«20 سال است که با «سنجد» همراهم؛ حتی احساس می‌کنم اسم و فامیلم هم با «سنجد» عجین شده و به نوعی همه، مرا با نام «خانم سنجد» می‌شناسند. اما هنوز بعد از 20 سال اسم «سنجد» برایم عادی نشده و وقتی در کوچه و خیابان اسم «سنجد» را می‌شنوم ناخودآگاه برمی‌گردم و پشت سرم را نگاه می‌کنم.»

این جملات بخشی از گفت‌وگوی دوساعته‌ی نگار استخر (عروسک‌گردان و صداپیشه عروسک سنجد) با خبرنگاران ایسناست که همراه با سوسن کرامتی (تهیه‌کننده) در نشستی در محل این خبرگزاری حاضر شده بود.

استخر در مقام کارگردان، صداپیشه و عروسک‌گردان سنجد می‌گوید: «سنجد» یک کار کاملا دانشجویی بود که با طراحی و ایده‌ی چند نفر شکل گرفت و در نهایت سنجد محبوب بچه‌ها شد.

سرمایه‌گذاری روی عروسک‌ها، بها دادن به کودک، ساخت برنامه‌های نو برای کودک، رقابت با شبکه‌های ماهواره‌ای، دغدغه‌ی راه‌اندازی شبکه‌ای برای کودکان، استفاده از شیوه‌های درست برای تولید برنامه‌های کودک و ایده اولیه شکل‌گیری عروسک سنجد در ایران از جمله مباحثی بود که سوسن کرامتی و نگار استخر راجع به آنها صحبت کردند.

به گزارش خبرنگار سرویس تلویزیون و رادیو خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در این نشست ابتدا نگار استخر به عنوان عروسک‌گردانی که 20 سال است با «سنجد» همراه است، توضیحاتی را درباره‌ی ورودش به این حیطه و چگونه عجین شدن با سنجد ارائه داد.

*** چون روی خبرنگاری را نداشتم، به سمت ترجمه رفتم

وی گفت: پیش از اینکه به برنامه «سنجد» بیایم و با این عروسک آشنا شوم، سال 70 خبرنگار سروش نوجوان و سال اول دانشکده‌ بودم که در آن زمان مرحوم قیصر امین‌پور در کنار ما بود و ما در کنار ایشان در سروش کار می‌کردیم. در واقع سروش اولین کاری بود که در دوره دانشجویی مشغول آن بودم. در واقع ریشه خبرنگاری‌ام به سروش برمی‌گردد، اما پس از مدت کوتاهی احساس کردم روی خبرنگاری را ندارم به همین خاطر خبرنگاری را رها کردم و به سمت ترجمه رفتم.

*** ماهیت سنجد چیست؟

استخر در ادامه درباره‌ی ایده اولیه شکل‌گیری سنجد، در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه ماهیت عروسک سنجد چیست و چه شد که این عروسک شکل گرفت؟ اظهار کرد: سنجد شبیه یک پسر بچه شیطان است. سنجد از نوع عروسک‌های ماپت است، این نوع عروسک‌ها معمولا دهان گشادی دارند و در همه جای دنیا شناخته شده هستند و ویژگی‌های خودشان را دارند. عروسک‌های ماپت ویژگی‌های متفاوتی هم دارند. ورود این عروسک‌ها به کشور ایران به سال 1340 برمی‌گردد.

او اضافه کرد: ایده اولیه عروسک سنجد مربوط به سال 1371 می‌شود. آقای فیضی - کارگردان اولیه مجموعه سنجد - در سال 71در دانشکده به من پیشنهاد داد و گفت: شبکه قرار است طرحی را به تصویب برساند و اعلام کرده‌اند که یک خبرنگار همراه با یک عروسک شیطان می‌خواهند تا برای بچه‌ها برنامه اجرا کند. من در آن زمان اصلا عروسک‌های ماپت را نمی‌شناختم به همین خاطر ناخودآگاه طرحی برای عروسک سنجد کشیدم. دو چشم مشکی با موهایی که بتواند روی سرش تکان بخورد برایش کشیدم، یک دهان گشاد هم برای اینکه خیلی پرحرف و شیطان است برایش طراحی کردم و طرح نهایی عروسک سنجد را به یکی از دوستانمان ارائه دادیم و در نهایت اولین عروسک «سنجد» را مریم شهیدی ساخت که در حال حاضر هم وی بیشتر در حوزه تئاتر فعالیت می‌کند.

وی گفت: به طور کلی می‌توان گفت سنجد با ایده‌های چند نفر شکل گرفت و در واقع عروسک سنجد یک کار کاملا دانشجویی بود.

او ادامه داد: در آن سا‌ل‌ها، بیژن میرباقری تصویربردار برنامه «سنجد» بود. در ابتدا عروسک سنجد به شکل انفرادی برنامه اجرا می‌کرد و من عروسک‌گردانش بودم؛ ضمن اینکه لازم است بگویم ایده خبرنگار بودن سنجد از همان ابتدا در هویت این برنامه شکل گرفت اما این روزها حوزه خبرنگاری را پررنگ‌تر نشان می‌دهیم.

