معاون پژوهشی وزیرعلوم دولت اصلاحات گفت:بدون اطمینان از این که بخش اداری کشور چنان چابک و زبده شده که شرکتهای خلاق را،هم تشخیص دهد و هم حمایت کند،نه این که زجر دهد و از هر خلاقیتی پشیمان کند،صحبت از اقتصاد مقاومتی و اقتصاد دانش‌بنیان،درحد یک انشای دبیرستانی می‌ماند و موجبات خود شیرین‌سازی برخی واسطه‌ها و مقام‌دوستان را فراهم می‌کند.
دکتر رضا منصوری در گفت وگوی تفضیلی با خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با اشاره به موج ایجاد شده در کشور در مورد توسعه شرکتهای دانش‌بنیان و لحاظ وام‌های کلان برای این شرکتها به منظور تحقق اهداف مرتبط با اقتصاد مقاومتی تاکید کرد: اقتصاد مقاومتی تنها دو کلمه نیست؛ بلکه یک دنیا کار و زحمت است و باید زمینه را برای کسانی که این توانایی‌ها را دارند فراهم کرد نه کسانی که تنها استفاده از رانت‌ها را بلدند.
استاد دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه موضوع تجاری سازی تحقیقات و تاثیرگذاری تحقیقات در اقتصاد کشورها در دنیا سابقه ای طولانی دارد و در کشور ما نیز 20 سالی است که چنین ادبیاتی شکل گرفته است، تصریح کرد: به نظر می رسد ضرورت دارد که ما موضوع تجاری‌سازی و اقتصاد پژوهش را ابتدا در مقیاسی کوچک امتحان کنیم و سپس ساختاری نظام‌مند را برای گسترش آن شکل دهیم.
وی با متفاوت خواندن انواع تحقیقات اعم از بنیادی، کاربردی، توسعه‌ای، بنیادی محض و راهبردی و غیره و با تاکید براینکه تاثیر اقتصادی هریک از انواع تحقیقات با یکدیگر متفاوت است، تصریح کرد: به عنوان نمونه، کشورهای صنعتی به منافع تحقیقات بنیادی محض آگاهند و اثر آن را به خوبی مطالعه کرده اند. این درحالی است که کشور ما با این مفاهیم بیگانه است و مفاهیم ذکر شده در بوروکراسی‌های اداری ما به کار برده نشده است به نحوی که نمی‌توانیم تشخیص دهیم که مجاری مالی برای پژوهش‌های بنیادی، توسعه‌ای و غیره چگونه است و کجا دولت و کجا بخش خصوصی باید سرمایه‌گذاری کند.
نظام اداری کشور هیچ گاه نپذیرفته که مفاهیم مدرن اداری را وارد موافقتنامه‌های خود کند
منصوری ادامه داد: نظام اداری و مدیریتی کشور هیچ گاه نپذیرفته است مفاهیم مدرن اداری را وارد موافقتنامه‌های خود کند و از این جهت شبیه به دوران قاجار رفتار می‌کند. مگر می‌شود از اقتصاد مقاومتی صحبت کرد ولی خود را با مفاهیم مدرن اقتصاد، علم و فناوری تجهیز نکرد؟
وی با ذکر مثالی دیگر گفت: به عنوان مثال در دهه 1330 شمسی مصادف با دوران دکتر مصدق و طرح اندیشه تشکیل سازمان مدیریت در ایران، در غرب سندی را نگاشتند که تمام مفاهیم پژوهشی در آن آورده شده بود؛ در واقع آنها بیش از 50 سال زمان داشتند که این مفاهیم را در بروکراسی‌های اداری خود وارد کنند.
استاد دانشگاه صنعتی شریف با تاکید بر اینکه هر نوع سرمایه‌گذاری که فاقد زیرساخت اداری و اجرایی باشد با شکست مواجه می‌شود، تصریح کرد: 70 سال پیش دانشگاه تهران را به صورت کپی‌برداری شده از غرب تاسیس کردیم، بدون آن که بدانیم دانشگاه یعنی چه و با گذشت این همه سال هنوز نتوانسته ایم دانشگاه پویایی داشته باشیم که همرده 100 دانشگاه برتر دنیا باشد.
عملیاتی کردن مدل‌های کشورهای پیشرفته، بدون زیرساخت منجر به شکست می‌شود
منصوری متذکر شد: اینکه آخرین مدل‌های کشورهای پیشرفته را بدون لحاظ زیرساخت‌های لازم عملیاتی کنیم حتما با شکست مواجه می‌شویم. در واقع مدل‌های ذکر شده را به صورت پسینی از غرب می‌گیریم و یادمان می‌رود که آنها سالها برای این مدل‌ها نظریه‌سازی کرده و مفاهیم آن را در غرب نهادینه کرده اند و اینجاست که دچار یک اشتباه بزرگ راهبردی می‌شویم.
وی در توضیح بیشتر به مصوبه سهم پژوهش از درآمد ناخالص ملی اشاره کرد و گفت: در سال 1365 متنی برای برنامه اول توسعه جمهوری اسلامی ایران نگاشته شد که در آن برای اولین بار مقرر شد 0.6 درصد از درآمد ناخالص ملی صرف پژوهش شود اما با گذشت بیش از 25 سال هنوز از برنامه پنج ساله اول جمهوری اسلامی ایران عقب هستیم و در حالی که براساس برنامه پنجم توسعه، بودجه پژوهشی کشور باید به سه درصد درآمد ناخالص ملی برسد هنوز نتوانسته‌ایم در بخش پژوهش به نیم درصد از درآمد ناخالص ملی کشور هم دست یابیم و این مسئله اصلا قابل دفاع نیست. در این میان، سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا هیچ مسوولی نمی‌پرسد چرا؟
به گفته معاون پژوهشی اسبق وزارت‌علوم در سال 84 حدود 0.7 درصد از درآمد ناخالص ملی کشور صرف پژوهش شد که در واقع این رقم بالاترین رقم ذکر شده در تاریخ ایران تاکنون به شمار می‌رود.
