در شرق روستای ازبکی در شهرستان نظرآباد استان البرز، تپه‌ای با هفت هزار سال قدمت وجود دارد که گفته می‌شود «تا بهانه‌ای برای ادامه کاوش نداشته باشیم، کاری به آن نداریم.»
به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، تپه‌ی ازبکی و شش تپه‌ی اطراف آن که تا حدود چهار هزار سال پیش سکونتگاه قوم مادها بود، این روزها میان درختان و دیواری که مالکش آن را از فضای روستای ازبکی جدا کرده است، روزگار می‌گذراند.
هرچند شواهد وجود تپه‌ی ازبکی از درِ ورودی محوطه‌ی تاریخی ازبکی که یک نفر ادعای مالکیت همه‌ی آن را دارد، روی زمین وجود دارد و تکه‌های سفال با رنگ‌های مختلف راه را نشان هر نابلدی می‌دهد.
دور تادور این محوطه‌ی تاریخی را شش تپه‌ی تاریخی کوچک‌تر «تخت‌گاه»، «جیران»، «مارال»، «دوشان»، «یان» و «گومیش» گرفته، اما به دلیل بی‌توجهی که در طول سال‌های گذشته به آن شده است، زمین‌های کشاورزی جای تپه‌ها را اشغال کرده‌اند و حتی مارال تپه در حال تبدیل شدن به باغ هلو است.
هرچند براساس قانون محوطه‌ها و تپه‌های تاریخی هیچ مالک خصوصی ندارند و تا جایی که آبریزگاه تپه باشد در اختیار دولت است، اما تپه‌ی ازبکی و تپه‌های اطرافش به جز دوشان تپه همگی در حصار دیوارهای کشیده شده توسط شخصی که ادعای مالکیت محوطه را دارد، قرار دارند.
جیران‌تپه نیز در این محوطه قرار دارد، جایی که قدیمی‌ترین خشت‌های دست‌ساز بشری آنجا هستند و در گذشته،سید محمد خاتمی، رئیس جمهور وقت، با مطرح کردن بحث گفت‌وگوی تمدن‌ها یک خشت آن را به سازمان ملل هدیه داد که این روزها در ویترینی در تالار ورودی سازمان ملل قرار دارد.
ارزش تاریخی این محوطه‌ی ارزشمند آنقدر زیاد بود که پنج فصل در فاصله سال‌های 80 تا 84 توسط دکتر یوسف مجید‌زاده کاوش شد، اما از آن پس هیچ اقدامی برای ادامه‌ی کاوش در این محوطه تاریخی صورت نگرفت. هرچند گفته می‌شود در آن زمان برای حفاظت بهتر در این محوطه تاریخی روی دیواره‌ها ، آجر و خشت کشیده شد.
به گزارش ایسنا، صبح امروز تعدادی از خبرنگاران به مناسبت هفته میراث فرهنگی به دیدن این محوطه‌ی تاریخی رفتند تا از نزدیک قدیمی‌ترین خشت‌های دست‌ساز بشری را ببینند؛ جایی که عیلامی‌ها سیطره داشتند و فلز برای نخستین بار در آنجا ذوب شد، اما متاسفانه جدا از علف‌های رویده شده در اطراف محوطه و حتی روی تپه‌ی تاریخی ازبکی، بقایایی از حفاری‌های غیرمجاز به چشم می‌خورد که البته مدیر کل اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان البرز معتقد است، چاله‌های حفر شده که به نظر می‌رسد در آن‌ها حفاری غیرمجاز انجام شده، مربوط به سال‌های گذشته هستند و این روزها مالک محوطه خود یک نگهبان برای آن محسوب می‌شود.
ابوالفضل عبیدی اظهار کرد: اگر بخواهیم به کاوش در این محوطه ادامه دهیم باید برای آن هدف و دلایل علمی داشته باشیم. زمانی که دکتر مجید‌زاده در سال 84 کاوش در این محوطه را به پایان رساند، اعلام کرد به همه سوالات خود دراین زمینه رسیده است و یافته‌هایش مناسب است، بنابراین اکنون پرسشی نمانده است که بخواهیم حفاری را ادامه دهیم.
او با تاکید بر اینکه برای کاوش در محوطه‌های تاریخی باید به دنبال حفاری علمی بود نه تجاری، گفت: ادامه کاوش در این محوطه نیازمند وجود یکسری پرسش‌های جدید است، به همین دلیل اکنون دیگر بهانه‌ای برای کاوش بیشتر در این منطقه تاریخی نداریم.
وی درباره وضعیت مرمت و حفاظت از این محوطه تاریخی نیز اظهار کرد: دو سال گذشته اعتباری معادل 35 میلیون تومان برای حفاظت از یافته‌های معماری محوطه اختصاص پیدا کرد که هزینه شد و امسال نیز قرار است از محل ردیف اعتباری مالی 50 میلیون تومان برای حفاظت و مرمت اختصاص پیدا کند.
عبیدی ادامه‌ی حفاظت در این محوطه تاریخی را نیازمند انجام کارهای حقوقی دانست و تاکید کرد: پرونده محوطه تاریخی ازبکی اکنون در مجامع قضایی در دست پیگیری است، ولی خوشبختانه در رفت و آمد به محوطه ازبکی با مالک هیچ مشکلی نداریم و پیگیر هستیم تا وضعیت مالکیت کل مجموعه را مشخص کنیم.
او با تاکید بر اینکه تکمیل پرونده‌ها و مدارک محوطه ازبکی برای طرح شکایت یک سال و نیم به طول انجامید،گفت: حدود شش ماه است که شکایت را به دادگاه قضایی ارائه داده‌ایم و اکنون شکایت به تجاوزات به حریم و حریم منظری اثر مربوط می‌شود.
وی همچنین درباره وضعیت آثار به دست آمده از محوطه‌ی ازبکی اظهار کرد: نیمی از آثار اکنون در موزه‌ی ایران باستان و نیمی دیگر در اداره میراث فرهنگی تهران است که با ایجاد موزه‌ی البرز می‌توانیم آن‌ها را به استان بازگردانیم.
به گزارش ایسنا، براساس آنچه مدیرکل میراث فرهنگی استان البرز اعلام کرده است، تا زمانی که سوال یا فرضیه جدید برای کاوش در محوطه تاریخی ازبکی وجود نداشته باشد در این منطقه کار دیگری انجام نمی شود. این در حالی است که باید به این نکته توجه داشت که به دلیل کم شدن آب سفره‌های زیرزمینی، سطح زمین در طول سال سه سانت نشست می‌کند که به گفته کارشناسان این اتفاق باعث نشست زمین در مناطق تاریخی نیز می‌شود و آن هم سست شدن بناهای تاریخی را به دنبال دارد. این وضعیت برای تپه ازبکی هم با 38 لایه فرهنگی که هر لایه‌ی آن از تخریب و بازسازی مالکان خانه‌های گذشته در منطقه ایجاد شده است، وجود دارد.
انتهای پیام