*** حضور دوباره سنجد در تلویزیون از زبان تهیه‌کننده

سپس سوسن کرامتی - تهیه‌کننده برنامه «سنجد» - با اشاره به همکاری‌اش با این برنامه اظهار کرد: حدود دو سال است که با عروسک سنجد همراه هستم.

این تهیه‌کننده پیشکسوت در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چه اتفاقی افتاد که تلویزیون تصمیم گرفت شخصیت سنجد را دوباره زنده کند؟ خاطرنشان کرد: جای خبررسانی در حوزه کودک کم بود، به همین خاطر به یاد سنجد افتادیم که سنجد را دوباره به تلویزیون بیاوریم و آن‌را فعال کنیم. سنجد دو سال پیش به تلویزیون آمد اما حضورش به طور مدام نبود و گاهی خبرهایی را اعلام می‌کردیم اما بعدها طی جلسه‌ای که با مدیر شبکه دو - آقای بخشی‌زاده - برگزار شد در آنجا پیشنهاد دادیم که بهتر است یک اتاق خبر و سایت خبری برای سنجد به راه بیاندازیم تا فعال‌تر شود. در نهایت مدیر شبکه موافقت کرد؛ ضمن اینکه تأکید کردند، این کار را انجام دهیم به همین خاطر به طور کلی ساختار برنامه ما تغییر پیدا کرد و از حالت گزارش صرف درآمد و خودمان یک خبرنگار شدیم. به همین خاطر در نهایت تقاضاهای زیاد مردم و همچنین خواسته خودمان باعث شد که سنجد به طور مداوم حضور داشته باشد.

او همچنین با اشاره به حضور «سنجد» در جشنواره اخیر فیلم کودک در اصفهان، یادآور شد: در جشنواره فیلم کودک که اخیرا در شهر اصفهان برگزار شد، استقبال خیلی خوبی از سنجد شد؛ ضمن اینکه سنجد خیلی خوب خبرها را اطلاع‌رسانی کرد. در تلویزیون اصفهان هم طی چند روزی که در آنجا بودیم برای بچه‌های اصفهان برنامه اجرا کردیم و بازخوردهای خیلی خوبی گرفتیم.

وی با اشاره به همکاری کودکان در حوزه‌ی خبر در قالب برنامه سنجد، اعلام کرد: لازم است بگویم برنامه سنجد به شکلی است که اگر بچه‌ها، چهار خبر به ما بدهند خبرنگار افتخاری ما محسوب می‌شوند و اگر به شکل مداوم با ما در ارتباط باشند و تعداد خبرهای آن‌ها به 10 خبر برسد، ما آنها را به برنامه دعوت می‌کنیم.

نگار استخر درباره‌ی نام سنجد خبرنگار، توضیح داد: ایده اصلی که در دل سنجد گنجانده شده، همین خبرنگار بودنش است. خیلی‌ها برایشان سوال است که آیا برنامه سنجد خبرگزاری است؟ اتاق خبر است؟ یا ...؛ در حالی که سنجد هیچ‌کدام از این‌ها نیست به همین خاطر تصمیم گرفتیم اسم آن را سنجد خبرنگار بگذاریم.

وی تاکید کرد: در واقع ما می‌خواستیم نگاه دقیق‌تری به پیرامون خود داشته باشیم. در برنامه «سنجد خبرنگار» اتفاقات روتین را برای بچه‌ها به شکل خبر، اطلاع‌رسانی می‌کنیم و با سنجد بچه‌ها را تشویق و آن‌ها را دعوت می‌کنیم تا دنیای اطرافشان را خوب ببینند و اتفاقات کوچک زندگی برایشان با اهمیت باشد.

استخر: یک پیرمرد هم می‌تواند مخاطب سنجد باشد

این عروسک‌گردان در پاسخ به اینکه آیا این کار ریسک نبود که وارد حوزه‌ی خبرنگاری شدید و فکر نمی‌کنید حوزه خبر و خبرنگاری برای بچه‌ها گنگ باشد؟ خاطرنشان کرد: مخاطب ما گروه سنی خاصی ندارد، حتی یک پیرمرد هم ممکن است برای ما خبر بفرستد؛ کماینکه این اتفاق هم افتاده است. بر این اساس این اتفاق برای ما جالب بود که ذات خبر هم جدی باشد به همین خاطر ما در برنامه همه مناسبت‌ها را اعلام می‌کنیم و حتما به بچه‌ها یادآوری می‌کنیم؛ ضمن اینکه نویسنده ما کاملا به‌روز است. حتی برای این کار به سایت یونیسف هم می‌رویم، به جهت اینکه مناسبت‌های جزئی را هم داشته باشیم. در واقع در برنامه سنجد کار ما این است که خبر را به شکل پیام به بچه‌ها انتقال می‌دهیم و در واقع شکل نمایشی به آن می‌دهیم تا برای آنها جذاب باشد.

