باورش هم سخت است؛ بنای تاریخی «عشرت‌آباد» که حالا جای گلوله‌های باقی‌مانده روی آن از زمانی که داخل پادگان قرار گرفته نیز تاریخی شده، روزی یکی از عمارت‌های اعیانی ناصرالدین‌شاه قاجار بوده است که پس از بازگشت او از فرنگ، در بیرون از حصار تهران و در مجموعه‌ای ییلاقی ساخته شد.

عمارتی که دست‌ کم از 30 سال پیش از پشت دیوارهای یک پادگان نظامی خودنمایی می‌کند و دیوارهای بدون حصارش، داخلی‌ترین بخش‌های این کاخ را برای افراد کنجکاوی که از میدان سپاه در تهران عبور می‌کنند، به‌نمایش می‌گذارد.

به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با ساخته شدن کاخ اصلی در زمان ناصرالدین‌شاه، خانه‌ها‌ی کوچک یک نفره‌ای هم برای زن‌های شاه قاجار در اطراف عمارت «عشرت‌آباد» دور یک حوض بزرگ ساخته شدند که در و پنجره‌ی چوبی آن‌ها به سمت مرکز استخر باز می‌شد. ناصرالدین‌شاه در کاخ اصلی که با آجرکاری، آجرچینی، گچ‌بری و کاشی‌کاری تزیین شده بود، زندگی می‌کرد.

باغ و عمارت آن، پس از انقراض سلسله‌ی قاجار، همراه خانه‌های اطرافش از حدود 90 سال پیش، با دیوارهای پادگانی نظامی که در آن روزها پادگان «شهربانی» یا «عشرت‌آباد» نامیده می‌شد، از نظرها دور شد. به این ترتیب سرنوشت عمارت کلاه‌فرنگی «عشرت‌آباد» با نظامی‌ها گره خورد و حتی از زندانی که در محوطه‌ی پادگان بود، به نام «زندان عشرت‌آباد» نام برده می‌شد.

امام خمینی (ره) نیز به‌مدت یک‌ماه و هفت روز، از 15 خرداد 1342 در این زندان بود؛ اما پس از گذشت مدتی،‌ این بنا به محل استقرار گارد پهلوی اختصاص یافت و با پیروزی انقلاب اسلامی و برعهده گرفتن سرپرستی پادگان توسط نیروی هوایی سپاه، به نام «پادگان ولیعصر (عج)» تغییر نام پیدا کرد.

این بنا در سال 1346 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و مهم‌ترین تعمیرات را در این مجموعه به سال‌های 1353 تا 1355 مربوط می‌دانند که به‌واسطه‌ی قرار گرفتن در پادگان، دسترسی کارشناسان میراث فرهنگی به آن دشوار بود و این سازمان فقط در سال‌های 1375 و 1381 برای تهیه‌ی نقشه و تعیین حریم کاخ توانست تلاش‌هایی را در این زمینه انجام دهد. البته سازمان میراث فرهنگی از سال 1373 با مسوولان پادگان برای مرمت کاخ مذاکره کرد، ولی مشکلاتی مانند توافق نداشتن سازمان میراث فرهنگی و نیروهای نظامی درباره‌ی تأمین اعتبار، مرمت‌ها را به تأخیر انداخت.

هرچند از همان زمان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که متولی حفظ و نگهداری آثار تاریخی است در کنار مالک این بنا، مسوولیت حفاظت از این مجموعه را عهده‌دار شد و بنا جزو آثار تاریخی شهر تهران قرار گرفت، اما حالا از همه‌ی خانه‌های کوچک، محوطه و کل مجموعه‌ای که «عشرت‌آباد» نامیده می‌شد، فقط کاخ اصلی باقی‌مانده است.

به‌دلیل پادگان بودن محوطه و جریان نداشتن زندگی، به‌تدریج خانه‌ها‌ی نقلی در مجموعه‌ی «عشرت‌آباد» عناصری دردسرساز دانسته شدند و با وجود این‌که در فهرست آثار ملی ثبت شده بودند، ولی در هر دوره‌ای، بخشی از آن‌ها تخریب شد.

شهرداری تهران نیز در حدود سال‌های 1385 عملیات ساخت و عبور بزرگراهی را که از سال‌های قبل مطرح بود، از کنار این مجموعه آغاز کرد. اجرای این طرح برخلاف بسیاری دیگر از طرح‌های شهرداری که معمولا برای بخش‌های تاریخی مشکل‌ساز است، باعث شد تا بخشی از حصار پادگان که با وجود آن، کاخ عشرت‌آباد دیده نمی‌شد، برداشته و پس از سال‌ها، این کاخ دیده شود.

البته همچنان کاخ «عشرت‌آباد» داخل حصار پادگان است؛ اما پس از دیداری که رییس شورای شهر تهران - احمد مسجدجامعی - چند روز پیش از این بنای تاریخی داشت و صحبت‌هایی که برای مرمت و ایجاد فضا برای بازدید گردشگران شد، باید دیدی آیا برنامه‌ای جدی برای جدا شدن این عمارت از پادگان اجرا می‌شود؟

طرحی که یکی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی استان تهران در سال 1385 آن را مطرح کرد، تا بازدید از این مجموعه برای مردم راحت‌تر باشد.

رضا موسوی آن سال درباره‌ی پیگیری‌ها برای مرمت و رسیدگی به این کاخ به خبرنگار ایسنا گفت: سردار شهید احمد کاظمی نخستین کسی بود که این نظریه را به سازمان میراث فرهنگی داد تا این بنای تاریخی مرمت و برای بازدید گردشگران آماده شود، او حتی اجازه‌ی مرمت این کاخ را نیز صادر کرد.

این کارشناس میراث فرهنگی موقعیت این بنای تاریخی را باعث وارد شدن آسیب‌های زیادی به ساختمان آن از زمان جنگ دانست و ادامه داد: این بنا در زمان انقلاب بسیار آسیب دید و حتی هنوز هم آثار تیر و گلوله بر دیوارهای آن باقی مانده است. همچنین نزدیکی و موازی بودن اتوبان با بنای «عشرت‌آباد» باعث دسترسی آسان‌تر مردم به کاخ می‌شود.

موسوی همچنین قابلیت موزه شدن این بنای تاریخی را صد درصد دانست.

و امروز، سنگینی گذشت سال‌ها و غبار فراموشی، آن‌قدر چهره‌ی این عمارت را تغییر داده که دیگر نمی‌توان باور کرد، عشرت‌آبادی که در حصار شمالی‌ شهر تهران ساخته شده بود تا مکانی برای تفریح و خلوت شاه باشد، کاخی که به زیبایی «شمس‌العماره» بود، همین است که امروز دیده می‌شود.

حالا گویا قرار است، جای زخم‌های باقی‌مانده بر تن رنجور عمارت «عشرت‌آباد» التیام یابد، چون در مصوبه‌ای که معاون هماهنگی سپاه محمد رسول‌الله تهران آن را امضا کرد، عملیات نجات‌بخشی در بنا هرچه سریع‌تر با همکاری شورای شهر، شهرداری منطقه، سپاه و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری تهران انجام می‌شود.

انتهای پیام