علیرضا محمودی ایرانمهر معتقد است، نقدهایی که اکنون نوشته می‌شوند، اصول مشخصی ندارند و جنبه خودنمایی دارند.

این نویسنده در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره وضعیت نقد ادبی در کشور گفت: وضع نقد همیشه در ایران خراب بوده و الآن هم اتفاقی نیفتاده است که تغییر کند. اما در سال‌های اخیر یک‌سری اتفاقات رخ داده که دارد اثرش را نشان می‌دهد. یکی از این اتفاق‌ها آمدن تئوری‌های نقد ادبی و فلسفی بود که وارد گفتمان ادبی ما شد و به شدت از سوی منتقدان استفاده شد. اما بعد این موج فروکش کرد و کم کم دارد مفاهیم آن نهادینه می‌شود و ما داریم یاد می‌گیریم چگونه از این مفاهیم استفاده کنیم. من معتقدم در نهایت این وضع بهتر خواهد شد. این به این معنی نیست که وضع نقد اکنون بهتر شده، به نظر من وضعیت نقد همیشه فاجعه‌بار بوده و الآن هم هست. چون نقدهایی که نوشته می‌شوند، اصول مشخصی ندارند و تنها جنبه خودنمایی دارند.

او در ادامه اظهار کرد: مسأله مهم‌تر این است که نقدهای ادبی ما آن چیزی را که ادبیات به راستی هست،‌ نمی‌شناسند. نقدها دنبال نوعی گفتمان سیاسی یا فلسفی هستند، اما گفتمان ادبیات و شناخت مفهوم جوهری ادبیات در آن‌ها خیلی کم وجود دارد. ولی اتفاقات گذشته نشانه‌های شکل‌گیری نقدی روشن‌، معطوف به ادبیات‌، منصفانه و به دور از خودنمایی را نشان می‌دهد.

محمودی ایرانمهر در پاسخ به این سؤال که منتقدانی که امروز نقد می‌نویسند، تا چه اندازه حرفه‌یی هستند، گفت: ما منتقدان زیادی داریم. اما اگر منظور از منتقد حرفه‌یی کسی باشد که از این راه امرار معاش می‌کند، ما چنین منتقدانی نداریم. اما باید گفت بیش از آن‌که نقدهای ما مشکل داشته باشد، گفتمان نقد دچار مشکل است. نقد در ارتباط با مدرنیته است، چیزی که هستی بشر را زیر سؤال می‌برد تا هر خطایی را بیابد و به دنبال بازشناسیی خود است و در جامعه‌ای که این نگاه شکل نگرفته باشد،‌ نقد هم در آن جامعه جای رشد نمی‌یابد. اما اتفاقی که اکنون در ایران در حال رخ دادن است، شکل‌گیری همین فرایند اجتماعی است که فراتر از ادبیات است.

این نویسنده سپس درباره این‌که گفته می‌شود فضای نقد ادبی ما رفاقت‌زده است، اظهار کرد: این موضوع یکی از مسائل مهم ماست. وقتی اصول روشن نباشد، نتیجه همین می‌شود. نقدها اکنون به خواسته‌ها بازمی‌گردند تا به معیارهای روشن. وقتی در جامعه‌ای گفتمان نقد شکل نگیرد، وضعیت به همین صورت خواهد بود و منتقدها بیش‌تر از اعتبار خودشان استفاده می‌کنند و می‌گویند من این هستم و می‌گویم این کتاب خوب است. آن‌ها یک اعتبار مصنوعی به کتاب می‌دهند.

او درباره تأثیر نقد بر ادبیات هم گفت: ادبیات بدون نقد نمی‌تواند باشد. این‌ها قطعات به هم پیوسته و متصل به هم یک ماشین هستند که هیچ‌یک بدون دیگری نمی‌توانند کار کنند و یکی از دلایلی که ماشین ادبیات در کشور ما حرکت نمی‌کند، وجود نداشتن گفتمان نقد در ایران است.

انتهای پیام