*** چرا خبرنگاری؟

او با اشاره به پر هیجان بودن شغل خبرنگاری گفت: خبرنگاری شغل پرهیجانی است. به یاد دارم زمانی که کودک بودم همیشه تصویرم از خبرنگاری که کوله و دوربین به همراه دارد، عجیب بود؛ چراکه یک خبرنگار زندگی پرهیجانی دارد. این شکل از زندگی شخصا برای من جذاب بود به همین خاطر فکر می‌کنم اگر این شغل بهتر به بچه‌ها معرفی شود برای آن‌ها هم قطعا جذاب خواهد شد.

*** حتی رویانیان هم با سنجد جدی رفتار کرد

استخر در بخشی از صحبت‌هایش درباره‌ی باورپذیر بودن عروسک سنجد برای کودکان اینگونه بیان کرد: همه مردم با سنجد مثل یک آدم زنده برخورد می‌کنند و با آن ارتباط برقرار می‌کنند و به نوعی سنجد را به عنوان یک موجود زنده باور می‌کنند. گاهی اوقات مردم به نحوی با او برخورد می‌کنند که انگار نه انگار او یک عروسک است؛ ضمن اینکه طی این چند سال حتی یک بار هم ندیدم کسی سنجد را به تمسخر بگیرد؛ به عنوان مثال آقای رویانیان طی برخوردی که با عروسک سنجد داشت، خیلی جدی برخورد کرد و یا دیگر افراد مطرح با سنجد رفتاری کاملا واقعی و جدی دارند که این اتفاق نشان از باورپذیری سنجد است.

صداپیشه عروسک سنجد سپس در بخشی دیگر از گفت‌وگوی خود درباره حضورش در کنار سنجد طی این بیست سال، توضیح داد: پس از سال‌ها که عروسک سنجد به شکل تک‌نفری اجرا داشت یک روز آقای فیضی - کارگردان سابق سنجد - به من پیشنهاد داد و از من پرسید می‌خواهی یک برنامه با حضور خودت ضبط کنیم که من آن زمان به وی پاسخ دادم از اینکه مقابل دوربین بیایم می‌ترسم و به دلیل اینکه خیلی خجالت می‌کشیدم دوست نداشتم هیچ‌وقت مقابل دوربین بیایم اما آقای فیض به من گفتند که یک برنامه با حضور خودت ضبط می‌کنیم اگر نتیجه‌اش خوب بود،‌ ادامه می‌دهیم.

وی افزود: اولین برنامه‌ای که با حضور خودم در کنار سنجد ضبط شد، در یک مهدکودک بود که موضوع برنامه هم کتاب‌خواندن بود. سنجد را در دستم گرفتم و با عدم اعتماد به نفس مقابل دوربین رفتم و به اعتبار اینکه سنجد در بغلم هست شروع به حرف زدن کردم. راستش خیلی بدم نیامد و این اتفاق باب ماجرا شد که بعد از آن من در کنار سنجد به عنوان شخصیتی با نام «دوست‌جون» قرار گرفتم.

*** کرامتی: برنامه زنده کودک باید جدی گرفته شود

در ادامه این نشست، سوسن کرامتی درباره‌ی پرداختن به محتوای برنامه‌های زنده تلویزیونی و حساسیت‌های یک تهیه‌کننده درخصوص روند برنامه‌های زنده کودک، خاطرنشان کرد: به دلیل اینکه برنامه‌های زنده همیشه عجولانه تهیه می‌شوند و همه اکیپ هم یکدست نیستند، شخصا همیشه سر پخش اینگونه برنامه‌ها مشکل دارم. چراکه در اینگونه برنامه‌ها هر روز تصویربردار و حتی گرافیست برنامه تغییر می‌کنند و این کار خوب نیست و به برنامه ضربه می‌زند. تنها کاری که من به عنوان تهیه‌کننده انجام می‌دهم این است که با گروه‌هایی که قرار است روزانه در برنامه فیکس شوند، صحبت می‌کنم و با آن‌ها هماهنگ می‌شوم. اعتقادم بر این است که برنامه زنده باید جدی گرفته شود.

وی ادامه داد: به عنوان تهیه‌کننده‌ای که سال‌ها در تلویزیون فعالیت داشتم، حتی یک بار هم بدون متن کار نکردم. حدود 12 - 13 سال است که پخش زنده کار می‌کنم؛ ضمن اینکه هیچ‌وقت کار را بدون متن پیش نبردم و این کار را هم نخواهم کرد. علاوه بر این موضوع لازم است بگویم که مدیران تلویزیون هم درخصوص کارگردانی برنامه‌های زنده در حوزه کودک، اعتقاد دارند که برنامه زنده احتیاج به کارگردان ندارد ولی با تلاشی که انجام دادیم برای کار خودم یک کارگردان هنری انتخاب کردم چرا که معتقدم کار باید جدی گرفته شود تا در نهایت خوب از آب دربیاید، بر این اساس حتی درباره کسی که برای عوامل چای می‌آورد، اعتقادم این است که باید کارش را جدی بگیرد و باید بداند که چه موقع از عوامل پذیرایی کند که به کار ضربه وارد نشود.

