مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد به‌تازگی منصوب شده است؛ محمدمهدی شرافت سال‌ها در حوزه‌ی مدیریت شهری در این استان کار کرده و حالا که به اداره‌ی میراث فرهنگی آمده، شرایط بافت تاریخی یزد را «بسیار نامطلوب» ارزیابی کرده است. البته او برنامه‌هایی هم برای بهبود اوضاع در این شهر تاریخی دارد.
محمدمهدی شرافت در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اظهار کرد: شرایط بافت تاریخی شهر یزد مطلوب نیست؛ اکنون این شهر، یک بدن نحیف و شکننده با زخم‌هایی تقریبا عمیق دارد.
مدیرکل جدید میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد با بیان این‌که اگر وضعیت در شهر تاریخی یزد مطلوب بود، برای برعهده گرفتن مسوولیت مدیریت در اداره‌ی میراث فرهنگی جلو نمی‌آمد، ادامه داد: متأسفانه وضعیت، بسیار نامطلوب است. از نظر ساختاری و سازمانی، سیستمی که باید متولی این بخش باشد، دچار نقص‌های فراوانی است که بخشی از آن به امور حقوقی و بخش عمده‌ای به مسائل استانی مربوط است.
وی با اشاره به انتخاب استاندار و معاون عمرانی استانداری یزد، فضای کنونی استان را کاملا جدید دانست که جای کار فراوانی دارد و گفت: این فضا را می‌توان سریع‌تر سروسامان داد و کارهای اساسی برای آن انجام داد.
او که از سال 1369 تا 1378 در شهرداری یزد فعال بوده است، تأکید کرد: در بحث توسعه‌ی امامزاده جعفر باید وضعیت هرچه سریع‌تر مشخص شود. همچنین ساخت‌وسازهایی که در این شهر از گذشته انجام شده یا در دست انجام است، باید بررسی شوند.
وی از جمله‌ی مهم‌ترین برنامه‌هایش را تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و درمان کردن زخم‌هایی دانست که در طول سال‌های گذشته در یزد ایجاد شده است و ادامه داد: صرفا نباید به پرداختن به بحث معماری در شهر تاریخی یزد اکتفا کرد. با توجه به وجود آثار تاریخی متعدد در شهر یزد، وزنه‌ی میراث فرهنگی نسبت به دو حوزه‌ی گردشگری و صنایع دستی در این شهر سنگین‌تر شده و این دو حوزه را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. در حالی که باید به این دو حوزه در جای خود توجه کرد.
شرافت که هفت سال در بافت تاریخی شهر یزد حضور داشته و زیر نظر شرکت عمران و بهسازی شهری ایران که متولی بافت‌های فرسوده است، فعالیت کرده، در پاسخ به پرسشی مبنی بر این‌که شما سال‌ها در دستگاه‌هایی با دید توسعه‌ی شهری بوده‌اید، حالا چگونه با دیدگاه حفاظتی نسبت به بافت‌های تاریخی استان یزد می‌توانید مسوولیت مدیریت میراث فرهنگی و گردشگری یزد را داشته باشید؟ اظهار کرد: در سال‌های گذشته، در بافت تاریخی یزد، کنار مجموعه‌ی «امیرچخماق»، سرای «درج»، آزادسازی راست‌گرد‌های «امیرچخماق» و سامان‌دهی خانه‌ی «زرگر» را در دست اجرا داشتم، اقداماتی که دیدگاهم در این زمینه را کاملا پرورش داده است، هرچند پیش از این نیز شخصا چنین دیدگاهی داشتم.
وی که از سال 1378 تا 1382 شهردار این شهر تاریخی بوده است، ادامه داد: هسته‌ی مرکزی در یک شهر، همان بافت تاریخی است که بتوان آن را به‌عنوان یک بخش ارزشمند محسوب کرد. از نظر ضوابط بافت تاریخی، قضیه متفاوت است و معیارهایی که باید برای آن در نظر گرفته شود، یک بحث کلان است.
او که از سال 1382 تا 1390 مدیرعامل شرکت عمران و مسکن‌سازان استان یزد بوده است، گفت: تا زمانی که در این شرکت بودم، بیشترین فعالیتم در حوزه‌ی بافت قدیمی بود. بنابراین دیدگاه کسانی که در چنین شرکت‌هایی هستند، یک دیدگاه رونق‌گرا نسبت به زندگی در بافت‌های قدیم است که با استفاده از ابزار و مکانیزم خاص می‌توان به آن رسید.
