هشت نفر از فهرست 16 نفره نامزدهای انتخابات اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران را ناشران آموزشی تشکیل می‌دهند؛ ناشرانی که بعضا منافعی متفاوت با ناشران عمومی دارند و این موضوع می‌تواند عملکرد اتحادیه ناشران را تحت تاثیر خود قرار بدهد.
اما از سوی دیگر آیا اتحادیه ناشران تا کنون توانسته در راه مطالبات و دغدغه‌های ناشران گام بردارد که حالا ترکیب آن مهم باشد؟
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، چند روزی است فهرست 16 نفره ناشران برای شرکت در انتخابات هیات مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران منتشر شده است، اما نیمی از این افراد ناشران دانشگاهی، آموزشی و کمک‌آموزشی هستند و نصف فهرست را پر کرده‌اند.
فهرست 16 نفره ناشران شرکت‌کننده در انتخابات هیأت‌مدیره ناشران و کتابفروشان به این شرح است:
محمود آموزگار، مرتضی احمدی آخوندی، مسعود پایدار داریان، محمدرضا توکل صدیق، فرهاد تیمورزاده نجار، علی ثابت، مرتضی جوادی، هومان حسن‌پور، زهره حسین‌آزادگان، یحیی دهقانی، افسر صفائیان، مهدی عمرانلو، محمدمهدی فخری‌زاده، فتح‌اله فروغی دهکردی، محمدحسن محمدی و ناصر نقی‌زاده هنجنی.
از این افراد، مسعود پایدار داریان از انتشارات کتاب‌های دانشگاهی، فرهاد تیمورزاده نجار از انتشارات تیمورزاده، مرتضی جوادی از نشر بهیاد، یحیی دهقانی از نشر مبتکران، افسر صفائیان از نشر فائق، فتح‌الله فروغی دهکردی از نشر شورا، محمدحسن محمودی از نشر مهاجر و ناصر نقی‌زاده هنجنی از نشر کتاب فرهنگ کاندیدا شده‌اند که ناشران دانشگاهی، آموزشی و کمک‌آموزشی هستند.
اما چرا ورود این تعداد از ناشران آموزشی و کمک‌آموزشی به نفع اتحادیه نیست؟
اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران تقریبا تنها تشکل صنفی ناشران است که آن‌ها می‌توانند مسائل خود را از طریق آن دنبال کنند، اما ناشران دانشگاهی و آموزشی تشکل‌های دیگری هم دارند که می‌توانند حقوق خود را از طریق آن‌ها دنبال کنند. بنابراین همواره در اتحادیه، اولویت با حقوق ناشران عمومی بوده که آسیب‌پذیرتر هم هستند.
ناشران عمومی به سه دلیل به حمایت ویژه نیاز دارند؛ یکی این‌که ناشران عمومی فروش اندکی دارند و باید چشم‌شان به مخاطبان اندک کتاب باشد تا آن‌ها کتابی بخرند و از این راه سرمایه ناشر برگردد. اما ناشران آموزشی و دانشگاهی با توجه به شرایط امروز جامعه ایران که تب تحصیل و مدرک بسیار داغ است، از بابت فروش نگرانی چندانی ندارند. بیشتر این ناشران حتی پیش از چاپ کتاب خود، آن را پیش‌فروش کرده‌اند و چشم به راه چرخه معیوب پخش کتاب نیستند. این درحالی است که همین چرخه پخش ناکارآ سبب می‌شود که مدت‌ها کتاب‌های ناشران عمومی در انبارها خاک بخورد.
موضوع دیگر این است که اصولا مخاطبان کتاب‌های آموزشی ناگزیر از خرید این کتاب‌ها هستند، بنابراین گرانی و کم شدن توان اقتصادی مردم بر فروش کتاب‌های آموزشی اثر ندارد، اما کتاب‌های عمومی جزو اولین کالاهایی هستند که با گرانی و تورم از سوی مردم کنار گذاشته می‌شوند.
از سوی دیگر، ناشر دانشگاهی، آموزشی و کمک‌آموزشی دغدغه ممیزی ندارد، درحالی‌که در چند سال اخیر یکی از اصلی‌ترین و پرچالش‌ترین مشکلات ناشران عمومی ممیزی و چگونگی اجرای آن است.
وقتی ارشاد هم قدرتی ندارد چه انتظاری از اتحادیه ناشران می‌توان داشت؟
منوچهر حسن‌زاده - مدیر انتشارات مروارید - با اشاره به همگن نبودن ناشران عمومی و آموزشی، درباره انتخابات اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران گفت: ناشران آموزشی بازار مشخص و مطمئنی دارند و نمی‌توان گفت با فرهنگ عمومی درگیر هستند. شاید بتوان برای آن‌ها سهمی 25 درصدی در اتحادیه درنظر گرفت.
او درباره سابقه اتحادیه هم گفت: سال‌ها پیش اتحادیه انتخابات آزاد پویایی داشت که کسانی که سابقه بیشتری داشتند و موثرتر بودند، انتخاب می‌شدند. اما حالا خود من به عنوان ناشر حرفه‌یی که بیش از 50 سال سابقه دارم، از انتخابات حتی خبر ندارم که بخواهم کاندیدا بشوم، این شرایط به همه ما برمی‌گردد و باید آن را پذیرفت.
این ناشر درباره تاثیرگذاری اتحادیه نیز گفت: تعارف نباید کرد. کار نشر با ارشاد و اتحادیه گره خورده است و گاهی این می‌تواند راهگشا باشد و گاهی محدودکننده. در بیشتر موارد اتحادیه هم کاری نمی‌تواند بکند، اتحادیه هم چیزی مثل تک تک ناشرهاست. وزارت ارشاد در این سال‌ها چندین‌بار خط مشی خودش را تغییر داده؛ به کتابی مجوز می‌دهد، بعد می‌گوید این کتاب ممنوع‌الچاپ است. حتی خود ارشاد هم تغییر می‌کند و قدرت چندانی ندارد، در این شرایط اتحادیه هم قدرت چندانی ندارد.