*** اولین برنامه زنده کودک چه بود؟

در پی صحبت‌های کرامتی، نگار استخر درباره‌ی برنامه‌های زنده کودک، اظهار کرد: اوایل، برنامه زنده کودک در تلویزیون وجود نداشت و اولین باری که برنامه‌های زنده شروع به کار کردند مربوط به سال 1381 می‌شود که با برنامه «تربچه» و «آشپز کوچولو» در واقع استارت برنامه‌های زنده در حوزه کودک زده شد. در آن زمان برنامه «آشپزکوچولو» به نویسندگی هنگامه مفید نوشته شده بود و اولین‌ بار برنامه بود که به شکل زنده اجرا شد، بعد از ما، شبکه تهران به سراغ برنامه «چرا» رفت و سپس برنامه «تربچه» به شکل زنده پخش شد که خواهان زیادی هم داشت.

وی همچنین با اشاره به حضور مداوم «سنجد» در تلویزیون گفت: بازگشت «سنجد» در مقطعی پیش آمد که من اصلا نمی‌خواستم سنجد را کار کنم. از فاصله سال 82 - 83 ما دیگر سنجد را کار نکردیم تا سال 86 که آقای ایرج محمدی به عنوان کارگردان، سریال «سنجد» را کار کرد که به اعتقاد من اصلا هم موفق نبود؛ چرا که ساختارش به سنجد نمی‌خورد، بر این اساس نتیجه نداد. سال 86 آخرین سری از برنامه سنجد ساخته شد و باز هم متوقف شد. طی این فاصله شبکه دو دائما از ما می‌خواست که دوباره برگردیم و سنجد را کار کنیم که من شخصا مخالف بودم، به دلیل اینکه فکر می‌کردم به عنوان کسی که همیشه به شکل بداهه کار کردم دیگر ذهنم تمام شده است و برایم جذابیتی ندارد.

*** استخر: برای برگشتن دوباره سنجد، شرط گذاشتم

او ادامه داد: در دوره مدیران قبلی شبکه دو هم به طور جدی از ما خواسته شد که سنجد کار شود و از همان ابتدا من اعلام کردم که احتیاج به تهیه‌کننده دارم. این شرط من برای برگشتن دوباره سنجد بود و همچنین اعلام کردم تهیه‌کننده‌ای باید سنجد را کار کند که تجربه چندین ساله‌ی کار کودک داشته باشد. در نهایت زمانی که قرار شد خانم‌ها موقر و کرامتی تهیه‌کنندگان کار باشند، بسیار خوشحال شدم به جهت اینکه پیش از این یکی دو بار پیش آمد که تهیه‌کننده‌ای در کار حاضر شد که ما حتی اسمش را نمی‌شناختیم و اصلا برای صداوسیما نبود و فقط برحسب یکسری روابط می‌خواست تهیه‌کنندگی کند که من همان جا ایستادم و گفتم با ایشان کار نمی‌کنم.

*** سنجد در انحصار کسی نیست

استخر همچنین با اشاره به عدم حضور کارگردان سابق «سنجد» گفت: بنابراین در نهایت خواسته خود سازمان صداوسیما بود که سنجد دوباره ساخته شود. من هم به عنوان یک صداپیشه و عروسک‌گردان تا جایی که می‌توانستم مقاومت کردم و گفتم کار نمی‌کنم اما برای کار کردن دوباره هم می‌توانستم یکسری شرط و شروط بگذارم. جا دارد توضیح بدهم که عدم حضور آقای فیضی به عنوان کارگردان، مربوط به ماجراهایی بوده که خود ایشان بهتر از بقیه در جریان هستند. یکسری قراردادهایی بود که با مدیر وقت آن زمان گذاشته شد و کمی به آن‌ها خوب عمل نشد، بنابراین سازمان تصمیم گرفت سنجد در انحصار هیچ‌کسی نباشد بلکه متعلق به شبکه باشد؛ به همین خاطر اینجاست که شبکه می‌تواند تصمیم بگیرد چه کسی تهیه‌کننده باشد و چه کسی کارگردان.

*** به سینمایی شدن سنجد فکر کردید؟

در ادامه این نشست، پرسشی مبنی بر اینکه آیا طی این سال‌ها به سینمایی شدن «سنجد» فکر کرده‌اید؟ مطرح شد که نگار استخر در این خصوص گفت: طرح سینمایی کردن برای سنجد ایده‌آل است. ما در این خصوص یک راهی را رفتیم و همان سالی که «کلاه قرمزی» کار شد همزمان «سنجد» هم به تلویزیون آمد، شاید بدی‌اش این بود که ما در آن زمان قدر موقعیت آن ‌سال‌ها را ندانستیم؛ ضمن اینکه در چنین شرایطی سینمایی کردن سنجد نیاز به حمایت دارد.

