یوکیا آمانو در اولین گزارش خود درباره ایران بعد از اجرای توافق ژنو و نیز یک روز بعد از پایان اولین دور از مذاکرات ایران و 1+5 درباره گام نهایی اعلام کرد که اقدامات هسته‌ای ایران در چارچوب توافق ژنو و در ارتباط با "چارچوب همکاری" با آژانس، گامی مثبت و رو به جلو را نشان می‌دهد.
به گزارش خبرنگار انژری هسته‌ای خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، فضای حاکم بر گزارش اخیر آمانو نشان می‌دهد آژانس سعی دارد هم‌سو و همراه با 1+5 در مواجهه با موضوع هسته‌ای ایران در سطح سیاسی، به لحاظ فنی نیز با رویکرد همکاری نه بهانه‌جویی روند را ادامه دهد.
بیش از 11 سال است که پرونده هسته‌ای ایران یکی از مهم‌ترین موضوعات در دستور کار نشست‌های فصلی شورای حکام آژانس بین المللی است و به رسم همیشگی اولین نشست فصلی شورا در سال 2014 از روز دوشنبه به مدت یک هفته آغاز به کار کرد.
در این نشست موضوعات مختلفی از جمله گزارش مدیرکل درباره ایران، سوریه، ژاپن و مسایل دیگر بررسی می‌شود.
گزارش اخیر آمانو درباره ایران در ساعات پایانی پنج‌شنبه اول اسفند، بعد از پایان مذاکرات ایران و 1+5 در وین در اختیار 35 عضو شورای حکام قرار گرفت.
این دومین گزارش مدیرکل آژانس درباره ایران در دولت "تدبیر و امید" است که با وجود اضافه شدن برخی مسایل و موضوعات به آن، چارچوب و شاکله‌اش دست نخورده باقی مانده و تنها به حجم آن کمی اضافه شده است.
در عین حال برخی کارشناسان معتقدند مذاکره‌کنندگان و مسوولان کشور باید مراقب این مساله باشند که اقدامات و همکاری‌های ایران در چارچوب همکاری‌های فراپادمانی که داوطلبانه و از روی حسن نیت صورت می‌گیرد، با گنجانده شدن در لابه‌لای سطرهای گزارش رسمی آژانس به وظیفه‌ای مسلم تبدیل نشود، چرا که پیش از این کشورهای اروپایی اقدامات داوطلبانه ایران را به عنوان امری ملزم و قانونی جلوه داده‌اند.
آمانو در این گزارش علاوه بر ارائه نتایج نظارت‌ها و راستی‌آزمایی از مراکز و تاسیسات هسته‌ای ایران از گزارش قبلی تاکنون به رسم گزارش‌دهی‌های معمولش به ارائه اقدامات این نهاد بین‌المللی به عنوان ناظر بر اجرای "برنامه اقدام مشترک" و نیز در چارچوب اقدامات در ارتباط با "چارچوب همکاری" می‌پردازد.
آژانس در گزارش خود ضمن تایید اجرای شش اقدام عملی مقدماتی در ارتباط با "چارچوب همکاری" که 20 آبان به امضای رییس سازمان انرژی اتمی و مدیرکل آژانس در تهران رسید و طی سه ماه گذشته به اجرا درآمد، یادآور می‌شود که ایران با اجرای 7 اقدام دیگر طی مذاکرات اخیر دو طرف در تهران تا تاریخ 15 مه 2014 (25 اردیبهشت 93) موافقت کرده است.
در عین حال نکته حائز اهمیت درباره هفت اقدام مورد اشاره در گزارش، موافقت ایران با پرداختن به موضوعی در چارچوب مطالعات ادعایی مندرج در ضمیمه گزارش نوامبر 2011 مدیرکل است.
بر همین اساس ایران موافقت کرده است که درباره توسعه چاشنی‌های انفجاری الکتریکی موسوم به EBW اطلاعاتی را ارایه دهد. به این ترتیب می‌توان گفت پس از سال‌ها ممانعت ایران از وارد شدن به بحث مطالعات ادعایی و ابعاد احتمالی نظامی مورد ادعای آژانس و برخی کشورها و با وجود رد ادعاهای مطرح شده، در دومین گام همکاری فراپادمانی با آژانس، به بحث مطالعات ادعایی وارد شده است.
هم‌چنین آژانس تایید کرده است که غنی‌سازی 20 درصدی ایران در سایت‌های نطنز و فردو در چارچوب توافق ژنو به مدت شش‌ماه متوقف شده است.
بر اساس گزارش آژانس، برخلاف آن چه مقامات کشورمان درباره ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا 20 درصد اعلام کرده بودند، میزان سوخت 20 درصدی کشور حدود 160 کیلوگرم است، این درحالی است که پیش از این، مقدار سوخت 20 درصدی حدود 200 کیلوگرم اعلام شده بود. به نظر می‌آید حدود 35 کیلوگرم از اورانیوم غنی‌شده تا 20 درصد ایران بعد از توافق ژنو به U3O8 تبدیل شده است.
به گزارش ایسنا، قرار است در چارچوب توافق ژنو بخشی از ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا 20 درصد ایران به اکسید اورانیوم و بخشی دیگر به اورانیوم تا سقف 5 درصد تبدیل شود.