با شنیدن این حرف‌ها این پرسش پیش می‌آید که چرا ناشران به حضور در اتحادیه علاقه‌ای ندارند و چرا از اعضای هزارنفره اتحادیه تعداد بسیار اندکی کاندیدا می‌شوند و تعداد محدودی هم رأی می‌دهند؟
شاید دلیل آن را در کم‌توانی اتحادیه و نداشتن ابزار برای اعمال قدرت بتوان جست‌وجو کرد، البته برخی هم معتقدند فعالیت‌های صنفی برخی ناشران مانند چشمه و نی آن‌را زیر ذره‌بین برد و برای آن‌ها مشکلاتی پدید آورد که همین سبب شد ناشران دیگر هم از حضور فعال در اتحادیه مأیوس دلسرد شوند.
اتحادیه ناشران یا شیر بی‌یال و دُم و اشکم
فرید مرادی - سرویراستار انتشارات نگاه - کم‌رونقی انتخابات اتحادیه ناشران را در نبود ابزار اعمال قدرت در اتحادیه دانست و توضیح داد: تنها ابزار اتحادیه چانه‌زنی است، اما ابزاری که ناشر را به یک ارگان صنفی می‌تواند دل‌بسته کند، چانه‌زنی نیست. چانه‌زنی را خود ناشر هم می‌تواند انجام بدهد. سفرهای خارجی، خرید کتاب از ناشرها، ممیزی، مجوز نشر و مجازات ناشران همه جزو اختیارات ارشاد است و اتحادیه در این موارد هیچ دخالتی ندارد. این در حالی است که صنف می‌تواند برخی اختیارات را در اختیار داشته باشد.
او ادامه داد: به نظر نمی‌رسد مجموعه فرهنگی دولت هم چندان مایل باشد که ناشران اتحادیه صنفی قدرتمندی داشته باشند، آن‌ها می‌خواهند اتحادیه شیر بی یال و دم و اشکم باشد. همین هم سبب شده برای انتخابات اتحادیه تنها دوبرابر افرادی که قرار است انتخاب شوند، کاندیدا باشند و تنها 25 درصد از ناشران هم در انتخابات شرکت می‌کنند، چون انتخابات جاذبه‌ای برای آن‌ها ندارد. کار صنفی چالش‌خیز است.
مرادی درباره این‌که در دولت جدید اتحادیه روابط خوبی را با دولت برقرار کرده است، گفت: برای برخی شاید چانه‌زنی با ارشاد مزایایی داشته باشد؛ اما امیدوارم کسانی که برای انتخابات ثبت نام کرده‌اند، برای منافع صنفی شرکت کرده باشند.
این فعال نشر همچنین درباره توان محدود اتحادیه ناشران اظهار کرد: ارشاد در دولت فعلی ارتباطش را با تشکل‌های صنفی بهتر کرده و به آن‌ها امتیازاتی می‌دهد، اما این مقطعی است، چون امتیازهای خودش است و دلش بخواهد آن‌ها را به ناشران تفویض می‌کند و دلش نخواهد به آن‌ها امتیازی نمی‌دهد. اتحادیه باید قدرت دائمی داشته باشد. الآن اگر یکی از اعضای این صنف مشکلی پیدا کند و سرمایه‌اش از بین برود، هیچ سیستم حقوقی بیمه‌ای وجود ندارد که از این ناشر حمایت کند. چنین صنفی جذابیتی برای ناشران ندارد، ضمن این‌که دسته‌بندی‌ها و گروه‌بندی‌ها و لابی‌گری‌ها برای گروه خود سبب شده بیشتر هم از رونق بیفتد و ناشرانی کاندیدا شوند که کمک‌آموزشی‌اند و کم‌ترین سطح اصطکاک را با مشکلات نشر دارند. همین اتحادیه را بیشتر هم به انفعال می‌کشد.
اما حالا که گفته می‌شود اتحادیه توان کمی دارد، چرا ناشران آموزشی و کمک‌آموزشی به فعالیت در موسسه‌ای غیرانتفاعی علاقه‌مند شده‌اند؟
اتحادیه ناشران از آن‌جا که اتحادیه‌ای صنفی است، بر اساساس قانون نظام صنفی هیچ فعالیت اقتصادی‌ای ندارد و اعضای هیات مدیره تنها می‌توانند حق مدیریت ناچیزی از سایر اعضا بگیرند که آن هم در اتحادیه ناشران باب نیست. در واقع فعالیت در اتحادیه کاری داوطلبانه و بی‌مزد و مواجب است.
اما چیزی که این اتحادیه را در انتخابات جدید مورد توجه قرار داده، ظاهرا توجه دولت به آن است. درواقع در دولت جدید، اتحادیه ناشران و کتابفروشان از سوی دولت در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها دخالت داده می‌شود، همچنین این اتحادیه در نمایشگاه بین‌المللی کتاب هم نقشی ویژه را داشت و مسائلی چون جانمایی ناشران و غیره بر عهده‌اش بود و ممکن است همین سبب شده باشد که ناشران آموزشی هم به حضور در این اتحادیه علاقه‌مند شده باشند.
اما باید منتظر ماند و دید که در پنجم آبان‌ماه چه نام‌های از صندوق انتخاباتی اتحادیه بیرون می‌آیند و هفت نفر اعضای هیات‌مدیره این اتحادیه را تشکیل می‌هند.
انتهای پیام