او اظهار کرد: به فکر سینمایی کردن «سنجد» هستیم اما به دنبال یک طرح خوب می‌گردیم.

در پی صحبت‌های استخر، کرامتی در این زمینه توضیح داد: روشن و واضح باید بگویم، حمایت‌هایی که از «کلاه قرمزی» شد از ما نشد به همین خاطر ما قدرت این را نداریم که به تنهایی سینمایی «سنجد» را کار کنیم. یکی از آرزوهای من به عنوان تهیه‌کننده همیشه این بوده که کار سینمایی در حیطه‌ی کودک انجام بدهم اما این تنها خواسته من نیست و باید با حمایت همراه باشد. قطعا نمی‌توانیم به خودی خود موفق باشیم.

*** ماندگاری عروسک‌های مطرح از زبان سوسن کرامتی

وی در بخشی از صحبت‌هایش درباره ماندگاری عروسک‌ها و سرمایه‌گذاری برای آنها، خاطرنشان کرد: اگر صدای عروسک و عروسک‌گردانش، خوب باشد و بتواند رابطه خوبی برقرار کند، قطعا عروسک ماندگار می‌شود. اگر «کلاه قرمزی» ماندگار شد به خاطر حضور دنیا فنی‌زاده و آقای جبلی است. سنجد هم تا حدودی به عروسکی مطرح و ماندگار تبدیل شده است که آن هم به خاطر حضور خانم استخر به عنوان صداپیشه و عروسک‌گردانش است.

سپس استخر با اشاره به ساخت چندین باره عروسک سنجد توضیح داد: تاکنون شش الی هفت عروسک سنجد ساخته‌ایم که همه آن‌ها تقریبا شبیه هم بوده‌اند. چون این عروسک‌ها از اسفنج ساخته می‌شوند زود پوسیده و کثیف می‌شوند. طی این دو سال هم که مجددا به آنتن برگشتیم دو عروسک «سنجد» ساخته‌ایم.

*** اسم «سنجد» برای همیشه رویم ماند

وی با بیان اینکه «سنجد» بخشی از اسم و فامیلش شده است، خاطرنشان کرد: عروسک «سنجد» بخشی از اسم و فامیل من شده است. گاهی اوقات زمانی که در خیابان و یا جای عمومی اسم «سنجد» را می‌شنوم ناخودآگاه برمی‌گردم و پشت سرم را نگاه می‌کنم؛ چرا که 20 سال است با «سنجد» همراهم و هویت شغلی و کاری و اجتماعی‌ام با «سنجد» شروع شده است. اسم «سنجد» برای همیشه روی من ماند. همه به جای خانم استخر به من می‌گویند خانم «سنجد»!

استخر در ادامه این نشست، با اشاره به روند و کیفیت برنامه‌های حال حاضر کودک نظرش را اینگونه مطرح کرد: لازم است در ابتدا بگویم خودم شخصا دشمن برنامه‌های زنده‌ی خاله‌ها و عموها هستم و همه‌ جا هم این نظرم را مطرح کردم که حتما منعکس شود. اخیرا یکی از برنامه‌های کودک روی آنتن تلویزیون رفت و حتی من ساعت برنامه‌ را هم یادداشت کردم و از پخش و آقای زارعان به عنوان مدیر گروه کودک شبکه دو می‌خواهم یک بار بنشیند و این برنامه را ببیند. در اواسط برنامه، مجری برنامه از بچه‌ها پرسید: «کی قرمه‌سبزی دوست داره؟» و کودکان در جواب می‌گفتند «من، من، من، من». حدود هفت الی هشت دقیقه از آنتن تلویزیون به این جملات گذشت؛ آیا این خیانت نیست؟!

وی افزود: به نظر من این کار خیانت بزرگی به آنتی است که برای یک ثانیه‌اش میلیون‌ها تومان هزینه می‌شود. در برنامه‌های زنده این موقعیت وجود دارد که هر حرفی زده شود، ضمن اینکه کل کودکان یک کشور با یک برنامه‌ همراه هستند و اصلا ربطی به بچه‌های بالای شهر و پایین شهر ندارد و حتی در ده‌کوره‌های کشور هم کودکان پای تلویزیون نشسته‌اند تا چیزی یاد بگیرند. به نظر من، یک مجری باید متعهد باشد، اما متأسفانه این اتفاق نمی‌افتد.

او ادامه داد: متأسفانه برخی‌ها فکر می‌کنند کار کودک آسان است به همین دلیل آن‌را جدی نمی‌گیرند؛ در صورتی که پایه‌ی همه انسان‌ها از کودکی شروع می‌شود و پایه تمام مملکت و دنیا بر روی کودکان است. متأسفانه تلویزیون برای آوردن افرادِ تاپ، باتجربه و باسواد هزینه نمی‌کند، در مقابل افراد ناکارآمد و آنهایی که به هر قیمتی می‌خواهند یک کاری را بسازند در رأس هستند.

