مدیر فیلمبرداری سریال «سرزمین کهن» با نگارش یادداشتی به توقف پخش این سریال که در نتیجهی اعتراض برخی اقوام بختیاری ایجاد شد، واکنش نشان داد و خواستار از سرگیری پخش سریال کمال تبریزی شد.
در مطلب محمدرضا سکوت که به صورت اختصاصی در اختیار سرویس تلویزیون و رادیو ایسنا قرار گرفته، آمده است:
«چند روزی بود دلم میگفت مطلبی برای «سرزمین کهن» بنویس. مطلبی که روشنگر نیت خیر سازندگان باشد.
هر روز به خود میگفتم صبور باش، بالاخره همه چیز درست میشود و مسائل پیش آمده ختم به خیر میشود. مسایلی که خواست هیچ کدام از عوامل زحمتکش این مجموعه فاخر نیست. اما نشد که نشد و من ماندم و دل رنجورم از این اوضاع، بالاخره از سر خیرخواهی دست به قلم شدم.»
سکوت خطاب به هموطنان بختیاری خود که به سریال کمال تبریزی معترض شدهاند، مینویسد:
«ابتدا روی سخنم با هموطنان عزیز بختیاری است. من میدانم که خواست قلبی آنها این همه سختگیری بیمورد نبوده و نیست. متاسفانه موضوعی که با کمی تحمل بیشتر به راحتی حل میشد، ناخواسته و به ظاهر تبدیل به معضلی بزرگ شد. نمیدانم چه کسی از این تفرقهها سود میبرد. البته همه ما میدانیم. قطعا آن که بیرون گود نشسته و دوست دارد ما را به جان هم افتاده ببیند و در تمام بخشهای خبری ماهوارهای سخن از این جدایی به آب و تاب براند و نفعش را ببرد و اینکه ما چرا چنین خوراکی به او دادهایم؟ هنوز نمیدانم.
هموطون عزیزم واقعا فکر میکنی نویسنده، تهیهکننده، کارگردان و باقی عوامل از شما جدا هستند؟ آیا واقعا فکر میکنی ما قصد توهین به قوم شریف بختیاری را داشتهایم؟ آیا فکر میکنی گروهی متشکل از قریب به 300 نفر که هر کدام خانوادهای محترم دارند و از قومی از این مرز و بوم هستند، با دوست و فامیل و همشهری و دیار و تبار خود، بد میکنند؟ اگر چنین است که واقعا خستگی به تن همه ما میماند و مانده!!!
پنج سال و نیم زحمت شبانهروزی، گرما، سرما، باد و باران و برف و دوری از خانواده را به جان خریدیم تا اثری ماندگار خلق کنیم به نام سرزمین عزیزمان. این کهن دیار پرافتخار.
خواستیم سخن از زندگی بگوییم. از عشق - مبارزه - سختی - خوبی و بدیها و ظلم و شوق رهایی از ظلم که منتهی به خرداد 1342 شد و نهضت امام خمینی(ره) متولد شد. به نظرم یک گروه باید بیمار باشد که از این نهضت بگوید، از مبارزات مردم این سرزمین بگوید و تصویر آن روزگار را به بهترین شکل منعکس کند و در میانش توهین به یک قوم را دنبال کند!!!
چه، اینکه قهرمان قصه این مجموعه که او هم بختیاری است دوران جوانی به نهضت امام خمینی(ره) میپیوندد.
بیاییم قدری عمیقتر فکر کنیم و حرفهای حاصل از مشاجره و دعوایی دراماتیک در میانه وقایع یک فیلم را که اسامی در آن به جز رجال سیاسی مهم به شکلی کاملا داستانی و تصادفی و دراماتیک انتخاب شدهاند را به حساب طعنه به یک قوم شریف نگذاریم. لزوما یک اسم معرف خوبی یا بدی شخصیتی نیست و این رفتارهای آن شخصیت است که در طول یک مسیر دراماتیک در فیلم از او انسانی خوب یا بد میسازد و تقابل بین نیکی و بدی همیشه پایههای یک قصه را شکل میدهد. بنابراین نام بختیاری صرفا یک فامیلی انتخاب شده توسط نویسنده برای خانوادهای است که اقدس الملوک بزرگ آن است و نه قوم بختیاری.»