هم‌چنین آژانس تایید و تاکید می‌کند که غنی‌سازی اورانیوم تا سقف پنج درصد با همان سرعت تولیدی که در گزارش قبلی‌اش به آن اشاره کرده است در سایت‌های غنی‌سازی ایران ادامه دارد و این روند برخلاف برخی اخبار و ادعاها، متوقف نشده است. در همین چارچوب آژانس میزان اورانیوم غنی‌شده تا سقف 5 درصد ایران را تاکنون 7609 کیلوگرم اعلام کرده است.
بنا بر این گزارش، با توجه به همکاری‌های فراپادمانی ایران با آژانس اطلاعات جدیدی درباره برخی از تاسیسات، فعالیت‌ها و دستاوردهای هسته‌ای ایران در گزارش اخیر آژانس منتشر شده است که از این جمله می‌توان به:
- تولید تقریبا 100 تن آب سنگین در سطح راکتور از سال 2006 تاکنون؛
- ساخت یک راکتور تحقیقاتی آب سبک 10 مگاواتی با سوخت اکسید اورانیوم غنی‌شده تا 20 درصد که البته هنوز فرآیند انتخاب سایت این راکتور در مراحل اولیه است؛
- شناسایی مناطق مورد نظر برای ساخت نیروگاه‌های جدید هسته‌ای در چارچوب یک پروژه؛
- ساخت سانتریفیوژهای گازی نوع جدید؛
- و آغاز مراحل مقدماتی انتخاب سایت برای 5 تاسیسات (غنی‌سازی) اشاره کرد.
به گزارش ایسنا، نکته قابل تامل در گزارش آژانس که به نوعی گزارش در گزارش است (گزارش نظارت بر اجرای توافق + گزارش همکاری‌های ایران و آژانس در ارتباط با "چارچوب همکاری" که در گزارش رسمی آمانو درباره روند راستی‌آزمایی از مراکز و تاسیسات هسته‌ای ایران آمده است) این است که برخلاف انتظار، آژانس همان‌قدر که ایران در اجرای تعهداتش سریع و به موقع عمل کرده است، برای بررسی توضیحات و اطلاعات ارایه شده از سوی ایران به موقع و سریع عمل نمی‌کند.
علاوه بر این آژانس در گزارش خود در برخی موارد از اجرای شش گام مقدماتی اعلام می‌کند که هم‌چنان در حال بررسی اطلاعات ارایه شده از سوی ایران است و در موارد دیگر که بررسی پایان یافته است، کلامی مبنی بر رفع ابهام از موضوعات مطرح نمی‌کند و این ابهام هم‌چنان باقی است که روند حل و فصل و رفع ابهامات و سوالات آژانس درباره مسایل باقی‌مانده به چه نحوی خواهد بود؟ در عین حال که ادبیات آژانس در این بخش تا حدودی بوی ابهام و دو پهلویی می‌دهد.
این تجربه برای ایران وجود دارد که کشورهای موثر در شورای حکام در سال 2007 بعد از این که ایران و آژانس بر سر مدالیته حل و فصل مسایل باقی مانده به توافق رسیدند از اعلام حل شش موضوع مطرح از سوی آژانس بسیار ناخرسند شدند و از این رو در سال‌های بعد از 2007 یکی از موانع تفاهم ایران و آژانس برای حل مسایل باقی مانده، رویکرد این کشورها نسبت به امضا نکردن توافق میان ایران و آژانس به شکل مدالیته بوده است.
در همین حال مقامات کشورمان بعد از اجرای شش گام اولیه اعلام کردند که انتظار دارند آژانس به نحو مقتضی موضوعات قبلی مورد بحث را در چارچوب گزارش آژانس مختومه اعلام کند.
ایران و آژانس در مذاکرات اخیر در "چارچوب همکاری" درباره رفع ابهام از هفت اقدام دیگر موافقت کردند که این اقدامات باید تا 25 اردیبهشت 93 انجام شود و عبارتند از:
- ارایه اطلاعات و دسترسی مدیریت شده به کارخانه کنسانتره اردکان؛
- ارایه اطلاعات و دسترسی مدیریت شده به معدن ساغند یزد؛
- ارایه پرسشنامه اطلاعات طراحی به روز شده درباره راکتور IR-40؛
- اقدام برای توافق با آژانس درباره نهایی کردن رویکرد پادمانی برای راکتور IR-40؛
- ارایه اطلاعات ذی‌ربط مورد توافق دو طرف و ترتیب دادن یک بازدید فنی از مرکز لیزر لشکرآباد؛
- ارایه اطلاعات درباره مواد منبع که هنوز به ترکیب و خلوص مناسب برای تولید سوخت یا برای غنی‌شدن به صورت ایزوتوپی نرسیده‌اند.
شایان ذکر است هفت اقدام مذکور در چارچوب همکاری‌های فراپادمانی و داوطلبانه از سوی ایران برای رفع ابهامات و سوالات آژانس صورت می‌گیرد.
گزارش از خبرنگار ایسنا: زهرا اصغری
انتهای پیام