*** تلویزیون این روزها ویترین یکسری افراد شده است

در ادامه صحبت‌های استخر، تهیه‌کننده برنامه «سنجد خبرنگار» در این خصوص توضیح داد: در حال حاضر گروهی هستند که حتی می‌گویند هیچ پرداختی نشود اما فقط یک بار برنامه بسازیم و به روی آنتن بیاییم، این خیلی اتفاق بدی است. پشت قضیه هیچ‌ چیزی نیست و فقط می‌خواهند مطرح باشند و برنامه‌هایشان را انجام دهند.

در پی صحبت‌های کرامتی، استخر در تکمیل سخنانش یادآور شد: متأسفانه تلویزیون ما به ویترینی برای یکسری افراد تبدیل شده است؛ ضمن اینکه جا دارد بگویم برنامه‌های زنده تلویزیون جزو ارزان‌ترین برنامه‌هایی هستند که کیفیت آنچنانی هم ندارند و معمولا با اشکال روی آنتن می‌روند. تنها جذابیت برنامه‌های زنده کودک فقط این شده است که به عنوان مثال پدر و مادر از حضور کودک‌شان در یک برنامه تلویزیونی ابراز خوشحالی کنند و به تمام آشنایانشان خبر دهند که فرزند ما در تلویزیون است!

سپس کرامتی با اشاره به اجرای زنده برنامه «سنجد خبرنگار» بیان کرد: بنده خودم به عنوان تهیه‌کننده دوست داشتم برنامه «سنجد» به شکل تولیدی تهیه شود و حتی در این خصوص صحبت‌هایی هم انجام شد اما مدیران گفتند به دلیل اینکه ذات خبر به‌روز است این برنامه حتما باید زنده اجرا شود که ما هم پذیرفتیم.

وی اضافه کرد: زمانی که برای ساخت برنامه‌ای به ما زمان می‌دهند، مجبوریم به عنوان مثال یک برنامه 90 قسمتی را در مدت زمان دو ماه تمام کنیم در صورتی که این نوع برنامه‌سازی به نظر من برنامه‌ساز غلط است و قطعا موفق نخواهد بود. ضبط هم‌زمان برنامه باعث می‌شود ضعف‌های کار پیدا شود و بلافاصله آنها را اصلاح کرد.

*** شخصیت «سنجد» تا چه زمانی جواب می‌دهد؟

سپس نگار استخر در پاسخ به اینکه فکر می کنید شخصیت سنجد تا چه زمانی جواب بدهد؟گفت: عروسک‌ها سن و سال ندارند ضمن اینکه بزرگ و پیر هم نمی‌شوند. این یک نگاه جهانی درباره همه عروسک‌های دنیاست چرا که همه عروسک‌ها همیشه در یک سن باقی می‌مانند. سنجد هم می‌تواند همیشه وجود داشته باشد اما برای ماندگاری هر برنامه و شخصیت عروسکی مهم این است که به روز فکر کنیم و نیاز مخاطب را بشناسیم و در مقابل بتوانیم نیازهای جامعه را هم بشناسیم و همگام با مخاطب پیش برویم. قطعا کودک امروز با کودکی ما که سنجد را می‌دیدیم خیلی تفاوت کرده است. با تمام این‌ها باید سعی کنیم به‌روز باشیم و دانش‌مان را هم‌پایه‌ی دانش مخاطبان ببریم تا مخاطب ما را درک کند.

*** گلایه‌های سوسن کرامتی از تأخیر در راه‌اندازی شبکه کودک

در ادامه این نشست، سوسن کرامتی در پاسخ به پرسشی درباره‌ی راه‌اندازی شبکه کودک که سال‌هاست قرار است اتفاق بیفتد، خاطرنشان کرد: از چهار سال پیش قرار بود شبکه‌ای با عنوان شبکه کودک راه‌اندازی شود اما مدام این مساله پشت گوش افتاد و پشت سر هم شبکه‌های دیگری را راه‌اندازی کردند اما هنوز که هنوز است خبری از شبکه کودک نیست.

وی افزود: اگر ما شبکه کودک داشتیم اتفاقات بهتری می‌افتاد. متأسفم از اینکه هنوز شبکه کودک بعد از سال‌ها راه‌اندازی نشده است در حالی که در همه جای دنیا شبکه‌ای با عنوان کودک وجود دارد. اگر ما می‌خواهیم کودکانمان را خوب ترتیب کنیم وجود چنین شبکه‌ای الزامی است.

نگار استخر در پی صحبت‌های کرامتی، اینگونه مطرح کرد: تلویزیون بعد از مدرسه دومین مرکز آموزشی برای کودکان است. شاید بسیاری از کودکان نتوانند به خاطر شرایطی که دارند به مدرسه بروند و در روستاها از تلویزیون خیلی از مسائل را یاد بگیرند. ما باید برای کودکانمان ارزش قائل باشیم.