در زیرساخت‌های علمی کشور مشکل اساسی داریم
استاد دانشگاه صنعتی شریف خاطرنشان کرد: مجموعه این مطالب نشان می‌دهد که در زیرساخت‌های علمی کشور دارای یک مشکل اساسی هستیم و باید هر چه زودتر به ایجاد زیرساخت‌های اداری یک مجموعه آموزش دیده قوی بپردازیم.
منصوری با طرح این ابهام که چگونه می‌توان مدل کشورهای غربی را که سالها برای نهادینه‌سازی کردن مفاهیم آن تلاش کرده اند بدون لحاظ زیرساخت‌های آن اجرایی کرد؟ تصریح کرد: ما چگونه می‌توانیم این مدل‌ها را داشته باشیم در صورتی که هنوز این مفاهیم را نمی‌شناسیم و آنها را در بروکراسی نظام مدیریتی وارد نکرده ایم؟
وی اضافه کرد: به عنوان نمونه در حال حاضر کشور ما عنوان "نظام ملی نوآوری" را از کشورهای صنعتی گرفته و موجی را در این باره ایجاد کرده‌ایم؛ غافل از اینکه در آن کشورها مفهوم تجاری‌سازی، ارتباط بین نهادهای مختلف تجارت و علم وجود دارد؛ در حالی که در کشور ما یا این مجموعه نهادها وجود ندارد یا ارتباط آنها را با یکدیگر نداریم.
منصوری در ادامه با اشاره به موج ایجاد شده در زمینه افزایش شرکتهای دانش‌بنیان و تسهیلات و اعتبارات مالی درنظرگرفته شده برای این شرکتها از طرق مختلف همچون صندوق نوآوری و شکوفایی هشدار داد: اقدام ذکر شده بدون لحاظ زیرساخت‌های لازم ممکن است باعث شود که تعدادی از شرکتها و افراد رانت‌خواری که به واسطه ارتباطات خود می‌توانند به بدنه کارشناسی دولت نزدیک شوند تسهیلات بیشتری را دریافت کنند. به عبارتی دیگر با منابع مالی درنظر گرفته شده شاخک‌های خیلی از این شرکتها تیز شده و به دنبال جذب اعتبارات بیشتر هستند که باید مراقب آنها باشند؛ این شرکتها بدون آن که در تولید ناخالص ملی و بازده اقتصادی نقشی داشته باشندف به دنبال سود و تسهیلاتند.
در توسعه شرکتهای دانش‌بنیان ابتدا باید برنامه‌ریزی کوتاه مدت داشته باشیم
منصوری درادامه به بیان راهکارهای لازم برای رفع مشکلات ذکرشده پرداخت و گفت: دربحث توسعه شرکتهای دانش‌بنیان ابتدا باید یک برنامه‌ریزی کوتاه مدت داشته باشیم و در بدو امرنیز یک بدنه کارشناسی قوی در سازمان مدیریت طراحی کنیم تا مجاری گذردهی پولی را فراهم کنند و این بدنه بداند که کجا کارها را تسهیل و کجا مانع ادامه روند شود، نه این که به دلیل منافع شخصی مانع پیشرفت ایده شوند. یادمان باشد این اقدامات حداقل دو سال به زمان نیاز دارد.
وی ادامه داد: ما ابتدا نیازمند یک ساختار اداری چابک و قوی هستیم به نحوی که یک مجموعه آموزش دیده قوی در سازمان مدیریت، بخش‌های خزانه‌داری کشور و بخش‌هایی از دولت از جمله وزارت علوم، وزارت بهداشت و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تربیت کنیم و پس از آن تعداد شرکتهای دانش بنیان را به مرور ارتقاء دهیم و این شرکتها را به اولویتهای کشور وصل کنیم.
به گفته این استاد دانشگاه، باید با ایجاد ساختارهای اداری، کارشناسان خود را تربیت و مدیران مربوطه را درسازمان مدیریت تربیت کنیم پس از آن از شرکتهای کوچک دانش بنیان که جمعی از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را شکل می‌دهند و قادر به انجام اقدامات بزرگ هستند، حمایت و آنها را بالا ببریم.
استاد دانشگاه صنعتی شریف یادآورشد: باید بررسی شود ازچه طرقی همچون وام، خرید محصولات وغیره می‌توان از شرکتهای ذکر شده حمایت کرد.
برای جلوگیری از شکست مدل تجاری‌سازی و اقتصاد پژوهش را در ابعاد کوچک آزمایش کنیم
منصوری با تاکید بر لحاظ یک بازه زمانی سه ساله برای انجام کار تمرینی، اظهارکرد: این موضوع کمک می‌کند تا مشکلات اداری موجود را رفع کنیم و بعد به مرور شیب فعالیت شرکتهای دانش بنیان را افزایش دهیم. درواقع برای آنکه با شکست مواجه نشویم، باید در ابعاد کوچک مدل تجاری‌سازی و اقتصاد پژوهش را داشته باشیم و در این حوزه کارشناسان پژوهشی را تربیت کنیم.
به گفته وی، با ایجاد یک ساختار نظام‌مند تمامی بخش‌ها بر سیاست‌هایی بودجه نظارت دقیق داشته و با سیاست‌گذاری صحیح کمک می‌شود تا این پول به شیوه بهینه هزینه شود.
انتهای پیام