وی با یادآوری این‌که شهر یزد 75 هکتار بافت تاریخی و استان یزد دوهزار هکتار بافت با ارزش دارد، بیان کرد: یک دیدگاه این است که نمی‌توان همه‌ی این بافت‌های تاریخی را به هتل یا اماکن اقامتی تغییر کاربری داد. بنابراین باید مبنا را بر این قرار دهیم که زندگی را به این بافت‌ها بازگردانیم، تا ساکنان محلی به خانه‌های‌شان بازگردند، این‌که بخواهیم بافت‌های تاریخی را صرفا برای بازدید احیا کنیم، درست نیست. در کنار زندگی مردم، باید اماکن اقامتی را نیز در بافت‌ها ایجاد کرد.
او هدف از احیای بافت‌های تاریخی را حضور دوباره‌ی مردم در این بافت‌ها دانست و ادامه داد: در قدم نخست باید افراد فرهیخته و مسوولان را ترغیب کنیم تا در بافت‌های تاریخی زندگی کنند. سپس با این فرهنگ‌سازی می‌توانیم مردم بومی منطقه را ترغیب کنیم تا به محله‌های قدیمی خود برگردند، تا این محله‌ها دوباره رونق بگیرند و گردشگران نیز به این مناطق بیایند.
وی به زندگی مرحوم آیت‌الله صدوقی به‌عنوان یک الگو که تا زمان حیات خود در این بافت زندگی می‌کرد اشاره و اظهار کرد: نباید فقط یه یکسری اقدامات نمایشی برای احیای بافت‌های تاریخی بسنده کنیم، چون این مناطق برای زنده ماندن، در کنار حضور گردشگران به جریان داشتن زندگی افراد بومی نیز نیاز دارند. از سوی دیگر، قرار نیست با دادن فراخوان، در این محدوده‌ها خیابان‌کشی یا یکسری امکانات بیش از حد را فراهم کنیم، چون معتقدیم کسانی که علاقه‌مند به زندگی در این بافت‌ها هستند حاضرند برخی کمبودها را بپذیرند. با یک اقدام هماهنگ می‌توانیم این کار را انجام دهیم.
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد با بیان این‌که علاقه‌مندان زیادی برای سرمایه‌گذاری در بافت تاریخی یزد هستند که می‌توان از آن‌ها به‌عنوان پتانسیل استفاده کرد، گفت: گام نخست برای رسیدن به این باور، توجه ویژه به بافت‌های با ارزش است.
او که اکنون در حال تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد رشته‌ی معماری در دانشگاه یزد است، درباره دیدگاهش نسبت به تفاوت میان بافت تاریخی و بافت فرسوده نیز اظهار کرد: اصطلاح بافت فرسوده از مصوبات شورای عالی شهرسازی اقتباس شده است. این شورا یک بافت فرسوده‌ی حاشیه‌ی شهری، یک بافت فرسوده میانی و بافت‌های با ارزش را تعریف کرده است که منظور همان بافت‌های تاریخی بوده است. در واقع، منظور از بافت‌های با ارزش در مصوبه‌ی شورای شهرسازی، همان بافت‌های تاریخی است که ملاک میراث فرهنگی‌اند. این صحبت‌ها در حد تفاوت اسم است، وگرنه آن‌ها محدودند و ضوابط و مقررات حاکم بر آن‌ها یکی است و تفاوتی ندارد.
شرافت تأکید کرد: یزد یک بافت بسیار با ارزش دارد که حتی خانه‌های ویرانه‌اش هم جزیی از این بافت با ارزش‌اند که قابلیت حفظ، نگهداری، مرمت و برنامه‌ریزی به مفهوم کلی را دارند. خانه‌های تاریخی که تقریبا ویرانه شده‌اند، باید سامان‌دهی شوند و یک انضباط شهری پیدا کنند. در این بافت تک‌تک اجزا ارزشمندند، بنابراین باید آراستگی به فضا بازگردد.
وی گفت: براساس سیاست سازمان میراث فرهنگی و تأکید مسوولان، از دستگاه‌های مختلف شهری می‌خواهیم تا از متروک شدن این بناها جلوگیری کنند. ما یکسری بافت‌های با ارزش چند صدساله داریم که تک‌تک اجزای آن‌ها مهم هستند و نمی‌توان به‌راحتی درباره‌شان حکم داد و برای این کار، به بررسی نیاز است.
مدیرکل جدید میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد در پایان، درباره‌ی تخریبی که چند روز پیش در بافت تاریخی شهر میبد رخ داد، تصریح کرد: نبود هماهنگی در مجموعه‌ی مدیریت شهری، این اتفاق نامبارک را رقم زد که پرونده‌ی قضایی آن در حال پیگیری است.
انتهای پیام