*** اسپانسرها با برنامه‌های کودک چه می‌کنند؟

وی در ادامه با اشاره به بحث حضور اسپانسرها در برنامه‌های کودک یادآور شد: در همه جای دنیا حضور اسپانسر یک امر طبیعی است و در اکثر برنامه‌ها، در انتها اسامی اسپانسرها را می‌آورند اما از آن‌ها به گونه‌ای استفاده می‌شود که شما اصلا متوجه اسپانسر نمی‌شوید؛ چرا که آن‌ها شیوه تبلیغ را بلد هستند و تبلیغ را همراه با برنامه‌سازی چنان روی هم پوشش می‌دهند که بیننده اصلا متوجه حضور اسپانسر نمی‌شود.

در ادامه کرامتی هم وارد بحث شد و گفت: اسپانسرهای برنامه «سنجد» دور از کار ما نیستند اما اگر ببینیم نمی‌توانیم ادامه دهیم مجبور می‌شویم از اسپانسرهای دیگری استفاده کنیم که اصلا به کارمان نمی‌آیند. این اتفاقات به خاطر سازمان صداوسیماست. صداوسیما به ما می‌گوید که یک برنامه حتما باید اسپانسر داشته باشد تا بتواند روی آنتن بماند.

وی اضافه کرد: تبلیغ‌های ما در برنامه‌ها خیلی رو هستند و این مساله مخاطب کودک را دلزده می‌کند.

*** استخر: تعریف از اسپانسر در کشورمان اشتباه است

سپس استخر بیان کرد: این تعریف از اسپانسر در کشور ما اشتباه است و حتما باید یک بازنگری شود و شیوه‌های تبلیغ درست انجام شود.

کرامتی در ادامه دیدگاهش را درباره حضور اسپانسر در برنامه‌های کودک اینگونه عنوان کرد: شخصا به عنوان تهیه‌کننده معتقدم کار کودک نباید اسپانسر داشته باشد و یا حداقل مربوط به خود کودکان باشد.

در پی صحبت‌های کرامتی، استخر گفت: در حال حاضر وضع اقتصاد به قدری ضعیف است که حتی اسپانسرها هم به راحتی حاضر به کار نمی‌شوند.

سپس کرامتی در تکمیل سخنانش خاطرنشان کرد: اگر هم در این شرایط اسپانسرها بخواهند در برنامه‌هایی حضور داشته باشند حتما قبل از شروع کار، می‌گویند که برنامه باید مختص آن‌ها باشد و این اتفاق به برنامه ضربه وارد می‌کند.

*** اطمینان بین صدا‌و‌سیما و اسپانسرها خدشه‌دار شده است

نگار استخر هم در این خصوص تأکید کرد: پیش از این اسپانسرها راحت‌تر در برنامه‌ها حضور پیدا می‌کردند اما در حال حاضر اینگونه نیست و دلیلش این است که قبلا سازمان صدا‌و‌سیما نسبت به اسپانسرها یکسری تعهدات داشت که گویا به تعهداتش عمل نکرد به همین خاطر در حال حاضر این اطمینان بین صداوسیما و اسپانسرها خدشه‌دار شده است و اسپانسرها دیگر اطمینان و اعتماد سابق را ندارند.

در ادامه‌ی صحبت‌های استخر، کرامتی با اشاره به اسپانسر برنامه «سنجد خبرنگار» توضیح داد: اسپانسر برنامه ما دفترهای فانتزی از شخصیت‌های مختلف مثل سنجد هستند. به دلیل اینکه کار ما فرهنگی است اسپانسرمان هم فرهنگی است. اسپانسر برنامه ما خوب است و به نوعی ما از طریق دفترها خود شخصیت سنجد را در برنامه تبلیغ می‌کنیم.

کمبود بودجه به سنجد هم صدمه زد؟

در ادامه این نشست پرسشی دیگر مبنی بر اینکه در شرایطی که وضعیت مالی صداوسیما خوب نیست، آیا این اتفاق به برنامه شما آسیبی وارد نکرده است؟ مطرح شد که کرامتی در پاسخ به این پرسش گفت: این مشکل فقط برای تلویزیون نیست، بلکه اوضاع اقتصادی کشورمان اینگونه است که طی این دو - سه سال اخیر، همه ارگان‌ها بودجه‌هایشان کم شده است، در نهایت خزانه خالی شده است. در این شرایط ما نمی‌توانیم بگوییم مقصر سازمان صداوسیماست؛ چرا که سازمان هم جزو ارگان‌هایی است که پول کمی دارد و مجبور است با پول کمش به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که دسته‌بندی کند و کاری را در اولویت قرار دهد که ضروری تر است.

او ادامه داد: به همین خاطر به دلیل اینکه مشکل کمبود بودجه یک مشکل عمومی است ما نمی‌توانیم به کسی خرده بگیریم، اما امیدواریم در سال 93 اوضاع مالی بهتر شود و برنامه‌سازان با بچه‌ها ارتباط بیشتری برقرار کنند.