تصویربردار سریال «سرزمین کهن» خطاب به اقوام بختیاری معترض به این سریال مینویسد:
«هموطن عزیز، کمال تبریزی و همه گروه سازنده این پروژه فرزندان این وطن و این انقلاب هستند که هر کدام با آثار قبلیشان برادری شان را ثابت کردهاند و هرگز این کشور و این انقلاب را تنها نگذاشتهاند آیا تا به حال فکر کردهایم چرا کارگردان حرفی نمیزند و سکوت کرده؟ من میدانم و میگویم چون از این رفتارها و برخوردهای سلیقهای کاملا شوکه شده و اصلا فکرش را نمیکرده که حاصل زحمات شبانه روزیاش این چنین شود و مطالبی را که اصلا حتی ثانیهای به فکرش خطور نکرده به آن نسبت دهند. در حقیقت همه ما شوکه شدهایم.»
«هموطن و برادر و خواهر عزیزم بیایید یک بار برای همیشه کینهها را کنار بگذاریم و همدلی و وحدت را به معنای تمام پاس بداریم و تحمل داشته بایشم و از مسئولیت بخواهیم این مجموعه را به طور کامل به ما نشان دهند.
آن زمان به حرفهای این حقر ایمان میآورید که ما نه تنها ما قصد توهین به هیچ قوم و شخصی نداشتهایم بلکه قصدمان فقط و فقط سربلندی ایران زمین بوده و هست.»
محمدرضا سکوت در یادداشتش چنین میگوید:
«بیاییم به کمک هم نگذاریم جای خالی این گونه مجموعهها، راه را برای سریالهای سخیف و بیربط ماهوارهای که همه ما از جمله مسئولین عزیز سیما حتما گوشهای از آنها رادیدهایم باز کند.
بدانیم که همیشه فضای خالی آنتن سیمای خودمان به آنها مجال یکهتازی بیشتر میدهد من نمیخواهم بگویم که شاهکار خلق کردهایم که این سخن گزاف است و بینندهها باید قضاوت کنند. به هر حال هر کاری در دل خود ایراداتی دارد که همه ما قبول داریم. در هر کار با بحث و تبادل نظر است که ما به نتیجه مثبت میرسیم و میتوانیم ایرادات را دفع یا کم کنیم.
بیاییم و اتفاقا بخواهیم که مجموعه سرزمین کهن را از ابتدا تا انتها دنبال کنیم و تماشا کنیم.
من به شما قول میدهم که علاوه بر دیدن قصهای پرکشش، فراز و نشیب تاریخ معاصر سرزمینمان را هم به صورتی دیدنی و انسانی خواهید دید.»
مدیر فیلمبرداری «سرزمین کهن» چنین مینویسد:
«بختیاری و لر و کرد و ترک همه اقوام برای ما عزیزند و هر کدام گوشهای از تاریخ سرزمینمان را ساختهاند و مردان و زنان پر افتخار صحنههای مبارزه علیه ظلم و استبداد و تهدیدهای خارجی از میان همین اقوام برخاستهاند.
چه، اینکه در هشت سال دفاع مقدس نیز به حد اعلا این جان فشانیها از این اقوام بروز داده شده است به پاس همه این افتخارات باید در کنار هم باشیم و به ما اعتماد کنید. روی دیگر سخنم با آقای ضرغامی عزیز است. با یان نگاه که ایشان را همکار نزدیک خودمان میدانم.»
