب داریم اما چون کنترل نشده‌اند طغیان می‌کند و از کشور خارج می‌شود بنابراین ناچاریم در خیلی جاها چاه بزنیم و از آب چاه‌ها برای کشاورزی در این مناطق استفاده کنیم.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در استان ایلام همانند بسیاری از مناطق کشور سطح آب‌های زیرزمینی بسیار پایین رفته و اگر این وضعیت ادامه یابد علاوه بر نشست زمین و بیابانی شدن اراضی، جنگل‌ها هم خشک می‌شود پس باید آب‌های خروجی از مرز را برگردانیم و از افزایش چاه‌ها و برداشت‌های بی‌رویه جلوگیری کرد.

وی با اشاره به اینکه در صورت کنترل این آب‌ها باید به درستی ازآن استفاده شود، تصریح کرد: این آب‌ها اولاً برای زراعت‌های دیم استفاده شود و تا جایی که ممکن است این اراضی آبی شوند که ضمن آبی کردن این اراضی دیم، آب‌ها به زمین نفوذ می‌کند و سفره‌های زیرزمینی و پوشش مراتع در پایین دست نیز تقویت و تولید بالا می‌رود.

این دکترای خاک شناسی گفت: اگر این اتفاق زخ دهد در مناطقی که چاه داریم کمتر از آب‌های زیرزمینی برداشت می‌شود و از این آب‌های کنترل شده برای کشاورزی استفاده شود که در این صورت هم به کشاورزی صدمه نمی‌خورد هم سفره‌ها کم‌کم تقویت می‌شوند.

وی ادامه داد: اقدام دیگری که در این زمینه می توان انجام داد این است که در دشت‌های این مناطق ابتدای مخروط افکنه‌ها تاسیسات تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی ایجاد شود و پس از حفاری‌ها اگر لایه رو و زیرین هر دو قابلیت نفوذ آب را داشتند با استخر تغذیه مصنوعی صورت گیرد و اگر لایه‌ رو قابلیت نفوذ نداشت (در زمین‌های صخره‌ای، سنگی، مارن و رسی) ولی لایه زیرین قابلیت نفوذ داشت، از طریق چاه‌ها نفوذ داده شود.

کردوانی تصریح کرد: این اقدامات سبب جلوگیری از هدر رفت آب می‌شود به خصوص در زمستان‌ها که به این آب‌ها نیاز نداریم تغذیه مصنوعی صورت گیرد و آب‌های پایین‌دست سفره‌ها را هم تقویت می‌کند و اگر زمانی هم آب شور پیشروی کند دیگر چاه‌ها شور نمی‌شوند. به این ترتیب اگر این اقدامات صورت گیرد کشاورزی توسعه می‌یابد جنگل‌ها سالم می‌مانند؛ آب هم هرز نمی‌رود و آب زیرزمینی هم که امانت آیندگان است تمام نمی‌شود.

کردوانی با تاکید بر انجام این اقدامات در اسرع وقت، تصریح کرد: ابتدا باید این دشت‌ها یکپارچه شوند و زمین‌ها در صورت شیب‌دار بودن تسطیح شوند و شبکه آبیاری در این دشت‌ها ایجاد شود و از محصولاتی که آب کمتری مصرف می‌کنند استفاده شود همچنین تا آنجا که ممکن است باغ‌های جدید توسعه یابد زیرا می‌توان با آبیار قطره‌ای این باغ‌ها را آبیاری و نگهداری کرد.

وی خاطرنشان کرد: در باغ‌های جدید می‌توان برای آبیاری از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای استفاده کرد ولی برای باغ‌های قدیمی که چندین سال از عمر آن می‌گذرد چون ریشه این درختان بیش از ده متر است نمی‌توان با آبیاری قطره‌ای به این ریشه‌ها آب رساند.

کردوانی با تاکید بر اینکه در مناطقی مانند "موسیان" که باد وجود دارد، به دلیل تبخیر نباید از آبیاری بارانی استفاده کرد، گفت: در کاشت محصولات در این دشت و دشت‌های مشابه ضمن استفاده از روش‌های نوین آبیاری باید بر اساس اقلیم و شرایط منطقه محصولاتی برای کشت انتخاب شوند که ارزش بالایی داشته و نیاز آنها به آب کمتر باشد.

تهیه و تنظیم: عبدالرضا محمدی، خبرنگار ایسنا

انتهای پیام