سپس نگار استخر در این زمینه گفت: جا دارد بگویم مساله کمبود بودجه و آسیب رسیدن به برنامه کمی هم به توان تهیه‌کننده مربوط می‌شود. شاید اگر هر تهیه‌کننده‌ای به غیر از ایشان و خانم ژاله موقر بود، دچار مشکل می‌شد و نمی‌توانست برنامه را پیش ببرد اما ایشان به عنوان تهیه‌کننده با نقدینگی خودش کار را پیش می‌برد و کمی از اعتبار خودش استفاده می‌کند؛ به نحوی که اگر دو سه ماه هم عوامل دستمزد نگرفتند به اعتبار خانم کرامتی در برنامه می‌مانند اما این اتفاق همیشه نمی‌افتد. ما تهیه‌کنندگانی هم داریم که معتبر نیستند و من برنامه‌ساز حاضر نیستم برایش کار کنم. بر این اساس شاید بد نباشد که سیاست‌گذاری سازمان روی برنامه‌سازی‌اش کمی بازنگری شود. در این اوضاع تولید برنامه‌های بزرگ خیلی ضرورتی ندارد.

در بخش پایانی نشست پرسشی درباره‌ی بحث رقابت برنامه‌های کودک با شبکه‌های ماهواره‌ای و اینکه چه اتفاقی باید در برنامه‌هایمان بیفتد که کودک امروز جذب برنامه‌های ماهواره نشود؟ مطرح شد.

*** در برابر غولی مثل ماهواره چطور بایستیم؟

نگار استخر در پاسخ به این پرسش گفت: متأسفانه این اتفاق افتاده است. یکسری از جریان‌ها گاهی رویایی بودن است اما واقعیت این است که با اوضاع و احوال حال حاضر ما نمی‌توانیم با غولی مثل ماهواره رقابت کنیم. ایران به لحاظ بخش کودک قوی عمل می‌کند و ما به لحاظ پیامی خوب هستیم بلکه آنچه که در آن ضعیف هستیم شاید کمی روند تولید و امکانات تولیدمان است ضمن اینکه طی این سال‌ها به لحاظ عروسکی پیشرفت زیادی داشتیم اما واقعیت این است که محدودیت‌های موضوعی و محدودیت‌هایی که ما حتی در حوزه موسیقی برنامه‌های کودک داریم کمی دستمان را می‌بندد اما با تمام این سختی‌ها ما یاد گرفته‌ایم که چگونه اجرا کنیم.

کرامتی در ادامه در این خصوص توضیح داد:‌با توجه به محدودیت‌هایی که در حوزه اجرای برنامه‌های کودک داریم باید بگویم ما شاهکار می‌کنیم که برنامه‌سازی می‌کنیم و مخاطب‌مان را مقابل تلویزیون می‌نشانیم چرا که برنامه‌سازی به سبک غربی کاری ندارد و سخت نیست اما ما دستمان بسته است و طبق فرهنگ خودمان پیش می‌رویم؛ ضمن اینکه به فرهنگمان اعتقاد هم داریم. بنابراین می‌خواهم بگویم برنامه‌سازی برای کودکان در این شرایط کار شاهکار و معجزه‌ای است.

سپس نگار استخر یادآور شد: به عنوان مثال پیش از این وقتی وارد یک فروشگاه اسباب‌بازی می‌شدیم اسباب‌بازی‌ها خیلی محدود بود ولی در حال حاضر وقتی وارد این فروشگاه‌ها می‌شویم به عنوان یک آدم بزرگ حیرت می‌کنیم که چقدر طی این سال‌ها اسباب‌بازی‌های متفاوتی آمده اما کودک امروز اصلا راضی نیست و نمی‌داند که کدام را انتخاب کند. بر این اساس کودکی که دائما با وسایل مجهز مثل آی‌پد، تبلت، لپ‌تاپ و... سروکار دارد ذهن پویایی دارد و راضی کردنش سخت است. در مقابل سطح تواقعاتش هم بالا می‌رود.

وی گفت: اساسا برنامه‌سازی برای کودک کار مشکلی شده است؛ ضمن اینکه در کنار غولی به اسم ماهواره چطور می‌خواهیم بایستیم؟ به همین خاطر باید خیلی مراقب باشیم. ما برنامه‌های خوبی هم در حوزه کودک داریم مثل برنامه «پورنگ». این برنامه ممکن است دارای کیفیت و استانداردهای بین‌المللی نباشد اما مخاطب آن را دوست دارد و جواب داده است.

*** اظهار نظر درباره‌ی «عمو پورنگ»

پایان این نشست با صحبت‌های کرامتی خاتمه یافت.

کرامتی درباره برنامه‌های کودک حال حاضر تلویزیون گفت: من برنامه‌ساز زمانی که پای برنامه «پورنگ» می‌نشینم خوشم می‌آید و با شهامت تمام می‌توانم بگویم «پورنگ» یکی از برنامه‌های خوب ماست.

وی در پایان درباره‌ی سختی برنامه‌های کودک، اظهار کرد: به نوعی می‌توان گفت ساختن سریال راحت‌تر از برنامه‌سازی برای کودک است.

انتهای پیام