بخش دوم نامه محمدرضا سکوت خطاب به رییس سازمان صداوسیما نوشته شده و وی چنین آورده است:
«برادر بزرگوارم آقای ضرغامی ابتدا باید بگویم من و همکارانم در گروه فیلمبرداری و باقی گروه تقریبا یک پنجم عمر مفید کاری که یک متخصص در این عرصه میتواند داشته باشد را بر روی این پروژه گذاشتهایم. از این رو از این بیمهریها خیلی دلم میسوزد. برادر عزیز و بزرگوار جسارتا جنابعالی نباید میگذاشتید قضیه این قدر حاد شده و بالا بگیرد. همان ابتدا یا در همان سفرتان بهتر نبود گروهی از عوامل سازنده پروژه را به همراه میبردید تا از نزدیک با مردم عزیز و نمایندگانشان سخن بگویند؟
میشد برنامهای ترتیب دهید که نویسنده محترم «سرزمین کهن» که از دوستان نازنین و قدیمی من است و میدانم نزدیک به 10 سال از عمرش را برای نوشتن این کار عظیم صرف کرده و همچنین تهیهکننده و کارگردان و ... فرصت ادای توضیح در سیما را داشته باشند و قضایا را برای مردم نازنین این دیار روشن کنند.
دیدیم که این عزیزان همان ابتدا طی یک بیانیه از کسانی که ناراحت شده بودند عذرخواهی کردند.
ببخشید که به عنوان برادر کوچکتان میگویم که شما ناخواسته وارد ماجرایی شدهاید که بیهود دیگران برایتان پیچدهاش کردند همه میدانیم چنین پروههای فاخر و اصطلاحا الف ویژه از همان ابتدای نگارش از صافیها و درگاههای نظارتی متعدد باید عبور کنند تا سلامت و مناسب بودنشان برای مدیران شما ثابت شود. بنابراین بیهوده است اگر فکر کنیم کسی از مدیران محترم سیما سریال ما را ندیده و یا از محتوای آن خبر نداشتند این سریال از ابتدا تاکنون با کمک همان عزیزان که همگی از دوستان ما هستند ساخته شده و به اینجا رسیده است. اینجانب حداقل شاهدم که در آمد و رفتهای مکرر تهیهکننده محترم فاز اول شامل بیست و سه قسمت اولیه و همچنین باقی قسمتها با مونتاژ اولیه و سپس نهایی و اصلاح رنگ نشده و حتی شده به اتفاق کارگردان محترم توسط این عزیزان و مشاوران تاریخی بازبینی شده و اصلاحات کامل روی آن قسمتها انجام شده بود و با تعامل بین مدیران و سازندگان خیلی از مسائل حل شده بود. این اصلاحات و بازبینیها برای من فیلمبردار همیشه دلهرهآور بوده، چرا که حاصل زحمات شبانه روزیام گاه دچار حذف یا اصلاحاتی میشود که خیلی جالب نیست ولی قابل قبول است چون به هر حال ما باید مطابق ضوابط صدا و سیما کارمان را ارائه دهیم.»
سکوت در ادامه خطاب به رییس سازمان صداوسیما نوشته است:
«بنابراین مردم عزیز همگی متوجه میشوند که یک مجموعه کاملا جدا از دستگاه یا شبکه سفارش دهنده ساخته نمیشود و همیشه تعامل بین دستگاههای نمایشدهنده مجموعهها در مسایل هنری – محتوایی و نظارتی با گروه سازنده است که یک اثر را در خور دیدن میکند و هیچ تهیه کننده محترمی نمیتواند به طور مستقل وجدا از صدا و سیما چنین پروژه عظیمی را تولید کند.
برادر عزیزم، آقای ضرغامی زمانی که جنابعالی در مصاحبهای گفتید گناه دستاندرکاران این سریال را نمیبخشید، واقعا دلم گرفت و قلبا ناراحت شدم مگر ما چه کرده بودیم که مستحق گناهکار بودن شدیم.
آیا کار شبانهروزی با عشق در مدت زمان بیش از پنج سال و از دست دادن پروژههای سینمایی و تلویزیونی همزمان که تعدادشان حاقل برای اینجان و گردهم به دهها مورد میرسد چیزی جز علاقه قلبی و اعتقاد راسخ به مثبت بودن این کار بزرگ بوده؟ که همیشه به این موضوع ایمان دارم.
آیا واقعا جز این بوده که هر کدام از ما به عشق وطنمان با دل و جان زحمت کشیدیم که بعد از پنج سال و اندی این مجموعه به پخش برسد؟ دلمان خوش بود به این که هموطنانمان بالاخره حاصل زحمت ما را میبینند و شاهد سریالی خواهند بود که به زغم بنده و خیلیهای دیگر از لحاظ ساختار قصه و درام، کارگردانی، صحنه پردازی، لباس، بازیهای درخشان بازیگران از جمله علی شادمان و شهاب حسینی عزیز و خیلی از عزیزان دیگر و دست آخر اگر تعریف از خود نباشد تصاویر زیبا و صدای دلنشین و موسیقی فاخر از آثار قابل دفاع سالهای اخیر خواهد شد.
آقای ضرغامی عزیز جنابعالی خوب میدانید که فشار مالی بر پروژههای این چنینی علاوه بر شما ما را هم تحت فشار قرار میدهد. چه، اینکه بارها پس از وقفهای یکی دو ماهه یا بیشتر مجبور بودیم با همان قراردادهای قبلی باقیمانده هر فاز از این مجموعه را کار کنیم که با توجه به روند صعودی تورم، این فشار به طور مستقیم خانوادههای ما را که رزق و روزیشان از این راه شریف تامین میشود، تحت الشعاع قرار میداد و هنوز هم میدهد.»
در پایان نامه محمدرضا سکوت آمده است:
«درددلها بسیار است و مجال اندک. اینجانب امید کامل دارم که حرفهای دلسوزانهام مفید و موثر واقع شود و بتواند تا حد زیادی از کدورتها بکاهد. میدانم با شناختی که شما و دوستانتان و مدیرانتان از افرادی مثل بنده در این پروژه دارید میدانید که طی سالها همکاری و زحمت برای ارتقاء فرهنگ این مرز و بوم برادریمان را به اثبات رساندهایم و دردرگاه ایزد منان حداقل رو سفید هستیم(انشاءالله) گواه این ادعا دهها اثر تلویزیونی و مجموعه از جمله شهریار - خانه پدری – هتل و ... است. هدف اصلی این جانب رفع سوء تفاهمات به وجود آمده در این مدت به نوبه خودم است که این موضوع باعث شد نوشته برخاسته از دلم را منتشر کنم فقط به این امید که مردم عزیزم بخوانند و روشنتر شوند وگرنه حرفهای با شما را حضورا هم میتوانم و میتوانستم بگویم که اگر فرصتی دست دهد بازخواهم گفت.
بار دیگر از شما تقاضا میکنم فرصت درخشان دیدن این سریال را از مردم این سرزمین نگیرید و مثل همیشه پشت دستاندرکاران تولید چنین پروژههایی باشید و باز به مردم قهرمانمان بگویید که نیت ما خیر و زحمت ما حلال و هنر ما ماندگار است و همه مان پایبند این سخن امام هستیم که «هنر، دمیدن روح تعهد در انسانها است»
امیدوارم با تصمیم درست از سرگیری پخش مجموعه سرزمین کهن راه را بر سوء استفاده کنندگان بیگانه ببندید و به آنها ثابت کنید که ما همیشه با هم هستیم.
در پایان از خداوند سبحان توفیق همه زحمت کشان عرصه فرهنگ و هنر ایران اسلامی را خواهانم و به نوبه خود به عنوان یک دوست و یار همیشگی به تمام همکاران عزیزم در این پروژه خسته نباشید میگویم و اطمینان دارم که شما به راحتی از عهده حل این مشکل بر میآیید تا همگی شاهد پخش دوباره «سرزمین کهن» باشیم (انشاءالله).
خدایا چنان کن سرانجام کار
تو خشنود باشی و ما رستگار
والسلام
محمدرضا سکوت
مدیر فیلمبرداری مجموعه «سرزمین کهن»
یازدهم/ اسفند ماه/ نودودو»
انتهای پیام